Και εγένετο σοβαρό ελληνικό εμπορικό σινεμά!

Εν όψει Χριστουγέννων έχουμε την ανάσταση του εμπορικού ελληνικού κινηματογράφου, όχι μέσα στα πλαίσια της σαχλοκωμωδίας, αλλά ως αντανάκλαση της παθογένειας της κοινωνίας μας.

Της Μαρίτας Μελέτη

Θα κλείσω τα αυτιά μου σε όλους αυτούς που γκρίνιαζαν για την καθυστέρηση στις ελληνικές αίθουσες του «Star Wars» και θα ανοίξω τα μάτια, το μυαλό και την καρδιά μου στη δεύτερη ταινία του κατεξοχήν εμπορικού παιδιού της ελληνικής τηλεόρασης, του Χριστόφορου Παπακαλιάτη.

Πιο αναλυτικά:

«Ένας άλλος κόσμος»

(Δραματική,

Τον Χριστόφορο Παπακαλιάτη ή τον αγαπάς ή τον απεχθάνεσαι• θα μπορούσες να τον χαρακτηρίσεις με λίγα λόγια ως την αρσενική Ντενίση. Δυστυχώς ή ευτυχώς ο Χριστόφορος με την δεύτερη ταινία του διέψευσε τους επικριτές του, γράφοντας και σκηνοθετώντας την καλύτερη, μέχρι στιγμής, ταινία της κινηματογραφικής σεζόν.

Όχι μόνο κατάφερε να εξελιχθεί ως δημιουργός και ηθοποιός, αλλά δημιούργησε την καλύτερη ευρωπαϊκή ταινία σε σχέση με την κρίση. Παρόλο που ο Γαβράς με το «Τσεκούρι» προφήτεψε την επερχόμενη κρίση, κανένας άλλος σκηνοθέτης δεν καταπιάστηκε με το θέμα και μάλιστα με τις επιπτώσεις της κρίσης στον άνθρωπο. Στην Ευρώπη και στην Ελλάδα, είτε θέλουμε να το παραδεχτούμε είτε όχι, το έκανε ο Παπακαλιάτης. Και το έκανε με τρόπο εξαιρετικό. Σε σενάριο και σκηνοθεσία, σε σύλληψη και εκτέλεση, με γνώση αλλά και τόλμη, με το δράμα να το κοιτάει κατάματα, να μην το φοβάται και να το φτάνει στην απόλυτη κορύφωση.

Η οικονομική και ηθική κρίση, οι φασιστικές συμμορίες, η άγρια επιχειρηματική αρένα, η εκκωφαντική κατάρρευση του ελληνικού ονείρου έχουν μικρό ή μεγαλύτερο ρόλο σε αυτή τη σπονδυλωτή ταινία. Όχι, ο Χριστόφορος Παπακαλιάτης δεν ασπάστηκε ξαφνικά τον κοινωνικό ρεαλισμό. Όλα τα παραπάνω στοιχεία είναι προσαρμοσμένα στον ιδιότυπο μελοδραματικό νατουραλισμό του, τον οποίο γνωρίσαμε στις μεγάλες τηλεοπτικές του επιτυχίες και μετέπειτα στο «Αν…», όπου όλα είναι δυνατά: από επιτάφιους πάνω στην αμμουδιά μέχρι ερωτικές φωλιές σε κουφάρια αεροπλάνων.

Ο έρωτας είναι φυσικά πανταχού παρών, ενώ οι στρογγυλεμένες, πασπαλισμένες με ζαχαρόσκονη κοινωνικές αιχμές δεν ξεπερνούν ποτέ το επίπεδο της ατάκας των πρωταγωνιστών του («Μην μπερδεύεις τη γερμανική πολιτική με το γερμανικό λαό», «Politics are bad… Many lies»). Πέρα, όμως, από τη δεδομένη –τουλάχιστον για τους περισσότερους– καρτποσταλική απεικόνιση της σύγχρονης κοινωνικής πραγματικότητας, το «Ένας Άλλος Κόσμος» αποτελεί σίγουρα την πιο θαρραλέα δουλειά του 40χρονου Παπακαλιάτη. Όχι τόσο γιατί βάζει στο σεναριακό του στόχαστρο τη φασιστική βία και τις παθογένειες της μικροαστικής οικογένειας, έστω ξύνοντας απλώς την επιφάνεια, αλλά περισσότερο γιατί δοκιμάζεται σε ένα σύνθετο σκηνοθετικό εγχείρημα μεγαλύτερης δυσκολίας.

Τρεις ιστορίες… Στην πρώτη, ένα κορίτσι που δέχεται, ένα βράδυ, επίθεση από αγνώστους, αλλά σώζεται από ένα Σύριο συνομήλικο της, φοιτητή. Οι δυο νέοι ερωτεύονται, τη στιγμή που ο πατέρας της λόγω της οικονομικής κρίσης της αυξημένης εγκληματικότητας και φυσικά της μειωμένη αντιληπτικής του ικανότητας έχει καταλήξει φασίστας.

