Οι αμαρτωλές ιστορίες των ΜΚΟ

του Αριστείδη Αποστόλου ([email protected])

Άλλη μία υπόθεση διασπάθισης δημοσίου χρήματος είδε το φως της δημοσιότητας την εβδομάδα που πέρασε, αποδεικνύοντας πως κατά τη διάρκεια των «καλών εποχών», τέτοια φαινόμενα αποτελούσαν μάλλον τον κανόνα παρά τις εξαιρέσεις ενός διεφθαρμένου συστήματος. Σύμφωνα με όσα βγαίνουν σιγά-σιγά στην επιφάνεια, τα μη κυβερνητικά... μαγαζιά που άνοιγαν «ημέτεροι» με προσωποπαγή χαρακτήρα, στήνονταν αποκλειστικά για αρπαγή κρατικών κονδυλίων, στηριζόμενα

στο αλισβερίσι με την πολιτική εξουσία. Τα στοιχεία είναι άκρως αποκαλυπτικά και προκαλούν εύλογες απορίες στην κοινή γνώμη, την ώρα που πολιτικοί, δημοσιογράφοι και επιχειρηματίες διαχωρίζονται σε αυτούς που, για άλλη μία φορά, «πέφτουν από τα σύννεφα» και σε εκείνους που γνώριζαν ή είχαν ενδείξεις για την κατάσταση που επικρατούσε.

Οι αποκαλύψεις επέφεραν πλήθος αντιδράσεων: ωστόσο, όταν ο κουρνιαχτός αυτού του νέου σκανδάλου καταλαγιάσει, τότε είναι πολύ πιθανόν να φτάσει στη Δικαιοσύνη μόλις ένα πολύ μικρό ποσοστό των ΜΚΟ που πραγματικά ζημίωσαν το Δημόσιο. Χαρακτηριστική η αναφορά του γενικού επιθεωρητή Δημόσιας Διοίκησης, Λέανδρου Ρακιντζή, ο οποίος επισήμανε πως «δεν βρίσκεις άκρη με τις ΜΚΟ», συμπληρώνοντας πως από το 1995 που συστάθηκαν για πρώτη φορά, λειτουργούν χωρίς θεσμικό πλαίσιο.

Σε κάθε περίπτωση, θα πρέπει να επισημανθεί το εξής αυτονόητο: μπορεί να υπάρχουν επιβαρυντικά στοιχεία για κάποιες ΜΚΟ, ωστόσο δεν θα πρέπει να κατηγορηθούν συλλήβδην όλες οι μη κυβερνητικές ή εθελοντικές οργανώσεις: κάτι που ήδη γίνεται από πολλά μέσα ενημέρωσης, μετά τις πρόσφατες αποκαλύψεις. Αξιοσημείωτη επίσης, είναι η δεινή θέση που βρίσκεται ο πρώην πρωθυπουργός Γιώργος Παπανδρέου, επειδή στενός του συνεργάτης φέρεται να συμμετείχε στο πάρτι των Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων (ΜΚΟ), πριν από αρκετά χρόνια.

Η αμαρτωλή ΜΚΟ

Ζημία σε βάρος του Ελληνικού Δημοσίου που φτάνει τα 9 εκατομμύρια ευρώ προκάλεσε η ΜΚΟ Διεθνές Κέντρο Αποναρκοθέτησης, τα στελέχη της οποίας πλέον βρίσκονται στα χέρια των Αρχών. Σύμφωνα με την Υπηρεσία Οικονομικής Αστυνομίας και Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος, ύστερα από πολύμηνη, μεθοδική και εξειδικευμένη αστυνομική και προκαταρκτική ποινική έρευνα, σχηματίστηκε δικογραφία κακουργηματικού χαρακτήρα σε βάρος των οκτώ εμπλεκομένων, εκ των οποίων ο ιθύνων νους και πρόεδρος της ΜΚΟ, Κωνσταντίνος Τζεβελέκος, έχει ήδη προφυλακιστεί.

Στην υπόθεση φέρονται να εμπλέκονται υψηλά ιστάμενα πρόσωπα: ανώτατοι κρατικοί υπάλληλοι σε καίριες θέσεις του υπουργείου Εξωτερικών και άλλων υπουργείων, την περίοδο 2000- 2004, κάποιοι από τους οποίους εξακολουθούν να είναι σήμερα σε ενεργό υπηρεσία και μάλιστα ακόμα σε θέσεις-κλειδιά, καθώς και πρόσωπα που κινούνταν στο περιβάλλον της κυβέρνησης την ίδια εποχή. Υπενθυμίζεται πως εκείνη την εποχή, υπουργός Εξωτερικών ήταν ο Γιώργος Παπανδρέου.

