Κυπριακή οικονομία: Ένας χρόνος μετά το Μνημόνιο και το «κούρεμα» καταθέσεων

Συμπληρώνεται σήμερα ένας χρόνος, αφότου ήρθαν τα «πάνω - κάτω» στην κυπριακή οικονομία. Πέρυσι τέτοια μέρα η Κυπριακή Δημοκρατία υποχρεώθηκε να αποδεχθεί ένα σκληρό μνημόνιο και «κούρεμα» των καταθέσεων, προκειμένου να αποφευχθεί η χρεοκοπία.

Ο υπουργός Οικονομικών Χάρης Γεωργιάδης δήλωσε το πρωί στο ΡΙΚ ότι έναν

χρόνο μετά τις οδυνηρές αποφάσεις του Eurogroup «η κυπριακή οικονομία είναι αποδυναμωμένη, η ύφεση συνεχίζεται και η ανεργία βρίσκεται σε ψηλά επίπεδα». Ωστόσο, ο κ. Γεωργιάδης ανέφερε ότι συνεχίζονται οι προσπάθειες και η Κύπρος έχει εισέλθει στον δρόμο της διόρθωσης.

Υπάρχουν ενδείξεις, είπε, ότι «κατευθυνόμαστε στη θέση που θα μας επιτρέψει να στηρίξουμε την οικονομία χωρίς εξαρτήσεις» και πρόσθεσε ότι αυτό θα επιτευχθεί, αν συνεχίσουμε με συνέπεια την προσπάθεια και την εφαρμογή του προγράμματος.

Ο υπουργός Οικονομικών εξέφρασε την εκτίμηση ότι μέχρι το τέλος της άνοιξης και στη βάση του οδικού χάρτη που έχει τεθεί, θα αρθούν πλήρως οι περιορισμοί για τις συναλλαγές στο εσωτερικό. Ανέφερε ότι μέχρι την ερχόμενη εβδομάδα θα εκπληρωθούν όλες οι προϋποθέσεις και στο τέλος του μήνα αναμένονται κάποιες πρόσθετες χαλαρώσεις.

Τα εσωτερικά περιοριστικά μέτρα, εκτίμησε, θα αρθούν πλήρως στο τέλος της 'Άνοιξης, γεγονός που αποδεικνύει ότι άρχισε να αποκαθίσταται η αξιοπιστία στο τραπεζικό σύστημα. Αναφορικά με τα πολιτικά κόμματα, ένα χρόνο μετά την κρίση, αυτά με βάση τις τοποθετήσεις τους διακρίνονται σε «μνημονιακά» και «αντιμνημονιακά». Στο «μνημονιακό μέτωπο» βρίσκονται ο ΔΗΣΥ, το ΔΗΚΟ και το ΕΥΡΩΚΟ και στο «αντιμνημονιακό» το ΑΚΕΛ, η ΕΔΕΚ, οι Οικολόγοι και η Συμμαχία Πολιτών.

Ο πρόεδρος του ΔΗΣΥ Αβέρωφ Νεοφύτου δήλωσε πως «ο κατήφορος της οικονομίας της χώρας, με κύρια ευθύνη του πολιτικού και τραπεζικού συστήματος, προκάλεσε την αμφισβήτηση των δημοκρατικών θεσμών, άρα η κρίση που αντιμετωπίζει η Κύπρος σήμερα είναι ταυτόχρονα κρίση της οικονομίας, των θεσμών και του χώρου της πολιτικής».

Εξέφρασε την πεποίθηση πως για να αντιμετωπισθούν οι προκλήσεις οι διαρθρωτικές αλλαγές αποτελούν μονόδρομο, υπογραμμίζοντας πως οι μεταρρυθμίσεις είναι η μόνη επιλογή για την Κύπρο σήμερα και είναι επιταγή επιβίωσης. Σύμφωνα με τον πρόεδρο του ΔΗΣΥ το «μεγάλο μάθημα» που πήρε, όχι μόνο το πολιτικό σύστημα, αλλά ολόκληρη η κοινωνία, από την κρίση είναι πως «δεν πρέπει να ζούμε πέραν των δυνατοτήτων μας».