Στη δεύτερη ιστορία, ένα διευθυντικό στέλεχος πολυεθνικής εταιρίας ζει τα συζυγικά του προβλήματα αλλά και τα επαγγελματικά του μια κι η εταιρία ετοιμάζει απολύσεις.. Και πάνω εκεί ερωτεύεται μια ζόρικη Σουηδέζα που έχει έρθει για να κάνει εκκαθαρίσεις στην εταιρεία..

Στην τρίτη ιστορία, ένας φιλέλληνας Γερμανός, συνταξιούχος, γνωρίζεται στο σουπερμάρκετ με μια απελπισμένη μεσόκοπη, στην οποία δε φτάνουν τα χρήματα να γεμίσει το καρότσι της… Κι ο Θεός Έρωτας γίνεται αντικείμενο μαθήματος του Γερμανού προς την μεσόκοπη, που τους οδηγεί στα άδυτα του τιμημένου Θεού….

Οι τρεις ιστορίες θα συνδεθούν μεταξύ τους κι εκεί το δράμα, χτιζόμενο από όλους τους ήρωες, θα φτάσει σε υψηλή κορύφωση. Εκτός από το άψογο σεναριακό και το σκηνοθετικό κομμάτι, άψογη είναι και η μουσική του Κώστα Χρηστίδη, ο οποίος έχει συνθέσει τρία διαφορετικά μοτίβα για τις ιστορίες. Όλα τόσο διακριτικά περασμένα.

Η ταινία μας δίνει και σπουδαίες ερμηνείες. Από τη Μαρία Καβογίαννη αρχικά, η οποία πατά γερά στην κωμική της προσωπικότητα, ώστε μέσα από αυτήν να προσεγγίσει το δράμα. Το αποτέλεσμα είναι να βγάλει μια υψηλή δραματική ερμηνεία. Το ζευγάρι Τζ.Κ.Σίμμονς-Μ.Καβογιάννη, είναι απόλαυση, καθώς βλέπεις πώς δένουν αρμονικά δύο διαφορετικές ερμηνευτικές ιδιοσυγκρασίες, καθώς ερμηνεύουν χαρακτήρες αντίθετου ταμπεραμέντου.

Ο Μηνάς Χατζησάββας χτίζει έναν φασίστα που στο ξεκίνημα τόσο πολύ τον δικαιολογεί που κατέληξε φασίστας και καθοδόν τόσο έντεχνα τον υπονομεύει και τελικά τον ισοπεδώνει, ακολουθώντας -με δική του δημιουργική παρέμβαση- το σενάριο. Με ένα φινάλε , φοβερό και τρομερό, που σαφώς κι είναι δανεισμένο από το «Νονός III», αλλά οι δανεισμοί (και δη οι δημιουργικοί) είναι νόμιμοι και οι επιδράσεις θεμιτές.

Ο Παπακαλιάτης τολμά ν’ ανοίξει τα πλάνα του, ν’ αλλάξει παραστάσεις και, εν τέλει, να εξελιχθεί ως δημιουργός, άλλοτε με μεγαλύτερη (ο χειρισμός των γυά¬λινων επιφανειών στα γραφεία) και άλλοτε με μικρότερη (η «χάρτινη» σκηνή δράσης στο Ελληνικό) επιτυχία. Δανειζόμενος, για μια ακόμη φορά, ιδέες από ξένες ταινίες (το σκηνικό του αεροπλάνου-καταφυγίου από το «Warm Bodies» και η φωτογραφία του σουπερμάρκετ από το «Cashback»), συνθέτει έναν προσωπικό κινηματογραφικό κόσμο, ο οποίος οριοθετεί το μεταμοντέρνο ελληνικό μελόδραμα και τον τοποθετεί στη θέση του ηγέτη του εμπορικού σινεμά της χώρας μας.

«Ο Διαιτητής» (L’ arbitro)

(Κωμωδία, 2013, Διάρκεια: 96′) Ιταλοαργεντίνικη ταινία σε σκηνοθεσία του Πάολο Τζούκα με τους Στέφαντο Ακόρσι, Τζάκοπο Κουλίν, Τζέπι Κουστιάρι.

Χτίζοντας μια πολλά υποσχόμενη καριέρα ως σκηνοθέτης διαφημιστικών σποτ, ο Παόλο Τζούκα αποφάσισε παράλληλα να κάνει (όπως και ο Λάνθιμος), πρόπερσι, το μεγάλο κινηματογραφικό βήμα. Επέστρεψε, λοιπόν, στην πρώτη και πολυβραβευμένη μικρού μήκους του, τον δεκαπεντάλεπτο, ασπρόμαυρο «Διαιτητή» του 2009. Απ’ αυτόν διατήρησε το σκηνοθετικό ύφος και τη βασική ιδέα, πάνω σε δύο παράλληλες ιστορίες, οι οποίες αναπόφευκτα θα συναντηθούν: αυτή της διαμάχης μεταξύ δύο χωριών και των ποδοσφαιρικών τους ομάδων στην τρίτη κατηγορία Σαρδηνίας και ενός φιλόδοξου διαιτητή, που είναι έτοιμος να σφυρίξει κατ’ εντολή σε έναν κρίσιμο αγώνα, για να βρεθεί έτσι στον μεγάλο τελικό.