Η συγκεκριμένη ΜΚΟ χρηματοδοτούνταν από το υπουργείο Εξωτερικών και είχε ως ειδικότερο αντικείμενο την αποναρκοθέτηση περιοχών, σε τρίτες χώρες (ειδικότερα στη Βοσνία- Ερζεγοβίνη, τον Λίβανο και το Ιράκ). Εκτός από τον Κωνσταντίνο Τζεβελέκο, οι υπόλοιποι που εμπλέκονται είναι ο Άλεξ Ρόντος, τότε γενικός διευθυντής της Υπηρεσίας Διεθνούς Αναπτυξιακής Συνεργασίας (ΥΔΑΣ), του υπουργείου Εξωτερικών και νυν ανώτατος διπλωματικός υπάλληλος εντεταλμένος της ΕΕ στο Κέρας της Αφρικής, δύο πρέσβεις σήμερα και πρώην υπάλληλοι της ΥΔΑΣ, και τρεις συνταξιούχοι υπάλληλοι, επίσης στην ΥΔΑΣ και στην Υπηρεσία Δημοσιονομικού Ελέγχου και Ελεγκτικού Συνεδρίου του Υπουργείου Εξωτερικών, την επίμαχη περίοδο. Από τους πρέσβεις, ο ένας είναι τώρα στο Σουδάν και ο άλλος στο Τόκιο. Αξίζει να σημειωθεί πως ο Άλεξ Ρόντος ήταν στενός συνεργάτης και σύμβουλος του πρώην πρωθυπουργού, Γιώργου Παπανδρέου, γεγονός που έφερε τον πρώην πρόεδρο του ΠΑΣΟΚ σε απολογητική θέση.

Οι αποκαλύψεις του ΚΚΕ

Το ΚΚΕ, αναφερόμενο στην υπόθεση της ΜΚΟ με τις νάρκες, έδωσε στη δημοσιότητα σχετικό διάλογο, εντός της Βουλής, από το Δεκέμβριο του 2003, ανάμεσα στη Λιάνα Κανέλλη, τον Αντώνη Σκυλλάκο και τον τότε υπουργό Εξωτερικών, Γιώργο Παπανδρέου. Ο διάλογος, σύμφωνα με τα πρακτικά της Βουλής, με ημερομηνία 16 Δεκεμβρίου 2003, έχει ως εξής και διημείφθη στο πλαίσιο συνεδρίασης της Διαρκούς Επιτροπής Εθνικής Άμυνας και Εξωτερικών Υποθέσεων.

- Λιάνα Κανέλλη: «Θα ήθελα τη γνώμη του υπουργού Εξωτερικών και το ποσό με το οποίο χρηματοδοτείται η οργάνωση για τις νάρκες, είναι η περιβόητη ΙΜΙ η οποία δραστηριοποιείται αυτή τη στιγμή στη Βοσνία και μετέχουν Έλληνες που αποναρκοθετούν, ως μέλη μη κυβερνητικής οργάνωσης. Θέλω να ξέρω αν η ΙΜΙ χρηματοδοτείται ως μη κυβερνητική οργάνωση από το υπουργείο Εξωτερικών και με τι ποσό».

- Αντώνης Σκυλλάκος: Επίσης θα αναφερθώ στην μη κυβερνητική οργάνωση που τη χρηματοδοτείτε ως υπουργείο Εξωτερικών και μαζεύει νάρκες από το Ιράκ. Η επίκληση ανθρωπιστικών λόγων δεν μπορεί να ισχύσει εδώ διότι οι δυνάμεις αντίστασης στο Ιράκ είναι κατά μιας παρανόμου κατοχής. Θα συνεχίσετε να χρηματοδοτείτε αυτή τη μη κυβερνητική οργάνωση, διότι βλάπτει και πολιτικά τη χώρα. Ζητούμε να σταματήσει η χρηματοδότηση και να ανακληθεί αυτό το σώμα.

