Τουρκία: Η Βιέννη ύψωσε πρώτη ανάστημα στο δημοψήφισμα

Εννέα μήνες έπειτα από το αποτυχημένο πραξικόπημα στην Τουρκία τον περασμένο Ιούλιο και λίγα εικοσιτετράωρα πριν από το αμφιλεγόμενο δημοψήφισμα της ερχόμενης Κυριακής, η Αυστρία εμφανίζεται να έχει κρατήσει ίσως την πλέον αυστηρή στάση απέναντι στις εκκαθαρίσεις, τις διώξεις και την καταπίεση που ακολούθησαν το πρώτο, και απέναντι στην εγκαθίδρυση ενός αυταρχικού καθεστώτος, που αναμένεται ως επακόλουθο μίας θετικής έκβασης του δευτέρου.

Ηδη την επομένη

της αποτυχημένης απόπειρας πραξικοπήματος, η Βιέννη, δια στόματος του Αυστριακού υπουργού Εξωτερικών Σεμπάστιαν Κουρτς, τόνιζε την ανάγκη να προστατευτούν οι ανθρώπινες ζωές και να γίνουν σεβαστά το κράτος δικαίου και η δημοκρατία, ενώ ο ίδιος προειδοποιούσε, απευθυνόμενος προφανώς άμεσα στον Τούρκο πρόεδρο Ταγίπ Ερντογάν, πως "αυτό το στρατιωτικό πραξικόπημα δεν συνιστά άδεια για να ενεργεί κάποιος αυθαίρετα και όχι στο πλαίσιο του κράτους δικαίου".

Την πρώτη αυτή αυστριακή αντίδραση ήλθε να συμπληρώσει αμέσως μετά ο Αυστριακός ομοσπονδιακός καγκελάριος Κρίστιαν Κερν, ο οποίος ζητούσε να παρακολουθούνται με προσοχή οι εξελίξεις στην Τουρκία μετά το πραξικόπημα και έθετε, εν όψει και των από τότε προθέσεων του Ερντογάν για επαναφορά της θανατικής ποινής, θέμα αναστολής της διαδικασίας ένταξης της Τουρκίας στην Ευρωπαική Ενωση, ζητώντας, μάλιστα, στη συνέχεια, σε επίπεδο Ευρωπαικού Συμβουλίου, τη διακοπή των ενταξιακών διαπραγματεύσεων.

Οι επανειλημμένες αρνητικές τοποθετήσεις, στους μήνες που ακολούθησαν, τόσο του καγκελαρίου Κρίστιαν Κερν όσο και του υπουργού Εξωτερικών Σεμπάστιαν Κουρτς, απέναντι στην ενταξιακή προοπτική της Τουρκίας, οδήγησαν σε μία ένταση στις αυστροτουρκικές σχέσεις, που ενισχύθηκε από εφέτος τον Φεβρουάριο και μετά, με τις αλληλοκατηγορίες Βιέννης και Αγκυρας σε σχέση με το ενδεχόμενο προπαγανδιστικής εμφάνισης στην Αυστρία του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν για το αμφιλεγόμενο δημοψήφισμά του.

Στο πλαίσιο αυτό, ο μεν Σεμπάστιαν Κουρτς απέρριπτε ως "ανεπιθύμητο" το ενδεχόμενο προπαγανδιστικής εμφάνισης του Τούρκου προέδρου στην Αυστρία, ενόψει του δημοψηφίσματος, ενώ δυσαρέσκεια για το ενδεχόμενο μίας τέτοιας εξέλιξης εξέφραζε και ο Κρίστιαν Κερν, τονίζοντας πως είναι σαφές "ότι σε καμία περίπτωση δεν χαιρόμαστε όταν ξένες κυβερνήσεις μεταφέρουν την προεκλογική τους εκστρατεία στην Αυστρία".

Βέβαια, αυτή η ένταση, υποβόσκει τουλάχιστον από τον Ιούνιο του 2014, όταν ο Ερντογάν, ως πρωθυπουργός ακόμη της χώρας του, είχε έλθει ανεπίσημα στη Βιέννη και είχε μιλήσει σε 13.500 οπαδούς του κόμματός του στο πλαίσιο της τότε προεκλογικής του εκστρατείας για τις προεδρικές εκλογές του Αυγούστου της ίδιας χρονιάς -στις οποίες αναδείχθηκε τελικά πρόεδρος- προκαλώντας την αυστηρή έκφραση δυσαρέσκειας της αυστριακής ηγεσίας, στην οποία είχε αντιδράσει με δριμύτητα η Αγκυρα.

Ο Τούρκος πρόεδρος φαίνεται πως στο δημοψήφισμα της 16ης Απριλίου χρειάζεται - όπως χρειαζόταν στις προεδρικές εκλογές του 2014 -- και τις ψήφους των Τούρκων του εξωτερικού, ως εκ τούτου και τις ψήφους των 108.561 Τούρκων που ζουν σήμερα στην Αυστρία και που διατηρούν την τουρκική υπηκοότητα.

