Τα δημοψηφίσματα που συγκλόνισαν τον κόσμο (pics+vids)

Τα δημοψηφίσματα δεν είναι ένα σύγχρονο φαινόμενο και αποτελούν ένα θεσμό αντιπροσωπευτικής και άμεσης δημοκρατίας.

Να αναφέρουμε ότι στις περιπτώσεις διεξαγωγής δημοψηφισμάτων, το εκλογικό σώμα ψηφίζει για κάποιο θέμα δημόσιας πολιτικής, όταν παραπέμπεται στη λαϊκή ετυμηγορία από το κοινοβούλιο ή την κυβέρνηση.

Παρά το γεγονός ότι οι πολίτες καλούνται να απαντήσουν με ένα «ναι» ή με ένα «όχι», το αποτέλεσμα μπορεί να επηρεάσει και να έχει επιπτώσεις εκτός των συνόρων της χώρας που το διεξάγει.

Πιο κάτω παρουσιάζονται τα δημοψηφίσματα των τελευταίων χρόνων που το αποτέλεσμά

Από αυτά δεν μπορούσε να λείπει και το δημοψήφισμα της Κύπρου το 2004, που έμεινε γνωστό ως Σχέδιο Ανάν.

Τα δημοψηφίσματα για τη Συνταγματική Συνθήκη της ΕΕ

Το πρώτο δημοψήφισμα αφορούσε τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης και κατ' επέκταση την Κύπρο. Μερικά από αυτά αποφάσιζαν με δημοψηφίσματα για την επικύρωση της Συνταγματικής Συνθήκης της ΕΕ.

Αν και η Συνταγματική Συνθήκη συμφωνήθηκε από τις κυβερνήσεις της ΕΕ το 2004, έπρεπε να επικυρωθεί από όλα τα κράτη μέλη. Η επικύρωση πήρε διαφορετικές μορφές σε κάθε κράτος μέλος και σε κάποια από αυτά προνοούσε δημοψηφίσματα.

Να σημειωθεί ότι η Συνθήκη προνοούσε, μεταξύ άλλων, τροποποίηση και επέκταση της ειδικής πλειοψηφίας, δημιουργία θεσμού του Προέδρου και Υπουργού Εξωτερικών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ενίσχυση εξουσιών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και, τέλος, ενίσχυση των δικαιωμάτων του πολίτη.

Λόγω των αρνητικών δημοψηφισμάτων σε δύο κράτη μέλη όμως, η συνθήκη αυτή τελικά δεν κυρώθηκε.

Πιο συγκεκριμένα, στη Γαλλία, με τη διεξαγωγή του σχετικού δημοψηφίσματος το 2005, οι πολίτες αρνήθηκαν την επικύρωση με ποσοστό 54,68%. Ακολούθησε το 2006 ανάλογο δημοψήφισμα στην Ολλανδία, στο οποίο οι Ολλανδοί πολίτες τέθηκαν κατά με ποσοστό 61,7%, ενταφιάζοντας τη θέσπιση της Συνταγματικής Συνθήκης.

Να αναφερθεί ότι παρόμοια δημοψηφίσματα είχαν διεξαχθεί και σε άλλες χώρες μέλη της ΕΕ. Στην Ισπανία τα αποτελέσματα ήταν 77% ΝΑΙ, 17% ΟΧΙ, 6% Λευκά, αλλά με αποχή 57%. Επίσης, το Λουξεμβούργο επικύρωσε το 2006 το Ευρωπαϊκό Σύνταγμα με διεξαγωγή δημοψηφίσματος, στο οποίο το 56,52% τάχθηκε υπέρ της επικύρωσης.

Τα δημοψηφίσματα ήταν εξαιρετικά κρίσιμα για την Ευρωπαϊκή Ένωση και τα κράτη μέλη της (μέσα στα οποία και η Κύπρος), αφού ουσιαστικά διαμόρφωναν το μέλλον του ευρωπαϊκού οικοδομήματος. Αν απαντούσαν θετικά στην επικύρωση της Συνταγματικής Συνθήκης, αυτό θα μεταφραζόταν σε περισσότερη «ένωση».

Αντίθετα, τα αρνητικά αποτελέσματα έδωσαν το μήνυμα ότι υπήρχε κρίση νομιμοποίησης της ίδιας της Ένωσης και της πολιτικής, οικονομικής, αναπτυξιακής και κοινωνικής της στρατηγικής.