- Γιώργος Παπανδρέου: «Σ' ό,τι αφορά το ΜΚΟ, είναι ελληνικό και λειτουργεί υπό την εποπτεία και την καθοδήγηση του Κέντρου Αποναρκοθέτησης του ΟΗΕ με απόλυτη διαφάνεια στο έργο του. Έχει τρία έργα κάνει: α) Βοσνία-Ερζεγοβίνη 1,6 εκατομμύρια ευρώ, β) Λίβανος (2 έργα) 1,7 εκατομμύρια ευρώ και γ) Νότιο Ιράκ 1 εκατομμύριο ευρώ.

Έχει βραβευθεί από την κυβέρνηση του Λιβάνου για τις σημαντική δουλειά που έχει κάνει. Βεβαίως, όλα αυτά τα στοιχεία είναι στη διάθεσή σας. Έχουμε και την ετήσια τακτική έκθεση για όλες τις δραστηριότητες. Αν υπάρχουν καταγγελίες, καλό είναι να τις γνωρίζουμε. Απ’ ό,τι ξέρω αυτός ο οργανισμός έχει μία σημαντική δραστηριότητα».

Το ΚΚΕ υπενθυμίζει ακόμη ότι είχε αναδείξει το θέμα της δράσης της συγκεκριμένης ΜΚΟ με πρωτοσέλιδο στο Ριζοσπάστη, αλλά και με ερωτήσεις στη βουλή, από το 2003. Στις 12 Δεκεμβρίου 2003 ο Ριζοσπάστης διατύπωνε πρωτοσέλιδα την ερώτηση για τη δράση της συγκεκριμένης οργάνωσης, καθώς στο διεθνή Τύπο είχαν εμφανιστεί φωτογραφίες στελεχών της, με λεζάντα ότι πρόκειται για Έλληνες στρατιώτες στο Ιράκ. Στις 13 Δεκεμβρίου 2003 η εφημερίδα αποκάλυπτε ότι πρόκειται για τη ΜΚΟ ΙΜΙ, ενώ στις 14 Δεκεμβρίου 2003 επανήλθε με περισσότερα στοιχεία. Από τις αποκαλύψεις του Ριζοσπάστη προέκυπτε ότι η συγκεκριμένη οργάνωση λειτουργούσε ως προβιά για τη συμμετοχή της Ελλάδας στην κατοχή του Ιράκ. Στη χρηματοδότησή της μάλιστα εμπλέκονταν και ελληνικές εταιρείες, που φιλοδοξούσαν να πάρουν μέρος στη λεηλασία του Ιράκ. Επίσης, σύμφωνα με ορισμένες πληροφορίες, η οργάνωση αυτή είχε συνεργαστεί και με τις ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις στο πλαίσιο σήμανσης ναρκοπεδίων στον Έβρο. Τέλος, όπως αναφερόταν στην ιστοσελίδα της εκείνη την περίοδο, αποτελούνταν από 100 άνδρες, διασπαρμένους σε 20 ομάδες.

Άγνοια δήλωσε ο Ρόντος

Έκπληκτος εμφανίστηκε ο πρώην στενός συνεργάτης του Γιώργου Παπανδρέου, Άλεξ Ρόντος, για την εξέλιξη με τη ΜΚΟ. Σε επικοινωνία που είχε μαζί του το «Έθνος», είπε ότι «δεν του ζητήθηκε από τις αρχές να καταθέσει για την υπόθεση» και επανέλαβε ότι «στη διάρκεια της θητείας του στην Υπηρεσία Διεθνούς Αναπτυξιακής Συνεργασίας, ακολούθησε πιστά τη διαδικασία που προβλέπουν από ένα θεσμικό πλαίσιο, που ήταν προβληματικό και ελλιπές». Ο κ. Ρόντος πρόσθεσε ότι «επανειλημμένα είχε θέσει το θέμα αλλαγής του θεσμικού πλαισίου και υιοθέτησης της εμπειρίας άλλων χωρών για την ύπαρξη αποτελεσματικού ανεξάρτητου μηχανισμού ελέγχου της υλοποίησης του έργου των ΜΚΟ, χωρίς όμως να βρει ανταπόκριση».

Η απάντηση του Γ. Παπανδρέου

Απάντηση μέσω επιστολής που κοινοποιήθηκε από το γραφείο του, έδωσε ο πρώην πρωθυπουργός, Γ. Παπανδρέου, στην οποία αναφερόταν πως με δική του πρωτοβουλία, «όχι μόνον τέθηκε τέλος σε ένα καθεστώς που αξιολογούσε τις ΜΚΟ χωρίς καθορισμένα κριτήρια και ανοιχτές διαδικασίες, αλλά και προωθήθηκε συγκεκριμένο θεσμικό πλαίσιο το οποίο διέπει έκτοτε ό,τι αφορά τις ΜΚΟ».

