ΑΡΜΑΤΩΛΟΙ & ΚΛΕΦΤΕΣ. ( Ένας επιβεβλημένος ιστορικός συγκρητισμός.)

Γράφει ο Ιστορικός Κάλλης Κων/νος

Αρματωλός: και στη δημοτική αρματολός. Του ονόματος αυτού έχουν προβληθεί πολλές ετυμολογίες. Κατά τους μεν, προέρχεται από αναγραμματισμό της Ελληνικής λέξης αμαρτωλός (ο εν αμαρτίες για τους χριστιανούς), κατά τους δε, εκ του αρματολόγος → αρματολόος → αρματολός, κατ’ άλλους ακόμη, εκ του λατινικού/ενετικού armatore (που ήταν ό,τι και οι αρματολοί). Σε κάθε περίσταση το όνομα είναι νεότερο, αλλά ο θεσμός φαίνεται παλαιότερος και σηματοδοτεί τους έχοντες το δικαίωμα από την εξουσία να φέρουν άρματα.
Κατά τη Βυζαντινή περίοδο εντοπίζεται ο πρόδρομος

ο απέλάτης. Οι αρματωλοί (ή “οπλισμένοι άνθρωποι”) ήταν τοπικοί Έλληνες χωρικοί που λειτούργησαν ως στρατιωτικές και αστυνομικές μονάδες φυλάγοντας τα βυζαντινά εδάφη. Ιστορικά το όνομα εμφανίζεται κατά τον 15ο αι. επί των Βενετών που μίσθωναν φρουρές Ελλήνων μαχητών στους οποίους και ανέθεταν την φύλαξη των κτήσεών τους στον Ελλαδικό χώρο. Τέτοιος ακριβώς αρματολός υπήρξε ο διάσημος Κροκόδειλος Κλαδάς. Η ιστορία των αρματωλών δεν αρχίζει στους οθωμανικούς χρόνους. Στην πραγματικότητα, η ολόκληρη στρατιωτική/αστυνομική οργάνωση των αρματωλών ήταν γνωστή ως αρματωλισμός. Η ίδια η οργάνωση βασίστηκε μακριά της φεουδαρχίας κάτω από την οποία οι στρατιωτικές/αστυνομικές μονάδες διατήρησαν τα καθήκοντά τους σε αντάλλαγμα των τίτλων τους. Μετά τη κατάκτηση του Ελλαδικού χώρου από τους Τούρκους το σύστημα αυτό ακολούθησαν και οι νέοι κατακτητές αναθέτοντας στους αρματολούς την ασφάλεια και την ειρήνη (την επίβλεψη της ησυχίας των κατακτητών) στις ορεινές και δυσπρόσιτες ή και δυσυπότακτες περιοχές όπου η αντίσταση στη ξενική εξουσία εκδηλωνόταν με πλείστες ληστείες ή αυθαιρεσίες των αυτοχθόνων Ελλήνων που μεταγενέστερα ονομάστηκαν κλέφτες. Κλέφτες: ονομάζονταν οι κοινωνικές ομάδες (κυρίως αυτόχθονες) ή ενίοτε τα μέλη ένοπλων παράνομων ομάδων, οι αντιφρονούντες δηλαδή στη δυναστική / κατοχική την περίοδο της Τουρκοκρατίας . Η κατάκτηση του Ελλαδικού χώρου από τους Τούρκους είχε ωθήσει κάποιους από τους πληθυσμούς στο να αποσυρθούν σε άγονες ορεινές περιοχές, προσπαθώντας να γλυτώσουν από τις συνέπειες της Τουρκικής κατοχής. Στις καινούριες συνθήκες ζωής τους στο σκληρό αυτό περιβάλλον δημιουργήθηκε και η ψυχοσύνθεση του αντάρτη, του ανυπότακτου, οποίος καταφεύγει στην αρπαγή, για την ηθική ικανοποίησή του αλλά και για λόγους επιβίωσης. Πράγματι, τα λίγα στοιχεία που υπάρχουν για τη δράση των κλεφτών τον 18ο αιώνα αναφέρονται μόνο σε πράξεις ληστείας όπως είναι γενικά παραδεκτό από τους ιστορικούς ενώ δεν σημειώνονται στοιχεία ουσιαστικής συνείδησης ότι αγωνίζονται