Η διαδικασία τελικά οδήγησε στη Συνθήκη της Λισσαβώνας, αφού, λόγω των αρνητικών αποτελεσμάτων δύο δημοψηφισμάτων, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο αποφάσισε να υπάρξει μια διετής «περίοδος προβληματισμού». Η Συνθήκη της Λισσαβώνας υπογράφηκε από τα κράτη μέλη στις 13 Δεκεμβρίου του 2007.

Το δημοψήφισμα στην Κριμαία στις 16 Μαρτίου του 2014

Η Κριμαία κλήθηκε να ψηφίσει σε δημοψήφισμα στις 16 Μαρτίου του 2014 κατά πόσο θα εντασσόταν στη Ρωσική Ομοσπονδία ή θα παρέμενε εντός της Ουκρανίας, με μεγαλύτερη όμως αυτονομία.

Μετά από πολύμηνες ταραχές που ξεκίνησαν τον Νοέμβριο του 2013, ο πρωθυπουργός Γιανουκόβιτς εγκατέλειψε το Κίεβο και το ουκρανικό κοινοβούλιο ψήφισε την αποπομπή του, προκηρύσσοντας πρόωρες προεδρικές εκλογές. Την ίδια στιγμή, φιλορώσοι ένοπλοι κατέλαβαν κρατικά κτίρια στην πρωτεύουσα της Κριμαίας, Συμφερόπολη, και το τοπικό κοινοβούλιο της Αυτόνομης Δημοκρατίας της Κριμαίας ζήτησε ένωση της επαρχίας με τη Ρωσία, προκηρύσσοντας δημοψήφισμα για τις 16 Μαρτίου.

Τελικά το αποτέλεσμα ήταν 95,5% υπέρ της απόσχισης από την Ουκρανία και της ένωσης με τη Ρωσία στο δημοψήφισμα, σύμφωνα με τις Αρχές της Αυτόνομης Δημοκρατίας της Κριμαίας.

Ίδιες πηγές ανέφεραν ότι η επίσημη συμμετοχή έφτασε το 82,17% επί του συνολικού αριθμού των πολιτών της Κριμαίας.

Να αναφερθεί ότι δεν αναγνώρισαν το δημοψήφισμα Ε.Ε. – ΗΠΑ. Επίσης, με την εκλογή Τραμπ στην προεδρία των Ηνωμένων Πολιτειών, δεν άλλαξε αυτή η στάση, αφού ο Αμερικανός πρόεδρος έχει καταστήσει σαφές ότι αναμένει από τη Ρωσία να επιστρέψει την Κριμαία στην Ουκρανία και να αποκλιμακώσει τις βίαιες συγκρούσεις στην Ουκρανία.

Το δημοψήφισμα για την ανεξαρτησία της Σκωτίας από το Ηνωμένο Βασίλειο το 2014

Στο κρίσιμο ερώτημα «πρέπει η Σκωτία να είναι ανεξάρτητο κράτος;» κλήθηκαν να απαντήσουν στις 18 Σεπτεμβρίου του 2014 περίπου 4,3 εκατ. Σκωτσέζοι.

Το δημοψήφισμα, αν και ήταν ένα εσωτερικό ζήτημα του Ηνωμένου Βασιλείου, το αποτέλεσμά του θα έφερνε σημαντικές οικονομικές και όχι μόνο επιπτώσεις σε όλο τον κόσμο.

Σύμφωνα με το Reuters, αν οι Σκωτσέζοι αποφάσιζαν υπέρ της ανεξαρτησίας, τότε θα μεσολαβούσαν 18 μήνες διαπραγματεύσεων ανάμεσα στη Σκωτία και τη Βρετανία, γύρω από το πετρέλαιο της Βορείου Θάλασσας, τη διατήρηση της βρετανικής λίρας, την παραμονή στην Ευρωπαϊκή Ένωση και την τύχη της σημαντικότερης βάσης των πυρηνικών υποβρυχίων Τράιντεντ του Βασιλικού Στρατού.

Στο ιστορικό αυτό δημοψήφισμα, με το ποσοστό συμμετοχής να ξεπερνάει το 85%, οι Σκωτσέζοι ψήφισαν κατά της ανεξαρτησίας και της απόσχισης από το Ηνωμένο Βασίλειο σε ποσοστό 55%, ενώ υπέρ της ανεξαρτησίας και κατά της παραμονής ψήφισαν 45%.

Σύμφωνα με το BBC, το αποτέλεσμα πάντως προκάλεσε ανακούφιση στο Ηνωμένο Βασίλειο, αλλά και σε άλλες χώρες, τόσο για οικονομικούς λόγους όσο και για το αποθαρρυντικό μήνυμα προς άλλα αυτονομιστικά κινήματα.