Αυτοί οι Τούρκοι της Αυστρίας, έχοντας δικαίωμα ψήφου στην Τουρκία, προσήλθαν μέσα στις δύο προηγούμενες εβδομάδες στις κάλπες στα τουρκικά προξενεία στη Βιέννη, το Σάλτσμπουργκ και το Μπρέγκεντς, συμμετέχοντας με ποσοστό 51% στο δημοψήφισμα.

Κατά τις τελευταίες τουρκικές βουλευτικές εκλογές του 2015, το κόμμα ΑΚΡ του Ταγίπ Ερντογάν είχε συγκεντρώσει μεταξύ των Τούρκων πολιτών στην Αυστρία ποσοστό 69%, σε σύγκριση με το 49,5% που ήταν το τελικό αποτέλεσμά του, ενώ η συμμετοχή των Τούρκων υπηκόων της Αυστρίας είχε ανέλθει στο 40,6% και ήταν κατά δέκα μονάδες χαμηλότερη από το ποσοστό της συμμετοχής τους στο τωρινό δημοψήφισμα.

Οι έντονες συζητήσεις μέσα στις περασμένες εβδομάδες και η αντιπαράθεση Βιέννης και Αγκυρας, ως προς την εμφάνιση πολιτικών του κόμματος του Τούρκου προέδρου σε προεκλογικές συγκεντρώσεις στην Αυστρία, οδήγησε σε συμφωνία τα δύο κόμματα της αυστριακής κυβέρνησης συνασπισμού, Σοσιαλδημοκρατικό και συντηρητικό Λαικό, για την απαγόρευση προεκλογικών εμφανίσεων ξένων πολιτικών, όπως και διαδηλώσεων κάτω από συγκεκριμένους όρους.

Πρόσφατα, περιφερειακές αρχές σε αυστριακά ομόσπονδα κρατίδια, οι οποίες έως τώρα έχουν τη σχετική αρμοδιότητα, προβάλλοντας ως λόγο κυρίως τη διαφύλαξη της δημόσιας ασφάλειας, είχαν ματαιώσει μία σειρά εκδηλώσεων σε διάφορες αυστριακές πόλεις στις οποίες επρόκειτο να εμφανιστούν πολιτικοί του κόμματος του Τούρκου προέδρου για να προπαγανδίσουν υπέρ του "Ναι" στο δημοψήφισμα.

Συνολικά στην Αυστρία ζουν 265.000 άνθρωποι με τουρκική μεταναστευτική προέλευση, με τους 160.000 από αυτούς να ανήκουν στην πρώτη γενιά, δηλαδή είναι πρόσωπα που έχουν γεννηθεί στην Τουρκία, ενώ 105.000 ανήκουν στη δεύτερη γενιά, που σημαίνει ότι στην Τουρκία έχουν γεννηθεί οι γονείς τους.

Σε σχέση με την αυστροτουρκική ένταση, πρέπει να σημειωθεί πως είχαν προηγηθεί χρόνια νωρίτερα, τόσο σε επίπεδο Τούρκων διπλωματών όσο και των ίδιων των επικεφαλής της τουρκικής διπλωματίας, οι κατά καιρούς κριτικές τους απέναντι στην αρνητική στάση που τηρούσε και εξακολουθεί να τηρεί στην ευρωπαική προοπτική της Τουρκίας η επίσημη Βιέννη.

Η ένταση στις αυστροτουρκικές σχέσεις και η επανειλημμένα σφοδρή αντίδραση της Αγκυρας, οφείλεται βέβαια και στο γεγονός της αμετάβλητης, σαφούς απόρριψης από τη συντριπτική πλειονότητα των Αυστριακών μιας ένταξης της Τουρκίας στην Ευρωπαική Ενωση, σε ιδιαίτερα μεγάλο ποσοστό, που στην τελευταία δημοσκόπηση της Αυστριακής Εταιρείας Ευρωπαικής Πολιτικής ανερχόταν στο 80%, που ήταν το υψηλότερο που έχει καταγραφεί την τελευταία δεκαετία.

Η Αυστρία είχε προβάλει επιφυλάξεις και αντίσταση στην έναρξη των ενταξιακών διαπραγματεύσεων Τουρκίας-ΕΕ τον Οκτώβριο του 2005 και μέχρι την τελευταία στιγμή επέμενε σε μια διατύπωση πως "οι διαπραγματεύσεις συνιστούν μια ανοικτή διαδικασία, για το αποτέλεσμα της οποίας δεν μπορούν να υπάρξουν εγγυήσεις εκ των προτέρων".

Η επίσημη Βιέννη ζητούσε και ζητά μόνο μια "προνομιακή σχέση" για την Τουρκία αντί της πλήρους ένταξης, ενώ όλα τα αυστριακά κοινοβουλευτικά κόμματα συμφωνούν πως, στην περίπτωση που οι διαπραγματεύσεις καταλήξουν σε ένταξη της Τουρκίας, οι Αυστριακοί πολίτες θα πρέπει οπωσδήποτε να κληθούν σε δημοψήφισμα για να έχουν οι ίδιοι τον τελευταίο λόγο.

