Πέντε γνωστά-άγνωστα γλυπτά της Αθήνας – Τα βλέπουμε κάθε μέρα αλλά δεν ξέρουμε τίποτα για αυτά

Η βόλτα στην Αθήνα είναι απολαυστική χειμώνα-καλοκαίρι. Μπορεί ως πόλη να μην έχει όσο πράσινο θα θέλαμε, αλλά είναι γεμάτη Ιστορία. Αποτυπωμένη σε κάθε γωνιά της. Χαρακτηριστικό αυτής της αποτύπωσης είναι τα αγάλματα και τα γλυπτά.

Κάθε γωνιά και άγαλμα, κάθε δρόμος και καλλιτεχνούργημα. Αυτή είναι η Αθήνα, αλλά τι ξέρει ο Αθηναίος για τα στολίδια της; Σχεδόν τίποτα. Έχουμε συνηθίσει να τα βλέπουμε, ενίοτε μουτζουρωμένα με το απεχθές tagging, αλλά

σπάνια στεκόμαστε να διαβάσουμε για αυτά.

Ωστόσο αυτό το κενό έρχεται να καλύψει το athenssculptures.com το οποίο συγκεντρώνει τα γλυπτά ως βάση δεδομένων με περιγραφή αυτών, καθώς και πού μπορούμε να τα βρούμε. Εμείς στο koolnews.gr επιλέξαμε τα πέντε πιο γνωστά-άγνωστα. Δηλαδή; Τα βλέπουμε σχεδόν κάθε μέρα, αλλά δεν γνωρίζουμε τίποτα για αυτά...

1 από 5 < ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΗ ΕΠΟΜΕΝΗ > Αθηνά Προμάχος Θέση: Περίβολος Ακαδημίας Αθηνών, οδός Πανεπιστημίου 28Έτος Κατασκευής: ΆγνωστοΥλικό Κατασκευής: Μάρμαρο, ΟρείχαλκοςΚαλλιτέχνης: Λεωνίδας Δρόσης

Το άγαλμα της Αθηνάς πάνω σε ψηλό κίονα (10 μέτρων) ιωνικού ρυθμού στη δεξιά πλευρά του κεντρικού κτιρίου, έχει ως πρότυπο τον τύπο της φειδιακής Αθηνάς Προμάχου. Το δόρυ και η ασπίδα της θεάς είναι από ορείχαλκο.

Ο Λεωνίδας Δρόσης (1834 ή 1836 ή 1843 – 1882) ήταν Έλληνας γλύπτης του 19ου αιώνα. Γεννήθηκε στο Ναύπλιο. Έμαθε τα πρώτα γράμματα στην Αθήνα και ακολούθως γράφτηκε φοιτητής της Γλυπτικής στην Πολυτεχνική Σχολή. Έδειξε από νωρίς ζωηρότατη και γόνιμη φαντασία, λεπτή και καλή αίσθηση συνοδευόμενη και από υψηλή έμπνευση.

Ως μαθητής κατασκεύασε την προτομή του ναύαρχου Μιαούλη και τον ανδριάντα του βασιλιά Όθωνα με πλήρη στολή. Επαινέθηκε για την ομοιότητα των γλυπτών του με τους ανθρώπους που εικονίζουν, την φυσικότητα των γραμμών και την ανατομική ακρίβεια. Μετά από επτάχρονες σπουδές στο Πολυτεχνείο, και σε ηλικία είκοσι χρονών πήγε με υποτροφία της κυβερνήσεως στο Μόναχο για να συνεχίσει τις σπουδές του.

Πήρε μέρος σε διαγωνισμό και βραβεύτηκε με το πρώτο βραβείο και μετάλλιο για το κομψό έργο του που εικόνιζε τον Δαβίδ. Το έργο του εκδόθηκε ως χαλκογραφία και ανατυπώθηκε πετυχαίνοντας πολλές επιδοκιμασίες στην Ευρώπη. Από εκεί πήγε στο Λονδίνο, Παρίσι και Ρώμη, όπου ίδρυσε δική του σχολή. Το πιο φημισμένο έργο του είναι η «Πηνελόπη», το οποίο βραβεύτηκε με χρυσό μετάλλιο στην διεθνή έκθεση στο Παρίσι το 1867. Βραβεύτηκε για την Σαπφώ στην έκθεση της Βιέννης και τιμήθηκε με παράσημο της Αυστριακής Κυβέρνησης. Επέστρεψε στην Ελλάδα και έγινε καθηγητής της Γλυπτικής στο Πολυτεχνείο. Απεβίωσε στην Νεάπολη Ιταλίας Στις 6 Δεκεμβρίου 1882.