Το δημοψήφισμα της 5ης Ιουλίου του 2015 στην Ελλάδα για το «Σχέδιο Συμφωνίας»

Στις 5 Ιουλίου του 2015, ο ελληνικός λαός κλήθηκε να απαντήσει «ναι» ή «όχι» στο «σχέδιο συμφωνίας, το οποίο κατέθεσαν η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, στο Eurogroup της 25.06.2015.

Tο δημοψήφισμα είχε ανακοινωθεί στις 27 Ιουνίου, με διάγγελμα του πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα.

Η οικονομική κατάσταση της χώρας πριν φτάσει στις κάλπες ήταν κρίσιμη, με το Eurogroup να μην παρατείνει το πρόγραμμα, με τον κόσμο να αποσύρει μαζικά τις καταθέσεις του και τελικά να επιβάλλονται capital controls από τις 28 Ιουνίου και έπειτα.

Τελικά, οι κάλπες του δημοψηφίσματος ανέδειξαν σε μεγάλο νικητή το «όχι», δίνοντάς του ποσοστό 61,31%, παρά τις αντίθετες προβλέψεις των δημοσκόπων.

Να αναφερθεί ότι η έκβαση του δημοψηφίσματος για τους Ευρωπαίους ηγέτες και κυρίως τη Γερμανίδα καγκελάριο, θεωρείτο κομβικής σημασίας για το μέλλον της Ευρωζώνης, ενώ για πολλούς, η πραγματική ερώτηση στο δημοψήφισμα ήταν «ναι ή όχι στο ευρώ», με τα πιο δυσοίωνα σενάρια να θέλουν την Ελλάδα εκτός Ευρωζώνης στην περίπτωση υπερψήφισης του «όχι».

Το Δημοψήφισμα της Μεγάλης Βρετανίας για παραμονή στην Ευρωπαϊκή Ένωση

Εκατομμύρια Βρετανοί κλήθηκαν στις 23 Ιουνίου του 2016 στις κάλπες, για να ψηφίσουν σε ένα ιστορικό δημοψήφισμα που θα έκρινε την παραμονή ή αποχώρηση της χώρας από την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Στο ψηφοδέλτιο τέθηκε το ερώτημα: «Θα πρέπει το Ηνωμένο Βασίλειο να παραμείνει μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης ή να αποχωρήσει από την Ευρωπαϊκή Ένωση;».

Το ιστορικό δημοψήφισμα πραγματοποιήθηκε υπό τον φόβο ενός ντόμινο δημοψηφισμάτων που μπορεί να ακολουθούσαν και σε άλλα κράτη μέλη της ΕΕ.

Το τελικό αποτέλεσμα έδειξε Brexit 17,410,742 ψήφοι (51.9%) και Bremain 16,141,241 ψήφοι (48.1%), προκαλώντας τρόμο στο παγκόσμιο για τις συνέπειές του.

Μετά την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων, η επικεφαλής της γαλλικής ακροδεξιάς Μαρίν Λεπέν ζήτησε τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος για την έξοδο από την Ευρωπαϊκή Ένωση «στη Γαλλία και στις άλλες χώρες της ΕΕ», μετά την ψήφο των Βρετανών υπέρ της εξόδου της χώρας τους από την Ένωση των 28.

Η Μεγάλη Βρετανία, ένα χρόνο μετά, βρίσκεται σε διαπραγματεύσεις με την ΕΕ για τις συνθήκες αποχώρησής της.

Το δημοψήφισμα της Τουρκίας για τη συνταγματική αναθεώρηση

Οι Τούρκοι πήγαν στις κάλπες στις 16 Απριλίου του 2017 για να ψηφίσουν για τη συνταγματική αναθεώρηση που θα μετέτρεπε τη χώρα από κοινοβουλευτική δημοκρατία σε προεδρικό σύστημα.

Οι ψηφοφόροι κλήθηκαν να αποφασίσουν για ένα πακέτο που περιελάμβανε 18 τροπολογίες. Ουσιαστικά, με το νέο σύστημα, ο Ταγίπ Ερντογάν θα μπορεί να διεκδικήσει δύο ακόμη θητείες, κάτι που σημαίνει ότι, αν κερδίσει στις εκλογές του 2019 και του 2024, θα μπορεί να είναι ηγέτης της χώρας έως το 2029. Επίσης, με το δημοψήφισμα μπόρεσε να επιστρέψει στην ηγεσία του κόμματος AKP, του οποίου είναι συνιδρυτής και έχει τη συντριπτική πλειοψηφία στο κοινοβούλιο.

Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, το «Ναι» επικράτησε οριακά με ποσοστό 51,4% έναντι του «Όχι», που ψήφισε το 48,6% των πολιτών.

Μετά και την οριακή νίκη του Ερντογάν στο δημοψήφισμα, η γειτονική χώρα οδηγήθηκε σε αλλαγή του πολιτεύματος από προεδρευόμενη κοινοβουλευτική σε προεδρική δημοκρατία.

Ουσιαστικά, με τη συνταγματική αναθεώρηση, ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν θα αποφασίζει για τα περισσότερα ζητήματα, η προεδρική θητεία παρατείνεται στα πέντε έτη από τέσσερα που ισχύουν τώρα, ενώ οι εκλογές θα γίνονται αντίστοιχα ανά τετραετία και όχι πενταετία.

Το δημοψήφισμα για την ανεξαρτητοποίηση της Καταλωνίας

Η Κυριακή, 1 Οκτωβρίου του 2017, έμελλε να είναι μια ιστορική μέρα για την Ισπανία, καθώς μέσα σε ένα κλίμα διχασμού θα γινόταν η διεξαγωγή του δημοψηφίσματος για την ανεξαρτητοποίηση της Καταλωνίας.

Στη Βαρκελώνη, από τις προηγούμενες ημέρες επικρατούσε αναστάτωση, με χιλιάδες διαδηλωτές στους δρόμους να απαιτούν τη διεξαγωγή του δημοψηφίσματος, παρά την απαγόρευση της ισπανικής κυβέρνησης.

Την ίδια στιγμή, η ισπανική αστυνομία βρισκόταν στους δρόμους της Καταλωνίας και είχε προχωρήσει στον αποκλεισμό 1.300 σχολείων από το σύνολο των 2.315 που θα λειτουργούσαν ως εκλογικά τμήματα, με στόχο μέχρι τα ξημερώματα της Κυριακής να είχαν «κλειδωθεί» όλα.

Μέσα στην ημέρα ξέσπασαν άγρια επεισόδια, με την αστυνομία της Ισπανίας να χρησιμοποιεί γκλομπ και να πυροβολεί με σφαίρες από καουτσούκ πλήθη ανθρώπων που επιχειρούσαν να ψηφίσουν στο «απαγορευμένο» δημοψήφισμα για την ανεξαρτησία της Καταλωνίας,

Η καταλανική κυβέρνηση ανακοίνωσε τελικά τα ξημερώματα της επόμενης ημέρας ότι υπέρ του «ναι» τάχθηκε το 90% όσων συμμετείχαν στο δημοψήφισμα για την ανεξαρτησία της περιφέρειας, το οποίο η Μαδρίτη είχε απαγορεύσει. Σύμφωνα με την καταλανική κυβέρνηση, στη διαδικασία συμμετείχαν περίπου 2,26 εκατομμύρια πολίτες.

Ο Ισπανός πρωθυπουργός Μαριάνο Ραχόι κάλεσε τον Καταλανό ηγέτη να εγκαταλείψει τα σχέδιά του να ανακηρύξει μονομερώς την ανεξαρτησία, «για να αποφύγει μεγαλύτερα κακά», ενώ η Ευρωπαϊκή Ένωση δήλωσε ότι δεν αναγνωρίζει παρά μονάχα ένα κράτος μέλος, που είναι η Ισπανία.

Ενδιαφέρον παρουσιάζει η δήλωσή του Σέρβου Προέδρου Aleksandar Vucic στο RT, ο οποίος κατηγόρησε την ΕΕ για υποκρισία, συγκρίνοντας την περίπτωση της Καταλωνίας με του Κοσόβου. Στην περίπτωση της Καταλωνίας, όπως αναφέρει, η ΕΕ δεν θεωρεί έγκυρο το δημοψήφισμα για απόσχιση, αλλά αναγνώρισε το Κόσοβο όταν ανεξαρτητοποιήθηκε από τη Σερβία ακόμα και χωρίς δημοψήφισμα.

Το δημοψήφισμα για την ανεξαρτησία των Κούρδων

Παρά τις σφοδρές αντιδράσεις από τη διεθνή κοινότητα και τις γειτονικές χώρες, οι Κούρδοι του βόρειου Ιράκ, στις 25 Σεπτεμβρίου του 2017, προχώρησαν στο δημοψήφισμα για την ανεξαρτησία τους.

Η κυβέρνηση του Ιράκ χαρακτήρισε το δημοψήφισμα ως αντισυνταγματικό, ενώ ο υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας απείλησε με στρατιωτική επέμβαση σε περίπτωση που ο τουρκομανικός πληθυσμός στο Ιράκ έμπαινε στο στόχαστρο.

