Είδος… «πολυτελείας» το καθαρό νερό

Από τη Βάσω Κίτσιου

Με σύνθημα «Μην σπαταλάς το νερό σήμερα, για να μην το στερηθείς αύριο», το 1992 ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών καθιέρωσε την 22α Μαρτίου ως ημέρα υπενθύμισης της σημασίας του νερού για το μέλλον της ανθρώπινης ύπαρξης, αλλά και ως ημέρα κοινωνικού προβληματισμού για το πολυτιμότερο συστατικό της ζωής, που τείνει πλέον να μετατραπεί σε είδος πολυτελείας, εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής, αλλά και της αλόγιστης χρήσης του από τον άνθρωπο. Επίσημα στοιχεία του ΟΗΕ αναφέρουν ότι η κρίση του πόσιμου νερού χαρακτηρίζεται

Το νερό... νεράκι

Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΟΗΕ σήμερα 232 εκατομμύρια άνθρωποι από 26 χώρες του Τρίτου Κόσμου πλήττονται από λειψυδρία, αδυνατώντας να καλύψουν βασικές καθημερινές ανάγκες σε νερό, και 18 χώρες στην Αφρική και στην Ασία απειλούνται άμεσα, καθώς βρίσκονται σε οριακή κατάσταση από άποψη υδατικών αποθεμάτων. Μάλιστα, η UNICEF επισημαίνει ότι οι 1.800 από τους 2.000 θανάτους παιδιών ηλικίας κάτω των πέντε ετών που σημειώνονται καθημερινά σε παγκόσμιο επίπεδο συνδέονται άμεσα με το μολυσμένο νερό, την έλλειψη αποχέτευσης ή την ανεπαρκή υγιεινή.

Θεωρούν το νερό δεδομένο

Πρόκειται βέβαια, για ένα ζήτημα που δεν είναι ιδιαίτερα γνωστό στο ευρύ κοινό. Όπως αναφέρει ο Ηλίας Λυμπέρης, Γενικός Διευθυντής UNICEF Ελλάδος, «αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι στις περισσότερες αναπτυγμένες χώρες τόσο ή πρόσβαση, όσο και η ποιότητα (ασφάλεια) του νερού θεωρούνται αυτονόητα και ως εκ τούτου οι πολίτες δεν είναι εύκολο να συνειδητοποιήσουν τι συνιστά η έλλειψη αυτού του βασικού αγαθού».

«Μερικές φορές επικεντρωνόμαστε τόσο πολύ στους μεγάλους αριθμούς και αποτυγχάνουμε να δούμε τις ανθρώπινες τραγωδίες που κρύβονται πίσω από κάθε στατιστικό στοιχείο», λέει ο Sanjay Wijesekera, επικεφαλής του τομέα Νερού και Υγιεινής της UNICEF. «Αν 90 σχολικά λεωφορεία γεμάτα με παιδιά του νηπιαγωγείου συγκρούονταν κάθε μέρα, χωρίς επιζώντες, ο κόσμος θα το πρόσεχε. Όμως αυτό ακριβώς συμβαίνει κάθε μέρα εξαιτίας του ακάθαρτου νερού και των κακών συνθηκών υγιεινής και αποχέτευσης», προσθέτει.

Εκατομμύρια άνθρωποι χωρίς πρόσβαση σε πόσιμο νερό

«Ορισμένες χώρες» αναφέρει ο κ. Λυμπέρης, «έχουν σοβαρό πρόβλημα λόγω θέσης και κλίματος, άλλες εξαιτίας της εσωτερικής τους οικονομικής ή πολιτικής κατάστασης, πολέμων ή φυσικών καταστροφών». Σύμφωνα με στοιχεία της UNICEF, από τα 783 εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο χωρίς επαρκή πρόσβαση σε πόσιμο νερό, 119 εκατομμύρια είναι στην Κίνα, 97 εκατομμύρια στην Ινδία, 66 εκατομμύρια στη Νιγηρία, 36 εκατομμύρια στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό και 15 εκατομμύρια στο Πακιστάν. Χειρότερη ακόμα είναι η κατάσταση σε αυτές τις χώρες και όσον αφορά την πρόσβαση σε βελτιωμένες εγκαταστάσεις υγιεινής: στην Ινδία την στερούνται 814 εκατομμύρια άνθρωποι, στην Κίνα 477 εκατομμύρια, στη Νιγηρία 109 εκατομμύρια, στο Πακιστάν 91 εκατομμύρια και στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό 50 εκατομμύρια.