Στην επιστολή, αν και υπογραμμιζόταν πως «πρέπει να αποκαλυφθεί η αλήθεια και όπου υπάρχουν ευθύνες να αποδοθούν», γινόταν μία γενική και αόριστη αναφορά σε προσπάθεια εμπλοκής τού πρώην πρωθυπουργού στην υπόθεση: «Όλα τα άλλα, μεταξύ των οποίων και η προσπάθεια ορισμένων ΜΜΕ να εμπλέξουν δια της πλαγίας τον Γιώργο Παπανδρέου με την υπόθεση, δεν έχουν καμία σχέση με την αλήθεια και την πραγματικότητα. Και σε κάθε περίπτωση, είναι περισσότερο από εμφανές, γιατί κόπτονται περί διαφάνειας εκείνοι που την καταπατούν καθημερινά, λόγω και έργω. Αλλά και αυτή τη φορά, όπως και όλες τις προηγούμενες, εκτίθενται».

Παράλληλα, στην επιστολή γινόταν αναφορά στη διαδρομή του Γιώργου Παπανδρέου, η οποία «συνδέεται με παρεμβάσεις που αφορούν τη διαφάνεια, την ευνομία, την ισονομία, τη λογοδοσία, τον έλεγχο και επιλογές που ενισχύουν το κράτος δικαίου, μεταξύ των οποίων, φοροδιαφυγή, λαθρεμπόριο, οικονομικοί εισαγγελείς, οικονομική αστυνομία, ό,τι δηλαδή αποδίδει καρπούς σήμερα, αλλά και διαύγεια, ανοιχτή - ηλεκτρονική διακυβέρνηση», ενώ κατέληγε ως εξής: «Ελπίζουμε πως το γεγονός ότι ορθώς ελέγχεται από τη Δικαιοσύνη μια ΜΚΟ, δεν θα αποτελέσει ευκαιρία για κάποιους να πλήξουν την ιδέα της αυτοοργάνωσης και του εθελοντισμού, ούτε και τα κινήματα των πολιτών, που παγκοσμίως αποτελούν μια ήρεμη δύναμη προώθησης του κοινού καλού για κάθε κοινωνία και για κάθε χώρα».

Νέες αποκαλύψεις, νέο σκάνδαλο

Ωστόσο, η αμαρτωλή ΜΚΟ δεν ήταν η μόνη που απασχόλησε την περασμένη εβδομάδα την επικαιρότητα. Άλλη μια απάτη από ΜΚΟ ήρθε στο φως της δημοσιότητας, καθώς σχηματίστηκε δικογραφία σε βάρος τριών μελών εθελοντικής οργάνωσης που λειτουργούσε στη Θεσσαλονίκη. Τα άτομα είναι μέλη του Εθελοντικού Σώματος Ελλήνων Πυροσβεστών Αναδασωτών, τα οποία εξαπατούσαν δημάρχους και περιφερειάρχες, με την υπόσχεση ότι θα στήσουν σταθμούς πυρόσβεσης με τον κατάλληλο εξοπλισμό. Ωστόσο, αν και έπαιρναν χρήματα, δεν υλοποιούσαν τις δεσμεύσεις τους.

Η υπόθεση αφορά το Εθελοντικό Σώμα Ελλήνων Πυροσβεστών Αναδασωτών (ΕΣΕΠΑ) το οποίο, σύμφωνα με την ιστοσελίδα του, «ιδρύθηκε στην Ελλάδα το 1998 και είναι Εθελοντική Οργάνωση εγγεγραμμένη στα μητρώα της Γενικής Γραμματείας Πολιτικής Προστασίας, με αριθμό 004/2001, και στο υπουργείο Εξωτερικών, με αριθμό μητρώου 428».

Σκοπός του, όπως αναφέρεται στην ίδια ιστοσελίδα, «είναι η δημιουργία ενός πανελλαδικού δικτύου Εθελοντικών Πυροσβεστικών - Διασωστικών Σταθμών, το οποίο να συμπληρώνει τα κενά που υπάρχουν στο Δίκτυο της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας. Παράλληλα να παρέχει υπηρεσίες μεταφοράς ασθενών και τραυματιών υποστηρίζοντας το δίκτυο του ΕΚΑΒ». Αξίζει να σημειωθεί ότι στις 12 Νοεμβρίου 2012 ο Γερμανός υφυπουργός Γιοακίμ Φούχτελ είχε επισκεφθεί τις εγκαταστάσεις της ΜΚΟ στα Ριζώματα Ημαθίας. Όπως αναφέρεται σε ανακοίνωση της ΕΛ.ΑΣ., «το παράνομο περιουσιακό όφελος που αποκόμισε το Σωματείο υπερβαίνει 2.400.000 ευρώ».