Να αναφερθεί ότι οι Κούρδοι αποτελούν την τέταρτη μεγαλύτερη εθνοτική ομάδα της Μέσης Ανατολής, χωρίς να έχουν όμως κρατική υπόσταση.

Σύμφωνα με τα κουρδικά ΜΜΕ, σχεδόν το 93% εξ όσων συμμετείχαν τάχθηκε υπέρ της ανεξαρτησίας από το Ιράκ.

Μετά την ανακοίνωση ότι θα διεξαγόταν το δημοψήφισμα για την ανεξαρτησία, η ιρακινή κυβέρνηση και πολλές ξένες κυβερνήσεις επέκριναν έντονα την κίνηση.

Λίγες ημέρες πριν ανοίξουν οι κάλπες, Τεχεράνη και Άγκυρα διεξήγαγαν στρατιωτικά γυμνάσια στα σύνορά τους με το ιρακινό Κουρδιστάν, το Ιράν έκλεισε τον εναέριο χώρο του σε όλες τις πτήσεις με προορισμό την αυτόνομη περιοχή, η Τουρκία απείλησε με τη λήψη σκληρών μέτρων, ενώ οι ΗΠΑ εκτίμησαν πως το δημοψήφισμα θα κλιμακώσει «την αστάθεια» στην περιοχή.

13 χρόνια από το δημοψήφισμα της Κύπρου

Το δημοψήφισμα στην Κύπρο το 2004 τράβηξε το παγκόσμιο ενδιαφέρον λόγω της δυναμικής που δημιουργήθηκε για συνολική επίλυση του Κυπριακού προβλήματος, το οποίο μετρούσε δεκαετίες, αλλά και λόγω της επικείμενης ένταξης της Κύπρου στην ΕΕ.

Στις 24 Απριλίου του 2004, οι Ελληνοκύπριοι απέρριψαν με ποσοστό 75,83% το προτεινόμενο σχέδιο λύσης του Κυπριακού, το οποίο έχει καταγραφεί στην Ιστορία ως «Σχέδιο Ανάν».

Η πορεία προς το δημοψήφισμα της 24ης Απριλίου ξεκίνησε με την επίδοση του πρώτου σχεδίου Ανάν στις 11 Νοεμβρίου του 2002 στον Πρόεδρο της Κύπρου Γλαύκο Κληρίδη και τον Τουρκοκύπριο ηγέτη Ραούφ Ντενκτάς.

Τον Δεκέμβριο του 2002, οι δύο πλευρές έκαναν εισηγήσεις επί του σχεδίου και μετά από διαπραγματεύσεις με τη μεσολάβηση του ΟΗΕ, υπήρξε κατάληξη στη δεύτερη εκδοχή του σχεδίου στις 10 Δεκεμβρίου.

Αυτές οι προσπάθειες εντάθηκαν στη σύνοδο κορυφής της ΕΕ στην Κοπεγχάγη, στις οποίες θα αποφασιζόταν η ένταξη της Κύπρου στην ΕΕ. Η διαβούλευση όμως οδηγήθηκε σε ναυάγιο, με την Κύπρο να εντάσσεται στην ΕΕ χωρίς να τίθεται ως προϋπόθεση η επίλυση του Κυπριακού.

Το 2003 υπάρχει αλλαγή στη διοίκηση τόσο των Ελληνοκυπρίων όσο και των Τουρκοκυπρίων. Τις εκλογές κέρδισε στις 16 Φεβρουαρίου του 2003 ο Τάσσος Παπαδόπουλος, ενώ τον Δεκέμβριο του 2003 κερδίζει τις εκλογές στα κατεχόμενα ο Μεχμέτ Αλί Ταλάτ.

Μετά την αποδοχή επιδιαιτησίας και τη διεξαγωγή δημοψηφισμάτων τον Απρίλιο του 2004 και από τις δύο πλευρές, στη Λουκέρνη, ο ΟΗΕ άσκησε τον επιδιαιτητικό του ρόλο και κατέληξε στο τελικό σχέδιο Ανάν (Νο 4).

Σύμφωνα με τα τελικά αποτελέσματα, το 75,83% των Ελληνοκυπρίων (ή 313.704 άτομα) είπε «όχι» στο σχέδιο Ανάν, ενώ το 24,17% (99.976 άτομα) αποδέχτηκε την πρόταση του Γ.Γ. του ΟΗΕ για λύση του Κυπριακού. Στα κατεχόμενα, το «ναι» άγγιξε το 64,91%.