Γιώργος Γεωργίου: Ανταγωνιστική Αγορά Ηλεκτρισμού, ο μοχλός ανάπτυξης τη χώρας

«Η απελευθέρωση των αγορών και οι ιδιωτικοποιήσεις αυξάνουν τον ανταγωνισμό. Έτσι, θα μειωθούν οι τιμές και θα βελτιωθούν οι υπηρεσίες προς τους καταναλωτές»

Το υψηλό κόστος ενέργειας που έχουμε στην Κύπρο δεν πρόεκυψε από την μια μέρα στην άλλη. Ήταν αποτέλεσμα συγκεκριμένης πολιτικής που σχεδιάστηκε και αποφασίστηκε εδώ και χρόνιααπόόλους τους αρμόδιους φορείς και την ΑΗΚ χωρίς να ληφθεί υπόψη η ανταγωνιστικότητα της Κυπριακής Οικονομίας.

Κατά τη γνώμη μου η πολιτική αυτή στην ηλεκτρική Ενέργειαθα πρέπει να είχε δύο άξονες: την Πράσινη Ανάπτυξη μέσω τεχνολογιών Ανανεώσιμων Πηγών που είναι και το πλαίσιο του Ευρωπαϊκού στόχου 20-20-20 που υπάρχει και η ανάλογη δέσμευση και από την χώρα μας, και το δεύτερο που είναι επίσης πολύ σημαντικόείναι το άνοιγμα της Αγοράς με τη δημιουργία ανταγωνισμού με προσέλκυση νέων επενδυτών στην παραγωγή με τεχνολογίες ΑΠΕ αλλά και συμβατικές.

Σήμερα δυστυχώς καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε τις συνέπειες των λαθώνεπιλογών της μέχρι τώρα πορείας της παραγωγής ενέργειας, που μεταφράζονται σε έλλειμμα ανταγωνιστικότητας και αδυναμία προσέλκυσης νέων παραγωγικών επενδύσεων. Δεν έχουμε όμως άλλη επιλογή αφού το σκηνικό αλλάζει και σε αυτήν την κατεύθυνση συνηγορούν οι νέες προτεραιότητες της ΕΕ για την ενίσχυση της ευρωπαϊκής ανταγωνιστικότητας με μείωση του κόστους ενέργειας.

Οι προσπάθειες της Κυβέρνησης μας θα πρέπει να επικεντρώνονται στην εξισορρόπηση της αγοράς ενέργειας με τομές που ήδη έχουν δρομολογηθεί, όπως στην αντιμετώπιση των προβλημάτων που έχουν δημιουργηθεί από την αλματώδη διείσδυση των αιολικών Πάρκων,στην ενίσχυση του ανταγωνισμού και το πραγματικό άνοιγμα της Ανταγωνιστικήςαγοράς Ηλεκτρισμού σε συνδυασμό το σχέδιο αποκρατικοποίησης της ΑΗΚ, και βεβαίως όλα αυτά καταλήγουν στην προστασία των τελικών καταναλωτών.

Το επόμενο άμεσο βήμα και χωρίς καμία άλλη καθυστέρηση από τους αρμόδιους φορείς του κράτους είναι ο στρατηγικός μακροπρόθεσμος σχεδιασμός για το ενεργειακό μείγμα που χρειάζεται η χώρα με σκοπό την εύρυθμη λειτουργία της αγοράς καιτη διασφάλιση συνθηκών υγιούς ανταγωνισμού και για προστασία του καταναλωτή.

Η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας στην Ευρωπαϊκή Ένωση στηρίζεται κατά κύριο λόγο στους θερμικούς και πυρηνικούς σταθμούς. Μικρότερη συμμετοχή στην παραγωγή έχουν οι υδροηλεκτρικοί σταθμοί και οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.

Τα τελευταία χρόνια σε επίπεδο Ε.Ε. επήλθαν ουσιαστικές αλλαγές στο θεσμικό πλαίσιο της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας. Τα σημαντικότερα σημεία των θεσμικών αλλαγών αφορούν:

(α) την επιτάχυνση της διαδικασίας εισαγωγής του ανταγωνισμού στις επιμέρους αγορές και τη δημιουργία μιας ενιαίας εσωτερικής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας,

(β) τον καθορισμό κανόνων για τις διασυνοριακές ανταλλαγές ηλεκτρικής ενέργειας

(γ) την ανάπτυξη της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.

Πλήρης ανταγωνισμός έχει επιτευχθεί μόνο σε τέσσερα κράτη μέλη (Ηνωμένο Βασίλειο, Σουηδία, Φινλανδία και Δανία), ενώ καλώς ανεπτυγμένος είναι ο ανταγωνισμός σε άλλα δύο (Αυστρία και Ολλανδία). Σε ορισμένα κράτη έχει συντελεστεί κάποια πρόοδος, όμως, ιδιαίτερα στην Ελλάδα, στην Πορτογαλία και στα νεοεισερχόμενα κράτη έχουν γίνει μόνο ορισμένα αρχικά βήματα, με αποτέλεσμα ο ανταγωνισμός να μην λειτουργείόπως και στην χώρα μας.