Η Αθηνά ήταν η αγαπημένη κόρη του Δία. Μητέρα της ήταν η Μήτις, πρώτη σύζυγος του Δία. Ο Δίας, φοβούμενος ότι η Μήτις θα γεννούσε ένα γιο ισχυρότερο από τον ίδιο, ζήτησε ένα βοτάνι από τη γιαγιά του που όποιος το έτρωγε γινόταν μικρός σαν το δάχτυλο. Η Γαία του έκανε τη χάρη και αυτός έτρεξε στη Μήτιδα και της το έδωσε να το καταπιεί, λέγοντας πως θα έκανε γερά παιδιά. Έτσι κι έγινε μα σε λίγο η Μήτιδα άρχισε να μικραίνει.

Τότε ο Δίας άνοιξε το τεράστιο στόμα του και την κατάπιε. Κατέφυγε δηλαδή στο κόλπο του πατέρα του, αλλά ο ίδιος εξαφάνισε και τη σύζυγό του μαζί με το παιδί που είχε στην κοιλιά της. Ο Δίας από τη στιγμή που κατάπιε τη Μήτιδα κατέκτησε ολόκληρη τη σοφία του κόσμου. Μετά από μερικές μέρες άρχισε να υποφέρει από πονοκεφάλους. Ο Δίας βογκούσε από τους πόνους. Όλες οι θεές προσπαθούσαν να τον καταπραΰνουν με μαγικά βότανα, αλλά τίποτε. Ούρλιαζε και χτυπιόταν καταγής, έτσι που ολόκληρος ο Όλυμπος αντιλαλούσε και σειόταν από τις σπαρακτικές του φωνές. Μια νύχτα που δεν άντεχε άλλο, κάλεσε τον Ήφαιστο να έρθει στο παλάτι του. Μόλις τον είδε ο Δίας του είπε να του δώσει μια με το σφυρί στο κεφάλι, για να με γλιτώσει μια και καλή απ” αυτό το μαρτύριο. Ο νεαρός θεός σήκωσε το τεράστιο σφυρί και το κατέβασε μ” όλη του τη δύναμη στο κεφάλι του πατέρα του.

Τότε μπροστά στα κατάπληκτα μάτια των Ολυμπίων ξεπετάχτηκε από το κεφάλι του Δία μια γαλανομάτα κόρη πάνοπλη. Κρατούσε ασπίδα, φορούσε περικεφαλαία και κουνούσε απειλητικά το δόρυ της. Ήταν η Αθηνά, πολεμική θεά μα και προστάτιδα της σοφίας κληρονόμησε την παντοδυναμία του πατέρα της και τη σύνεση της Μήτιδας. Την ώρα της γέννησής της έβγαλε μια πολεμική κραυγή που έκανε τον Όλυμπο να σειστεί ολόκληρος και έφτασε ως τα πέρατα του κόσμου.

Η γη τραντάχτηκε και η θάλασσα αναταράχτη, αλλά πελώρια κύματα σηκώθηκαν απειλητικά και τη σκέπασαν. Ο Ήλιος σταμάτησε το ολόχρυσο άρμα του και παρακολουθούσε τη θεά μέχρι να βγάλει την πανοπλία της από το αδύναμο ακόμη κορμί της. Σε λίγο σταμάτησε η κοσμοχαλασιά που προκάλεσε η γέννηση της θεάς. Η φύση ολόκληρη γαλήνεψε.

Φωτογραφία: Eurokinissi

Δρομέας Θέση: Πλατεία Μεγάλης του Γένους Σχολής, μπροστά στο ξενοδοχείο HiltonΈτος κατασκευής: 1988Υλικό Κατασκευής: ΓυαλίΚαλλιτέχνης: Κώστας Βαρώτσος

Το άγαλμα αρχικά τοποθετήθηκε στην πλατεία Ομονοίας, όπου έμεινε μέχρι την έναρξη των εργασιών για το σταθμό του μετρό, οπότε και μεταφέρθηκε στη θέση που βρίσκεται μέχρι και σήμερα, στην πλατεία Μεγάλης του Γένους Σχολής, μπροστά στο ξενοδοχείο Hilton.

Ο Βαρώτσος αποκρυσταλλώνει μία οριακή χρονική στιγμή στην κίνηση του Δρομέα, παρουσιάζει μία μορφή που αποτυπώνει την κεκτημένη ταχύτητα της καθημερινότητας και ορίζει το δικό της πέρασμα μέσα από την – τότε – κυκλική πλατεία Ομονοίας, με μια άκρως συνθετική πρόταση.

