Ένα ποιητικό αριστούργημα από τον Παπαϊωάννου

της Ηρώς Μητρούτσικου

Ο ίδιος ο διάσημος σκηνοθέτης-χορογράφος σου κόβει το εισιτήριο (όπως συνηθίζει να κάνει και η Άριαν Μνούσκιν στο πολυσυλλεκτικό και συλλογικό «Θέατρο του Ήλιου» στην Γαλλία) και εισέρχεσαι σε ένα βιομηχανικό κτήριο, το οποίο τα προηγούμενα χρόνια το Φεστιβάλ Αθηνών το χρησιμοποιούσε ως γκαράζ κι όχι ως χώρο παραστάσεων.

«Πρώτη Ύλη»

Έχεις όμως έρθει να παρακολουθήσεις την «Πρώτη Ύλη» κι όχι να παρκάρεις.... Δεν υπάρχουν σκηνικά, φώτα, σκηνή, ούτε καν κλιματισμός. Μόνο η εξέδρα με τις θέσεις

των θεατών, λάμπες φθορίου, ένα λάστιχο ποτίσματος και τα μόνο σκηνικά αντικείμενα είναι μια καρέκλα γραφείου με ρόδες και δύο τελάρα: ένα μπεζ, στο χρώμα του ξύλου, και ένα ντυμένο με μαύρο ύφασμα. Η σκηνή είναι φτιαγμένη μόνο από γυμνά risers (αποσπώμενες εξέδρες που χρησιμοποιούνται σε συναυλίες και εκδηλώσεις).

Όπως τα τελάρα, έτσι είναι ντυμένοι και οι πρωταγωνιστές: ο Μιχάλης Θεοφάνους γυμνός όπως και το ξύλινο τελάρο του και ο Δημήτρης Παπαϊωάννου ντυμένος από πάνω μέχρι κάτω με μαύρο κουστούμι, όπως και η ψιλόλιγνη παλέτα, την οποία θα εμφανίσει μετά την μέση της παράστασης....

Πέρυσι, η περφόρμανς είχε ανέβει με τον βραζιλιάνο χορευτή Ταντέου Λίζενφελντ. Αλλά επειδή παίχτηκε για ελάχιστες παραστάσεις (και μετά περιόδευσε), φέτος η παράσταση ανέβηκε σε ανανεωμένη εκδοχή του έργου, με νέο χορευτικό παρτενέρ τον Μιχάλη Θεοφάνους, για ενάμιση μήνα (1/6-14/7/).

Το παιχνίδι των δύο αντρών ξεκινάει: ο γυμνός (σώμα) και ο ντυμένος (νους) διεκδικούν την κυριαρχία ή την αποκλειστικότητα πάνω στο ξύλινο τελάρο. Δεν παρακολουθείς τόσο ένα χοροθέατρο, δεν βλέπεις χορευτικές κινήσεις, αλλά ανθρώπους που προέρχονται από τον χώρο του χορού να πηγαίνουν πιο πέρα. Πρόκειται για μια εικαστική περφόρμανς με συμβολικές εικόνες, κάτι παραπάνω από performance art ‘n’ dancing.

Η παράσταση θεωρείται η επιστροφή του Δημήτρη Παπαϊωάννου στην περφόρμανς, όταν με βασικό εργαλείο μόνο το σώμα ξεκινούσε, το 1986, ένα μπλέξιμο των εικαστικών (που σπούδαζε) με αυτό που θα «τον τραβούσε», τον χορό δηλαδή, στην κατάληψη της Καλών Τεχνών, στο Φωτείνιο κτίριο της 3ης Σεπτεμβρίου.

Η «Πρώτη Ύλη» έχει μία σύνθεση απλή και άρτια, όπου κάθε ένα στοιχείο σημαίνει και κάτι. Ο δημιουργός και το δημιούργημα του από πηλό, ο Θεός και ο Αδάμ, ο άνθρωπος και ο σκύλος, ο πατέρας και το παιδί, το πλύσιμο με το λάστιχο του κήπου, το τρυφερό σκούπισμα, ο γιος που φροντίζει τον ετοιμοθάνατο πατέρα, ο γλύπτης και το άγαλμα, ο θάνατος, η γέννηση, οι ακρωτηριασμένοι αρχαίοι κούροι, η καταδυνάστευση του καλλιτέχνη από το δημιούργημα του....

Τελικά, ήταν μια ενορχήστρωση απλών οργάνων: όπως δύο κάλτσες, δύο τελάρα, ένα παιχνίδι με μαύρο πανί, ένα λάστιχο νερού, φώτα συνεργείου, μικρόφωνο Beatbox, κλπ... και πάνω αρμονία δύο σωμάτων. Που κουράζονταν μπροστά μας και άφηναν τον ιδρώτα εμφανώς πάνω στο άντυτο ξύλινο τελάρο.