Ο γ.γ. του ΑΚΕΛ εκτιμά ότι η κρίση είναι πλέον δομική αγγίζοντας όλο το φάσμα του συστήματος. Σύμφωνα με τον κ. Κυπριανού, η κρίση ενέχει το στοιχείο της σύγκρουσης ανάμεσα σε κοινωνικές ομάδες και στρώματα καθώς και σύγκρουση μεταξύ πολιτικών κομμάτων, και μεταξύ οικονομικών συμφερόντων, μέχρι πρότινος όμορων. Ο γ.γ. του ΑΚΕΛ, υπέδειξε πως από την κρίση αποκαλύφθηκε ο τρόπος με τον οποίο επιδιώκεται η χειραγώγηση της κοινωνίας προκειμένου να γίνουν αποδεκτές απαράδεκτες και αντιλαϊκές αποφάσεις. Υπογράμμισε πως το ΑΚΕΛ έχει αντλήσει διδάγματα από την κρίση και τον τρόπο αντιμετώπισής της, προσθέτοντας: «είμαστε πιο σοφοί τώρα. Θεωρώ ότι σε μελλοντικές δυσκολίες, πιο έγκαιρα, πιο μελετημένα και πιο συλλογικά θα επιχειρήσουμε να αντιμετωπίσουμε τα ζητήματα».

Ο πρόεδρος του ΔΗΚΟ Νικόλας Παπαδόπουλος δήλωσε πως για να φτάσει η Κύπρος στη σημερινή της κατάσταση προηγήθηκε πλήρης αποτυχία όλου του κυπριακού πολιτεύματος και τα κόμματα έχουν τις δικές τους ευθύνες. Είπε πως δεν έχουν όλοι την ίδια ευθύνη και δεν έκαναν όλοι τα ίδια λάθη, αφού «η προηγούμενη κυβέρνηση απέτυχε παταγωδώς να αντιμετωπίσει τα προβλήματα του δημοσιονομικού τομέα και τα προβλήματα των τραπεζών». Το ΔΗΚΟ, τόνισε, θεωρεί πως ο μόνος τρόπος απαλλαγής από την τρόικα και το μνημόνιο είναι η εφαρμογή του.

«Η πολιτική των άκρων, της απραξίας και της δουλικής υποταγής οδηγούν στην οικονομική καταστροφή και στην κοινωνική απραξία» δήλωσε ο πρόεδρος της ΕΔΕΚ Γιαννάκης Ομήρου, τονίζοντας πως αυτό είναι το μεγαλύτερο μάθημα που πήρε το πολιτικό σύστημα και τα κόμματα από την κρίση. Υπέδειξε πως η ΕΔΕΚ απαιτεί την άσκηση σωστού εποπτικού ελέγχου στο τραπεζικό σύστημα, μακριά από ασυδοσίες και αμφιβόλου ποιότητας επενδύσεις, αλλά και να υπάρχει σωστή και όχι, όπως είπε, «σκανδαλώδης όπως συμβαίνει σήμερα διαχείριση του δημοσίου χρήματος από πλευράς κυβέρνησης».

Ο γ.γ. των Οικολόγων Γιώργος Περδίκης, σημείωσε πως δεν άλλαξε το πολιτικό σύστημα και τα κόμματα από την κρίση και επεσήμανε πως διαπιστώνει να συνεχίζονται τα ίδια λάθη, οι ίδιες φθοροποιές διαδικασίες και οι ίδιες μικρόψυχες πολιτικές.

Ο πρόεδρος του ΕΥΡΩΚΟ Δημήτρης Συλλούρης δήλωσε πως «τα κόμματα έκαναν πάρα πολλά λάθη για να φτάσουμε στο Eurogroup και στο κούρεμα και συνεχίζουμε να κάνουμε πάρα πολλά λάθη». Ανέφερε, επίσης, πως δεν είναι αισιόδοξος πως το πάθημα έγινε μάθημα, ενώ ερωτηθείς τι έμαθαν τα κόμματα από τα λάθη που έγιναν, υποστήριξε πως τα κόμματα έμαθαν πολύ λίγα.

Δεν άλλαξε τίποτα το ουσιαστικό στο πολιτικό σύστημα από την οικονομική κρίση, εκτιμά και ο πρόεδρος της Συμμαχίας Πολιτών Γιώργος Λιλλήκας. Σύμφωνα με τον κ. Λιλλήκα συνεχίζεται η ίδια πολιτική κουλτούρα με διαφορετικό χρώμα ιδεολογίας, με πελατειακές σχέσεις, κομματοκρατία, ιδεολογικός δογματισμός με διαφορετικό χρώμα και απουσία στρατηγικού σχεδιασμού.