«Δε βρίσκεις άκρη με τις ΜΚΟ»

Παρά τα στοιχεία που έρχονται στο φως και τις εντυπωσιακές αποκαλύψεις, ο γενικός επιθεωρητής Δημόσιας Διοίκησης, Λέανδρος Ρακιντζής, σηκώνει τα χέρια ψηλά αναφορικά με το «έργο» και τη «δράση» των μη Κυβερνητικών Οργανώσεων, τονίζοντας ότι από το 1995 που συστάθηκαν για πρώτη φορά, λειτουργούν χωρίς θεσμικό πλαίσιο. Όπως επισήμανε, «οι περισσότερες δεν έχουν υποβάλει ποτέ δήλωση φόρου εισοδήματος για να μπορέσουμε να τις ελέγξουμε» και συμπλήρωσε ότι το μόνο προαπαιτούμενο ήταν να πάρουν ΑΦΜ. Μάλιστα, πρόσθεσε ότι από το 2006 έχει ζητήσει από τις ΔΟΥ να κάνουν φορολογικό έλεγχο.

«Δεν βρίσκεις άκρη. Σε κάθε περίπτωση λεφτά δεν πρόκειται να πάρεις πίσω», είχε αναφέρει νωρίτερα σε δηλώσεις του ο κ. Ρακιντζής, ο οποίος εδώ και καιρό έχει βάλει στο στόχαστρό του τα πεπραγμένα 600 ΜΚΟ. Την ίδια στιγμή, σημειώνεται, οι αρμόδιες διωκτικές αρχές έχουν βάλει στο στόχαστρό τους τουλάχιστον 4 ΜΚΟ, οι οποίες φέρονται να έχουν λάβει τεράστια χρηματικά ποσά από το 2000 έως το 2010. Βάσει των στοιχείων που υπάρχουν, το καθεστώς λειτουργίας των ΜΚΟ ήταν εξαιρετικά χαλαρό, ενώ οι περισσότερες μπορούσαν στην κυριολεξία να κάνουν ό,τι ήθελαν, ιδιαίτερα αν είχαν τις κατάλληλες γνωριμίες. Πάντως, σημειώνεται ότι οι περισσότερες ΜΚΟ είναι μικρές και εμφανίζουν τοπική δράση, έχοντας ως αντικείμενο τη διοργάνωση πολιτιστικών εκδηλώσεων, φεστιβάλ, κοκ.

«Άνευ προηγουμένου επίθεση κατά των ΜΚΟ»

Σεβασμό προς τους χιλιάδες υποστηρικτές των οργανώσεών τους, ζήτησαν, με κοινή τους ανακοίνωση, οι ActionAid, Greenpeace και WWF. Οι οργανώσεις μιλούν για άνευ προηγουμένου επίθεση που έχει εξαπολυθεί τις τελευταίες ημέρες κατά των ΜΚΟ, σε μία προσπάθεια αποπροσανατολισμού, με αφορμή το σκάνδαλο του «Διεθνούς Κέντρου Αποναρκοθέτησης» και υποστηρίζουν ότι «οι συνεχείς και επίμονα γενικευμένες αναφορές οδηγούν στην καθολική απαξίωση ενός από τους λίγους εναπομείναντες υγιείς χώρους της ελληνικής κοινωνίας, αυτού της Κοινωνίας των Πολιτών». Όπως τονίζουν, η αδιαφάνεια και μη νομιμότητα των σκοπών κάποιων οργανώσεων δεν μπορεί να οδηγήσει στη συνολική καταδίκη όλων των ΜΚΟ και τονίζουν το αυτονόητο: «Είναι ώρα η Ελληνική Πολιτεία να δημιουργήσει στη χώρα μας ένα νομικό πλαίσιο λειτουργίας για τις ΜΚΟ, που να επιτρέπει στους πολίτες που πιστεύουν στην προσφορά και στον εθελοντισμό να κάνουν τα οράματά τους για ένα καλύτερο κόσμο πράξη».