Θετικά τα νούμερα για την Ελλάδα

Όσον αφορά την Ελλάδα η κατάσταση του νερού και της υγιεινής είναι σε αρκετά καλό επίπεδο. Όπως αναφέρει ο κ. Λυμπέρης, «η πρόσβαση σε καθαρό νερό και εγκαταστάσεις υγιεινής στη χώρα μας τις τελευταίες 3 δεκαετίες είναι καθολική (100% για το νερό και 99% για την υγιεινή)». «Το αγκάθι, ωστόσο», σημειώνει «για την Ελλάδα είναι η ανάγκη ορθολογικής διαχείρισης των υδάτινων πόρων με έμφαση στον περιορισμό της σπατάλης στον αγροτικό τομέα, τον έλεγχο της ρύπανσης των βιομηχανιών, βιοτεχνιών (βυρσοδεψεία κ.λπ.) και τα απόβλητα των πόλεων στις θάλασσες (έλλειψη εγκαταστάσεων βιολογικών καθαρισμών)».

Η απειλή της ιδιωτικοποίησης του νερού

Η φετινή Παγκόσμια Ημέρα Νερού έρχεται στον απόηχο των επαπειλούμενων ιδιωτικοποιήσεων των υπηρεσιών ύδρευσης της ΕΥΔΑΠ και ΕΥΑΘ, που συνολικά προσφέρουν υπηρεσίες ύδρευσης σε περίπου έξι εκατομμύρια πολίτες στην Αττική και τη Θεσσαλονίκη αντίστοιχα. Η αρχή έγινε με την πρόσκληση για την υποβολή εκδήλωσης ενδιαφέροντος για την απόκτηση του 51% της ΕΥΑΘ, που ανακοινώθηκε στις 21 Φεβρουαρίου από το Ταμείο Αξιοποίησης Ιδιωτικής Περιουσίας του Δημοσίου (ΤΑΙΠΕΔ) και η οποία αναμένεται να ολοκληρωθεί μέχρι το τέλος του έτους. Και έρχεται η σειρά της ΕΥΔΑΠ.

«Ξεπούλημα» των εταιρειών ύδρευσης

Όπως ήταν φυσικό, το ενδεχόμενο μιας τέτοιας ενέργειας έχει προκαλέσει έντονες αντιδράσεις από πολλές οργανώσεις και πολιτικά κόμματα. Μεταξύ αυτών συμπεριλαμβάνονται και οι Οικολόγοι Πράσινοι, οι οποίοι κάνουν λόγο για ξεπούλημα των δύο μεγαλύτερων εταιρειών ύδρευσης και προτάσσουν την Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία Πολιτών «Η ύδρευση και η αποχέτευση είναι ανθρώπινο δικαίωμα!». Η τελευταία διεκδικεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή τη θέσπιση σχετικής ευρωπαϊκής νομοθεσίας που να υλοποιεί το ανθρώπινο δικαίωμα πρόσβασης σε ύδρευση και αποχέτευση και να προωθεί την παροχή ύδρευσης και αποχέτευσης ως απαραίτητων δημόσιων υπηρεσιών για όλους. Ήδη έχουν συγκεντρωθεί 1.285.000 υπογραφές, πάνω από το όριο του ενός εκατομμυρίου υπογραφών που απαιτούνται για να τεθεί το θέμα στην αρμόδια Ευρωπαϊκή Επιτροπή, όμως στην Ελλάδα βρισκόμαστε πολύ πίσω με μόλις 4.725 έναντι των 16.500 απαιτούμενων από τη χώρα μας υπογραφών.

Επιστροφή του νερού στο δημόσιο

Το δίλημμα δημόσιες ή ιδιωτικές υπηρεσίες ύδρευσης θέτει σε ανακοίνωσή της και η Ένωση Δημοτικών Επιχειρήσεων Ύδρευσης-Αποχέτευσης (ΕΔΕΥΑ), επισημαίνοντας πως «η διαχείριση του νερού από ιδιωτικές εταιρείες οδήγησε τόσο στην αύξηση της τιμής του όσο και στην υποβάθμιση της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών». Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η Μ. Βρετανία όπου οι λογαριασμοί ύδρευσης και αποχέτευσης αυξήθηκαν κατά 67%.

Η ΕΔΕΥΑ αναφέρει επίσης πως η διεθνής τάση στον τομέα του νερού είναι η επιστροφή της διαχείρισης του νερού, που είχε εκχωρηθεί σε ιδιώτες, στο Δημόσιο και την Τοπική Αυτοδιοίκηση. Χώρες όπως n Γαλλία, ο Καναδάς, n Αργεντινή και n Ουγγαρία επαναδημοτικοποιούν τις υπηρεσίες ύδρευσης, ενώ άλλες όπως αυτές των Κάτω Χωρών απαγορεύουν σε οποιονδήποτε πλην οργανισμών του δημοσίου να παρέχει υπηρεσίες ύδρευσης.