Ο Κώστας Βαρώτσος γεννήθηκε στην Αθήνα το 1955 και σπούδασε αρχιτεκτονική και ζωγραφική στη Πεσκάρα και στη Ρώμη αντίστοιχα. Στα αγάλματά του χρησιμοποιεί συνήθως διάφανα υλικά όπως γυαλί, πλεξιγκλάς ή ακόμα και το νερό και σε διάφορα έργα του έχει χρησιμοποιήσει επίσης πέτρα και ατσάλι. Τα έργα του έχουν σχεδόν πάντα ένα κοινωνικό και συμβολικό χαρακτήρα ενώ θέλουν να περάσουν ένα βίωμα στον θεατή.

Φωτογραφία: Eurokinissi

Κωνσταντίνος ΙΑ' Παλαιολόγος Θέση: Πλατεία ΜητροπόλεωςΈτος κατασκευής: 1989Υλικό κατασκευής: ΧαλκόςΚαλλιτέχνης: Σπύρος Γογγάκης

Ο τελευταίος αυτοκράτορας του Βυζαντίου, Κωνσταντίνος ΙΑ” Παλαιολόγος, αποδίδεται από τον γλύπτη όρθιος, με τα πόδια σε διάσταση, να κοιτάζει με θάρρος και τόλμη εμπρός. Στο δεξί του χέρι, που είναι σταυρωμένο μπροστά από το στήθος, κρατάει υψωμένο το σπαθί του, που μόλις είχε βγάλει από την θήκη του.

Αρχικά, ο ανδριάντας του «μαρμαρωμένου βασιλιά» τοποθετήθηκε το 1990 στη δυτική πλευρά της πλατείας Μητροπόλεως, αλλά. το 1999, όμως, μεταφέρθηκε στην νότια πλευρά, αντικρίζοντας έτσι τον Μητροπολιτικό Ναό. Ο ανδριάντας ανήκει στην ομάδα των γλυπτών που αγοράστηκαν μαζικά το 1988-1989, επί δημαρχίας Μιλτιάδη Έβερτ, για την διακόσμηση της πόλης. Στην αριστερή πλευρά της χάλκινης βάσης υπάρχει η εγχάρακτη υπογραφή του καλλιτέχνη: «ΓΛΥΠΤΗΣ ΣΠΥΡΟΣ ΓΟΓΓΑΚΗΣ 1989». Στην πίσω πλευρά της βάσης βρίσκεται το όνομα του αντιγραφέα: «ΑΝΤ/ΦΕΥΣ ΓΛΥΠΤΩΝ Ν. ΣΠΟΥΡΔΟΣ». (Αξίζει να σημειωθεί ότι, ο ανδριάντας του Παλαιολόγου είναι το μοναδικό γλυπτό στο οποίο υπογράφει ο τεχνίτης που έκανε την αντιγραφή του).

Η γλυπτή ετούτη αναπαράσταση αποτελεί μέρος μιας γενικότερης μνημειακής σύνθεσης, με φόντο μαρμάρινη στήλη με καμπύλη απόληξη, που συμβολίζει την πύλη του Ρωμανού, μπροστά από την οποία έπεσε μαχόμενος ο Παλαιολόγος. Στο κέντρο της, ψηλά, υπάρχει ένθετος ανάγλυφος χάλκινος δικέφαλος αετός, ενώ δεξιά και αριστερά, εγχάρακτες επιγραφές που πλαισιώνουν οπτικά τον ανδριάντα. Πιο συγκεκριμένα, δεξιά σκαλιστά αναγράφονται τα εξής: «ΤΟ ΔΕ ΠΟΛΙΝ CΟΙ ΔΟΥΝΑΙ ΟΥΤ ΕΜΟΝ ΕCΤΙΝ ΟΥΤ ΑΛΛΟΥ ΤΩΝ ΚΑΤΟΙΚΟΥΝΤΩΝ ΕΝ ΤΑΥΤΗ ΚΟΙΝΗ ΓΑΡ ΓΝΩΜΗ ΠΑΝΤΕΣ ΑΥΤΟΠΡΟΑΙΡΕΤΩC ΑΠΟΘΑΝΟΥΜΕΝ ΚΑΙ ΟΥ ΦΕΙCΟΜΕΘΑ ΤΗC ΖΩΗC ΗΜΩΝ». Πρόκειται για την απάντηση του Παλαιολόγου στον Μωάμεθ Β’, όταν εκείνος του ζήτησε την παράδοση της Κωνσταντινούπολης, με αντάλλαγμα την ηγεμονία της Πελοποννήσου. Στην αριστερή πλευρά της μαρμάρινης στήλης υπάρχει η ακόλουθη εγχάρακτη επιγραφή: «ΚΩΝCΤΑΝΤΙΝΟΣ ΙΑ ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟC 9-2-1404 29-5-1453».