Πάντως, η μεγάλη αβεβαιότητα των μηνών πριν και μετά το κούρεμα έχει περιοριστεί και οι οικονομικές προσδοκίες δείχνουν σταθερή βελτίωση. Ο δείκτης οικονομικής εμπιστοσύνης του Πανεπιστημίου Κύπρου παρουσιάζει βελτίωση κάθε μήνα και βρίσκεται στο ψηλότερο επίπεδο από τα μέσα του 2011.

Αν και η οικονομία το 2013 ήταν στο χειρότερο σημείο της μετά το 1976, η ύφεση ήταν μικρότερη από ό,τι αναμενόταν με αποτέλεσμα η Κύπρος να πετύχει τους δημοσιονομικούς στόχους του προγράμματος σύγκλισης, καταγράφοντας όμως δημοσιονομικό έλλειμμα κοντά στο 6% του ΑΕΠ. Οι αποδόσεις των κυπριακών ομολόγων επέστρεψαν στα επίπεδα που βρίσκονταν τον Ιούνιο του 2012, κυρίως λόγω της βελτίωσης των συνθηκών και προοπτικών στην ευρωζώνη.

Οι μισθοί και οι συντάξεις στο δημόσιο μειώθηκαν κατά περίπου 3-4% το 2014 και όλες οι ενδείξεις δείχνουν ότι θα παραμείνουν σε αυτά τα επίπεδα μέχρι το 2015. Στον ιδιωτικό όμως τομέα η κατάσταση είναι πολύ διαφορετική. Η ανεργία έχει ξεπεράσει το 17% και δεν υπάρχουν ακόμη σαφείς ενδείξεις σταθεροποίησής της. Οι μισθοί έχουν σημειωθεί σημαντικά και οι εργασιακές συνθήκες έχουν επιδεινωθεί.

Η ΕΕ αναμένει ότι η κυπριακή οικονομία θα συρρικνωθεί κατά 4,8% το 2014, ενώ για το 2015 προβλέπεται ανάπτυξη 0,9%. Το δημοσιονομικό έλλειμμα αναμένεται να ανέλθει στο 5,8% του ΑΕΠ εφέτος και στο 6,1% το 2015. Το δημόσιο χρέος αναμένεται να αυξηθεί στο 121,5% του ΑΕΠ το 2014 και το 2015 στο 125,8%. Όσον αφορά την ανεργία, θα αυξηθεί στο 19,2% το 2014, ενώ για το 2015 προβλέπεται μείωση στο 18,4%.

Εξάλλου, σημειώνεται ότι οι κυπριακές τράπεζες δεν είναι ακόμη σε θέση να παραχωρήσουν νέα δάνεια και εξαρτώνται, προς το παρόν, από την αύξηση των καθαρών επιτοκιακών τους περιθωρίων, αυξάνοντας τα δανειστικά επιτόκια στα εξυπηρετούμενα δάνεια και διατηρώντας τα καταθετικά επιτόκια κοντά στο 3%.

Σε ρεπορτάζ της οικονομικής ιστοσελίδας StockWatch ο καθηγητής οικονομικών στο Πανεπιστήμιο Κύπρου, Μάριος Ζαχαριάδης, εκτιμά ότι η Κύπρος με τα σημερινά δεδομένα βρίσκεται σε καλό δρόμο, ιδιαίτερα όσον αφορά το δημοσιονομικό κομμάτι. «Αν θα χρειαστούμε επιπρόσθετο χρόνο εντός προγράμματος ή νέο πρόγραμμα θα εξαρτηθεί από την πορεία που θα ακολουθήσει το ΑΕΠ της χώρας για το 2014 και 2015» σημειώνει.

Ο αναπληρωτής καθηγητής οικονομικών, Σωφρόνης Κληρίδης, επισημαίνει ότι η κυπριακή οικονομία επιδεικνύει πολύ μεγαλύτερες αντοχές από ότι αναμενόταν. Σύμφωνα με τον κ. Κληρίδη, δύο είναι οι μεγάλες προκλήσεις. Η πρώτη είναι ο τραπεζικός τομέας. «Η περιορισμένη ρευστότητα είναι η μεγαλύτερη πρόκληση που θα αντιμετωπίσει η οικονομία μας μεσοπρόθεσμα» σημειώνει. Η δεύτερη πρόκληση, προσθέτει, είναι οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις.

Φωτογραφία: Eurokinissi