Παρατηρώντας κανείς τις αυστροτουρκικές εμπορικοοικονομικές σχέσεις, διαπιστώνει πως το 1,4 δισεκατομμύριο ευρώ των αυστριακών εξαγωγών στην Τουρκία το 2016 αντιπροσωπεύουν μόλις ένα 1,07% της αξίας του συνόλου των αυστριακών εξαγωγών, ενώ οι αυστριακές εισαγωγές από την Τουρκία ανήλθαν πέρυσι σε 1,553 δισεκατομμύριο ευρώ.

Τα στοιχεία δείχνουν επίσης πως, παρά το γεγονός ότι η Τουρκία συμμετέχει στην αποκαλούμενη "Ομάδα των Είκοσι" (G20), η ίδια κάθε άλλο παρά οικονομική "υπερδύναμη" είναι, καθώς, για παράδειγμα, το τουρκικό ΑΕΠ είναι μόλις διπλάσιο από το αυστριακό ΑΕΠ, παρόλο που ο πληθυσμός της είναι σχεδόν δεκαπλάσιος του αυστριακού.

Πάντως, μέσα στα προηγούμενα χρόνια, οι Αυστριακές επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνταν στην Τουρκία αποτελούσαν την τρίτη μεγαλύτερη ομάδα ξένων επενδυτών στη χώρα, ενώ το 2011 οι εκεί αυστριακές επενδύσεις βρίσκονταν στην κορυφή του καταλόγου. Στα τέλη του 2015, το συνολικό ύψος των αυστριακών επενδύσεων στην Τουρκία, ανερχόταν σε 4, 378 δισεκατομμύρια ευρώ, σύμφωνα με τα στοιχεία της Αυστριακής Κεντρικής Τράπεζας.

Οπως δηλώνουν εκπρόσωποι της αυστριακής τουριστικής αγοράς, ιδιαίτερα αρνητικές είναι και μέσα στο 2017 οι εξελίξεις για τον τουρκικό τουρισμό από την Αυστρία, έπειτα από εκείνες πέρυσι εξαιτίας της αποτυχημένης απόπειρας πραξικοπήματος τον περασμένο Ιούλιο και μιας σειράς τρομοκρατικών επιθέσεων.

Το 2016, η Τουρκία, από τη δεύτερη θέση που κατείχε τα προηγούμενα χρόνια στον κατάλογο των δημοφιλέστερων τουριστικών προορισμών των Αυστριακών, πέρασε στην έκτη θέση, με την Ελλάδα και την Ισπανία να είναι οι κερδισμένες από αυτές τις εξελίξεις, ενώ και φέτος παρουσιάζεται μία δραματική μείωση στις κρατήσεις, που φθάνει έως και το 50% σε σχέση με πέρυσι.

Συμπερασματικά, αναλυτές στη Βιέννη θεωρούν πως την ερχόμενη Κυριακή θα φανεί πόσο σημαντικά είναι η δημοκρατία, ο κοινοβουλευτισμός και τα δικαιώματα της αντιπολίτευσης για τον τουρκικό λαό, στου οποίου το χέρι είναι, είτε να δώσει στον Ερντογάν τις επικίνδυνες υπερεξουσίες για να περιορίσει την πολιτική αντίσταση και την αντιπολίτευση στην πολιτική του, είτε, από την άλλη, να σταματήσει αυτή την πορεία του σε καταστάσεις που οδηγούν σε δικτατορία.

Οι ίδιοι επισημαίνουν πως κάτι τέτοιο δεν είναι στο χέρι της Ευρώπης, όπου πολλοί πιστεύουν πως αυτή θα μπορούσε να απαλλαγεί από την Τουρκία και τα προβλήματα που συνδέονται μαζί της, διακόπτοντας όλους τους δεσμούς, τερματίζοντας την ενταξιακή διαδικασία, αναστέλλοντας την οικονομική βοήθεια και γενικότερα γυρίζοντάς της την πλάτη.

Κατά την άποψή τους, η Ευρώπη θα πρέπει να συνεχίσει να ζει και να συνεργάζεται με την Τουρκία, καθώς, όπως τονίζουν, και μόνον η προσφυγική κρίση αποτέλεσε μία ένδειξη για τη γεωπολιτική σημασία αυτής της χώρας, που συνορεύει, μεταξύ άλλων, με Συρία, Ιράν και Ιράκ.

Είτε με άσκηση πίεσης είτε με προσφορά συνεργασιών είτε προπάντων με την επισήμανση πως είναι για το καλό της ίδιας της Τουρκίας η παραμονή της στον ευρωπαικό δρόμο, η Ευρώπη, για όσο καιρό θα κυβερνά ο Ερντογάν, θα πρέπει να αποτρέψει την Αγκυρα να απομακρυνθεί τελείως από όλα τα ευρωπαικά κεκτημένα.

Πηγή: AΠΕ - ΜΠΕ