Ο γλύπτης Σπύρος Γογγάκης γεννήθηκε στην Κέρκυρα το 1923 και πέθανε στην Αθήνα το 2001. Σπούδασε γλυπτική στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας, από την οποία αποφοίτησε το 1955, με δάσκαλο το Μιχάλη Τόμπρο. Ακολούθως, τελειοποίησε τις σπουδές του στη Φλωρεντία και στη Ρώμη. Η γλυπτική του χαρακτηρίζεται από ακαδημαϊκή αντίληψη και μνημειακή προσέγγιση.

Ο Κωνσταντίνος ΙΑ” Δραγάσης Παλαιολόγος (9 Φεβρουαρίου 1404 – 29 Μαΐου 1453), ο ενδέκατος αυτοκράτορας της δυναστείας των Παλαιολόγων, στέφθηκε Αυτοκράτορας στις 6 Ιανουαρίου 1448 στο Μητροπολιτικό Ναό του Αγίου Δημητρίου στο Μυστρά, μακριά από την Πόλη, διαδεχόμενος τον αδελφό του Ιωάννη Παλαιολόγο. Ο πιστός του φίλος και πρωτοβεστιαρίτης, Γεώργιος Σφραντζής, αναφέρει στο «Χρονικό» του ότι, κατά την στέψη του, μόλις ο αυτοκράτορας πάτησε πάνω στον μαρμάρινο Δικέφαλο αετό στον άνω Ιερό Ναό, το μάρμαρο ράγισε, γεγονός που τον συγκλόνισε.

Τον Μάρτη του 1449, ο Κωνσταντίνος ΙΑ” φθάνει στην Κωνσταντινούπολη. Όλα έδειχναν ότι οι προοπτικές γι’ αυτόν σίγουρα δεν ήταν λαμπρές. Οι προσπάθειές του να εξασφαλίσει εξωτερική και παπική βοήθεια απέτυχαν. Ο σουλτάνος Μωάμεθ Β” ο Πορθητής αντιλήφθηκε εγκαίρως την δεινή αυτή θέση του αυτοκράτορα. Έτσι, αφού πρώτα απομόνωσε το Βυζάντιο, κλείνοντας τον Βόσπορο, ύστερα μάζεψε στρατό και υλικό για να πολιορκήσει και να εκπορθήσει την Πόλη. Στις 28 Μαΐου 1453, ο Μωάμεθ αποφασίζει τη γενική και τελική επίθεση εναντίον της πόλης.

Ο Κωνσταντίνος, μετά την τέλεση της θείας λειτουργίας στον ναό της Αγίας Σοφίας, ενθάρρυνε τη φρουρά που θα έδινε τον αγώνα για την απόκρουση της μεγάλης επίθεσης. Την αυγή τις 29ης Μαΐου, μετά από μία σύντομη αλλά σφοδρή μάχη, η Βασιλεύουσα πολιορκήθηκε. Ο Κωνσταντίνος ΙΑ” έπεσε ηρωικά είτε πολεμώντας στην Πύλη του Αγίου Ρωμανού, είτε, σύμφωνα με άλλη εκδοχή, επιχειρώντας να διαφύγει από την Πόλη.

Η Δραχμή Θέση: Δημαρχείο Αθηνών, Αθηνάς 63Έτος Κατασκευής: 2002Υλικό Κατασκευής: ΆγνωστοΚαλλιτέχνης: Π. Τζομάκας και Πέτρος Γεωργαρίου

Πρόκειται για μια ορθογώνια μαρμάρινη στήλη. Στην κορυφή της τοποθετήθηκε ένα μεγάλο αντίγραφο του κέρματος της μιας δραχμής. Απεικονίζεται όπως ακριβώς το θυμόμαστε: με το καραβάκι να πλέει στα ήσυχα νερά, την λέξη ΔΡΑΧΜΗ και το νούμερο 1, τα κεφαλαία γράμματα ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ και το έτος κοπής 1988. Κάτω από την απεικόνιση της Δραχμής είναι τοποθετημένη μια πλάκα η οποία γράφει τα εξής: «ΔΡΑΧΜΗ Η ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΚΟΠΗ ΤΟΥ ΑΡΧΑΙΟΤΕΡΟΥ ΝΟΜΙΣΜΑΤΟΣ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ ΑΝΤΙΚΑΤΑΣΤΑΘΗΚΕ ΑΠΟ ΤΟ ΕΥΡΩ ΤΗΝ 1η ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2002».