Η πάλη του σώματος με το σώμα, η πάλη για το τελάρο, οι ισορροπίες του σώματος με το τελάρο. Συνεχείς, ιδιοφυείς, παραλλαγές αυτού του μοτίβου. Μια παράσταση που ενώ δεν είχε κάτι εντυπωσιακά δύσκολο χορευτικά, αναρωτιόσουν πώς τα κάνουν όλα αυτά τόσο τέλεια. Τα τελάρα έπεφταν ή στριφογύριζαν με ακρίβεια χιλιοστού, οι δύο περφόρμερς έδειχναν να μην κατέχουν, να μην γνωρίζουν, τίποτα, αλλά χορογραφικά και το μικρό τους δαχτυλάκι τεντωνόταν στο χιλιοστό που έπρεπε για να πιάσει το τελάρο που έπεφτε πάνω στον παρτενέρ.

Μια παράσταση με πολύ χιούμορ, που, όμως, αισθάνθηκα ότι οι θεατές αργούν να μπουν στην λογική του αστείου. Μέχρι το σημείο που ο Παπαϊωάννου καθαρίζει τις πατούσες του παρτενέρ και βγαίνει αποτύπωμα που θυμίζει την Ιερά Σινδόνη, το κοινό παρακολουθούσε σοβαρό αυτό το υπέροχο θέαμα του σημαντικού δημιουργού. Ένιωσα ότι ήμουν η μόνη που γελούσα στην αίθουσα μέχρι, εκείνο, το σημείο που χαλάρωσε το κοινό.

Μικρές ιστορίες πάλης, σύγκρουσης, τρυφερότητας, κυριαρχίας, ανοησίας, ισορροπίας, αντανακλάσεις των σωμάτων πάνω στο βρεμένο, από το πλύσιμο του Θεοφάνους, τσιμέντο του γκαράζ... Μια σωματική συνδιαλλαγή σε ένα άχαρο περιβάλλον που σε μάγευε. Μια παράσταση χωρίς καθόλου μουσική, αλλά με έντονη μουσικότητα.

Δύο σώματα που μπλέκονται, περιπλέκονται, διεκδικούν αλλά και συνεργάζονται. Και κάποια στιγμή βγαίνει το μαύρο τελάρο και ο μαυροντυμένος άντρας μετατρέπει τον χορευτή σε αρχαίο κούρο με σπασμένο πόδι, χέρι, γεννητικά όργανα. Εκεί αρχίζει και η οπτική μαγεία μέχρι ο Παπαϊωάννου να ξεγυμνώσει την γάμπα του και να αρχίζει να παλεύει μαζί της και να της συμπεριφέρεται σαν ξέχωρο μέλος που τον καταδυναστεύει. Κάθε νέα ενότητα της παράστασης πιο εντυπωσιακή από την προηγούμενη1

Η παράσταση κορυφώνεται όταν τα δύο σώματα επιτέλους ενώνονται σε ένα..... Τα πόδια του Θεοφάνους καλύπτονται με τις μαύρες κάλτσες του συμπρωταγωνιστή του και οι γάμπες του Παπαϊωάννου περπατούν το υπόλοιπο ξένο σώμα και τα δύο, επιτέλους γίνονται ένα. Μετά από μία ώρα πάλης τα δύο σώματα ενώνονται, συνεργάζονται και κάνουν κάτι αποκλειστικά μαζί. Προχωρούν προς το κοινό. Σε όλη την παράσταση ήταν φανερή η συνομιλία με το κοινό. Οι δύο περφόρμερς, μας έδιναν την αίσθηση ότι ξέρουν ότι τους παρακολουθούμε κι ότι επίσης δεν θέλουν να κρύψουν ότι η αντιπαλότητα τους και η διεκδίκηση του τελάρου είναι κι αυτό ένα δικό τους παιχνίδι. Τόσο αληθινά συνωμοτικά βλέμματα επί σκηνής, μεταξύ ηθοποιών, σπάνια βλέπεις...

Ο χειρισμός του ολόγυμνου σώματος καθώς και η αντίθεση αυτού με το ντυμένο σώμα του Παπαϊωάννου έδειχναν ολοφάνερα την θητεία του τελευταίου δίπλα στον Τσαρούχη.

Μια μαγική παράσταση! Δείτε το πρώτο trailer της παράστασης : https://vimeo.com/47444213

Αν καταφέρετε να βρείτε εισιτήρια παίζεται ακόμα σήμερα και αύριο στις 9 στο Φεστιβάλ Αθηνών, Πειραιώς 260.