Η Αρχή Ηλεκτρισμού μέχρι να επιτευχθούν τα πιο πάνω θα πρέπει να λειτουργήσει ως η αγορά να ήταν ανταγωνιστική. Πρέπει να επιβραβεύσει τα καλά προφίλ όταν επιμερίζει το σταθερό κόστος της .Πρέπει επίσης να αναγνωρίσει το πλεονέκτημα των μεγάλων καταναλωτών.

Θα πρέπει να αντιληφθεί τη δεσπόζουσα θέση που έχει στην αγορά.

Έρευνα, που διενεργήθηκε με βάση τους κοινοτικούς κανόνες για τις συνεννοήσεις και καταχρήσεις δεσπόζουσας θέσης [άρθρο 17 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1/2003], έδωσε τη δυνατότητα να διαπιστωθεί ότι στις υπόψη αγορές παραμένουν στρεβλώσεις ανταγωνισμού ο οποίες δεν επιτρέπουν στις επιχειρήσεις και στους καταναλωτές να επωφελούνται πλήρως από τα πλεονεκτήματα της ελευθέρωσης. Η έρευνα έδωσε τη δυνατότητα να εντοπισθούν τα εμπόδια που παρακωλύουν την υλοποίηση της εσωτερικής αγοράς φυσικού αερίου ηλεκτρικής ενέργειας και θα συμβάλει έτσι στην άρση τους.

H απελευθέρωση της αγοράς της ηλεκτρικής ενέργειας σηματοδοτεί μια νέα περίοδο για τον ενεργειακό τομέα, αλλά και συνολικά για την οικονομική ανάπτυξη της χώρας μας.

Πολλές εταιρείες στην Κύπροτα τελευταίαχρόνιαέκαναν πράξη τη δέσμευση που ανέλαβαν με την έγκριση των Αδειών Παραγωγής. Μένει να δούμε αν η Πολιτεία επιθυμεί να κάνει πράξη την απελευθέρωση της αγοράς ενέργειας για την οποία έχει νομοθετήσει πολλές φορές μέχρι σήμερα, όχι όμως αποτελεσματικά, κάνοντας ένα βήμα μπροστά και δύο πίσω, όπως αποδεικνύεται από τα πολυάριθμα και ποικίλα προβλήματα και τις απερίγραπτες καθυστερήσεις που αντιμετωπίζουν οι επενδυτές.

Η απελευθέρωση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας και η εισαγωγή του ανταγωνισμού στην παραγωγή και κυρίως την εμπορία ηλεκτρικής ενέργειας έχει αντιμετωπιστεί, για πάνω από δεκαετία, στη χώρα μας ως μια τυπική και ατελής διαδικασία ενσωμάτωσης των ελάχιστων απαιτήσεων που θέτει η ευρωπαϊκή νομοθεσία. Η φοβική αντιμετώπιση ενάντια στην έννοια της απελευθέρωσης οφείλεται πέραν των υπολοίπων και στην έλλειψη εμπιστοσύνης ότι η χώρα μπορεί να διαμορφώσει ένα αποτελεσματικό θεσμικό πλαίσιο λειτουργίας της αγοράς που θα διασφαλίζει την ελεύθερη επιλογή και την προστασία του καταναλωτή μέσω του υγιούς ανταγωνισμού. Από την άποψη αυτή, η απλή αποκρατικοποίηση δεν είναι ούτε αυτοσκοπός ούτε καν προτεραιότητα. Αντιθέτως, πρώτιστη προϋπόθεση είναι η διαμόρφωση του θεσμικού πλαισίου εντός του οποίου θα λειτουργούν οι παίκτες, είτε ανήκουν στο Δημόσιο είτε είναι ιδιώτες.

Ειδικά για τον κλάδο των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, απελευθέρωση σημαίνει, ανταγωνισμός επιχειρήσεων και ανταγωνισμός καυσίμων και μορφών ενέργειας σε ένα ισότιμο και διαφανές περιβάλλον τιμών ενέργειας που αντανακλούν το πλήρες κόστος. Σε ένα τέτοιο περιβάλλον οι Α.Π.Ε. αποδεικνύονται πολύ φτηνές και ακόμα πιο ανταγωνιστικές. Ακόμα και χώρες που έχουν ισχυρά συμφέροντα στα καύσιμα (π.χ. Η.Π.Α.), παραδέχονται ότι αν αρθούν οι θηριώδεις ασύμμετρες επιδοτήσεις που απολαμβάνει η ηλεκτροπαραγωγή από καύσιμα (ορυκτά και πυρηνικά), τότε η οικονομική ανταγωνιστικότητα των Α.Π.Ε. θα είναι ακόμα πιο φανερή.

Η Κύπρος πρέπει να κινηθεί άμεσα σε ένα τέτοιο διαφανές περιβάλλον και να άρει όλες τις στρεβλώσεις που έχουν σωρεύσει ελλείμματα και άδικα βάρη στον καταναλωτή. Αυτό πρέπει να ξεκινήσει να γίνεται ήδη από το υπό διαβούλευση σχέδιο νόμου.