Ο Πέτρος Γεωργαρίου γεννήθηκε το 1957 στη Λάγια της Ανατολικής Μάνης. Το 1979 αποφοιτά από τη σχολή Καλών Τεχνών της Τήνου με ειδίκευση στη λάξευση του μαρμάρου και στην χαλκοχυτική. Το 1984 αποφοιτά από το τμήμα Γλυπτικής της Ανωτάτης σχολής Καλών Τεχνών Αθηνών. Από το 1984 έως σήμερα ασχολείται στον χώρο της τηλεόρασης και του κινηματογράφου σαν κατασκευαστής ειδικών καλλιτεχνικών ντεκόρ και σπέσιαλ εφέ.

Πεντάκυκλο Θέση: Πλατεία Ομονοίας, (προς οδό Πανεπιστημίου)Έτος Κατασκευής: 2001Υλικό Κατασκευής: Ανοξείδωτο ατσάλιΚαλλιτέχνης: Γιώργος Ζογγολόπουλος

Κατά την τελευταία διαμόρφωση της πλατείας Ομονοίας το 2001 τοποθετήθηκε το έργο «Πεντάκυκλο», το οποίο είχε εκτεθεί και στην Biennale Βενετίας τον ίδιο χρόνο αποσπώντας εγκωμιαστικά σχόλια. Το έργο έχει ύψος 15 μέτρα, είναι κατασκευασμένο από ανοξείδωτο ατσάλι και αποτελείται από πέντε κύκλους. Με την βοήθεια του νερού οι κύκλοι κινούνται δίνοντας ζωή και ρυθμό στο έργο. Ο ίδιος ο Ζογγολόπουλος, συνήθιζε να αναφέρεται στο νερό σαν το αίμα του γλυπτού.

Ο Γιώργος Ζογγολόπουλος σπούδασε γλυπτική στη Σχολή Καλών Τεχνών (1924-1930) με τον Θωμά Θωμόπουλο. Την περίοδο των σπουδών του συνεργάστηκε με αρχιτέκτονες και ζωγράφους. Από το 1930 και μέχρι την Κατοχή εργάστηκε ως αρχιτέκτονας στο Αρχιτεκτονικό Τμήμα του Υπουργείου Παιδείας, όπου μελέτησε και έχτισε σχολικά συγκροτήματα και εκκλησίες. Κατά την επίσκεψή του στο Παρίσι, το 1937, ήρθε σε επαφή με το έργο του Σαρλ Ντεσπιώ. Το 1949 πήρε υποτροφία από τη γαλλική κυβέρνηση και πήγε για ένα χρόνο στη γαλλική πρωτεύουσα, όπου εργάστηκε στο ατελιέ του Μαρσέλ Ζιμόν.

Ενδιαφέρονταν ιδιαίτερα για την ένταξη της γλυπτικής στο περιβάλλον. Συνεργάστηκε επανειλημμένα με αρχιτέκτονες και βραβεύτηκε σε αρχιτεκτονικούς διαγωνισμούς, καθώς και για έργα που κοσμούν ή προορίζονταν για δημόσιους χώρους. Καλλιτέχνης τολμηρός και με πλούσια φαντασία, ξεκίνησε από τη ρεαλιστική απεικόνιση της ανθρώπινης μορφής σε γύψο, μάρμαρο, πέτρα και ορείχαλκο, για να προχωρήσει σταδιακά στη σχηματοποίηση και την αφαιρετική απόδοση. Από το 1960 περίπου στράφηκε στην αφαίρεση, δημιουργώντας συνθέσεις από μέταλλο στο πλαίσιο μιας κατασκευαστικής αντίληψης.

Σταδιακά τα υλικά του εμπλουτίζονται με νίκελ, γυαλί, πλεξιγκλάς, ανοξείδωτο μέταλλο, φακούς, ελατήρια, καρφιά, σωλήνες, ομπρέλες, και βέργες σε ποικίλους συνδυασμούς και οι συνθέσεις του ενσωματώνουν το κενό, ενώ το νερό, ο ήχος και η κίνηση συμβάλλουν στη δημιουργία της τελικής εντύπωσης. Τον Φεβρουάριο του 2004 σύστησε το κοινωφελές «Ίδρυμα Γεωργίου Ζογγολόπουλου» με έδρα την κατοικία του που ήταν και το εργαστήριό του. Πέθανε τον Μάιο του ίδιου έτους.

Φωτογραφία: Eurokinissi