Η «παράγκα» της γείτονος εμπνέει μια απρόβλεπτα στιλιζαρισμένη, κατά στιγμές σπιρτόζα, μα υπερφορτωμένη και υπερβολικά φαρσική, λαϊκή κωμωδία. Το ιδιαίτερο αφηγηματικό στιλ του Τζούκα, με εξπρεσιονιστικά και βιντεοκλιπίστικα στοιχεία, βιβλικές αναφορές, σινεφίλ παραπομπές και μιούζικαλ ιντερμέδια, εντυπωσιάζει, τις περισσότερες φορές θετικά. Η έλλειψη μέτρου, από την άλλη, είναι προφανής, παρασέρνοντας την όλη σάτιρα σε ένα εύκολο και «λαϊκίστικο» χαβαλέ, που από κάποια στιγμή και μετά εκτροχιάζεται στο γκροτέσκο.

Προσεχώς

«Star Wars: Η Δύναμη Ξυπνά»

Η απόλυτη διαστημική saga επιστρέφει δριμύτερη. Όλοι γνωρίζαμε ότι η αγορά της Lucasfilm από την Disney το 2012, έναντι 4 δισ. δολαρίων, θα σήμαινε την εκρηκτική αναγέννηση της αγαπημένης sci-fi αυτοκρατορίας του «Star Wars». Μία δεκαετία μετά την «Εκδίκηση των Σιθ» έφτασε η στιγμή να ξαναδούμε τους Στορμτρούπερς, τους Τζεντάι, τη νέον λεπίδα του φωτόσπαθου, τον Λιούκ, τον Σόλο, τον Γιόντα και τον Τσίουι στην οθόνη, με λίγα λόγια τον φανταστικό κόσμο του μακρινού γαλαξία, ο οποίος μετατράπηκε σε παγκόσμιο καλτ φαινόμενο. Ο Τζέι Τζέι Έιμπραμς βρίσκεται στη σκηνοθεσία και την παραγωγή, ενώνοντας την παλιά γενιά (Φορντ, Χάμιλ, Φίσερ ) με τη νέα αρμάδα πρωταγωνιστών, δηλαδή τους Τζον Μπογέγκα, Ντέιζι Ρίντλεϊ, Όσκαρ Άιζακ, Άνταμ Ντράιβερ και άλλους πολλούς.

«Joy»

Μετά τον «Οδηγό Αισιοδοξίας» και τον «Οδηγό Διαπλοκής», οι: Ντέιβιντ Ο. Ράσελ, Τζένιφερ Λόρενς, Μπράντλεϊ Κούπερ και Ρόμπερτ ντε Νίρο συνεργάζονται, για τρίτη φορά μέσα σε τέσσερα χρόνια, σε ένα κοινωνικό δράμα με ισχυρές πιθανότητες για ακαδημαϊκές διακρίσεις. Το σενάριο βασίζεται σε αληθινή ιστορία, αυτή της εφευρέτριας, επιχειρηματία και τηλεοπτικής περσόνας Τζόι Μανιάνο, η οποία πατένταρε στα ’90s τη Μαγική Σφουγγαρίστρα (Miracle Mop) και την Πολλαπλή Κρεμάστρα Ρούχων (Huggable Hangers). Ο Ο.Ράσελ θα προσπαθήσει να περιγράψει, με τον γνωστό σαρκαστικό κινηματογραφικό τρόπο του, την αναρρίχησή της στο θρόνο της βασίλισσας του telemarketing, με περισσότερες από 100 κατοχυρωμένες πατέντες, θίγοντας, έτσι, όλα τα αγαπημένα του θέματα – την οικογένεια, την αφοσίωση, τον έρωτα και το τίμημα του αμερικανικού ονείρου.

«Η Μητέρα μου»

Άσκηση ισορροπίας ανάμεσα στη γλυκιά και στην πικρή όψη της ζωής, η τελευταία ταινία του Νάνι Μορέτι είναι μια κατά βάση αυτοβιογραφική κομεντί πάνω στις προσπάθειες μιας σκηνοθέτιδας να αντιμετωπίσει τόσο τα επαγγελματικά (καθώς ένας Αμερικανός ηθοποιός αναστατώνει με τα καμώματά του την ταινία της), όσο και τα οικογενειακά της προβλήματα (η μητέρα της είναι βαριά άρρωστη). Με έναν Τζον Τορτούρο υστερικά ξεκαρδιστικό, το φιλμ καταχειροκροτήθηκε στις Κάννες και επανέφερε τον αγαπημένο Ιταλό δημιουργό στην παλιά σινεφίλ φόρμα του.