Πόλεμος Ουκρανία: Ποια η στάση των γειτονικών χωρών απέναντι σε Κίεβο-Μόσχα

Η Ρωσία και η Ουκρανία μοιράζονται σύνορα 1.300 μιλίων. Είναι οι δύο μεγαλύτερες χώρες στην Ευρώπη που μοιράζονται σύνορα με άλλες 18 χώρες μαζί. Και οι δύο μοιράζονται σύνορα με μέλη της συμμαχίας του ΝΑΤΟ, μερικά από τα οποία βρίσκονταν στη πρώην σοβιετική σφαίρα επιρροής. Η συμμαχία έχει εκφράσει την υποστήριξή της στην Ουκρανία και προμήθευσε τη χώρα με όπλα εν μέσω  της ρωσικής εισβολής . Μέχρι στιγμής ούτε οι ΗΠΑ

Σύμφωνα με στοιχεία του ΟΗΕ έχει ξεπεραστεί το συγκλονιστικό ορόσημο των 2 εκατομμυρίων προσφύγων που εγκατέλειψαν την Ουκρανία μέσα σε μόλις 12 ημέρες, κυρίως σε πέντε γειτονικές χώρες. Πάνω από τους μισούς καταφεύγουν μόνο στην Πολωνία. Ποια η γενικότερη στάση των γειτονικών χωρών: Μολδαβίας-Σλοβακίας-Ρουμανίας-Ουγγαρίας-Πολωνίας-Λευκορωσίας

O φόβος της Μολδαβίας

Σε όλη τη Μολδαβία, μια μικρή, φτωχή μετασοβιετική δημοκρατία δίπλα στα νοτιοδυτικά σύνορα της Ουκρανίας, οι Μολδαβοί παρακολουθούν την προέλαση της Ρωσίας στην κοντινή Οδησσό — και ετοιμάζουν τις βαλίτσες τους, για κάθε ενδεχόμενο, αναφέρουν οι New York Times.

 Ο πόλεμος έχει ήδη επηρεάσει βαθιά τη Μολδαβία: αναλογικά η χώρα έχει υποδεχθεί περισσότερους Ουκρανούς πρόσφυγες από οποιαδήποτε άλλη χώρα, και πολλοί απλοί Μολδαβοί έχουν στεγάσει πρόσφυγες στα διαμερίσματά τους.

Τα κυβερνητικά αρχεία δείχνουν ότι υπήρξε μόνο μια μικρή αύξηση στον καθαρό αριθμό των Μολδαβών που έχουν εγκαταλείψει τη χώρα από την έναρξη του πολέμου. Περισσότεροι από 62.000 Μολδαβοί έφυγαν από τις 24 Φεβρουαρίου, την πρώτη ημέρα της ρωσικής εισβολής, και τη Δευτέρα, περίπου 22.000 περισσότεροι από ό,τι την ίδια περίοδο πέρυσι. Ωστόσο, ο αριθμός των Μολδαβών που επέστρεψαν στη Μολδαβία έχει επίσης αυξηθεί, κατά 17.000, σύμφωνα με στοιχεία που παρείχε το υπουργείο Εσωτερικών της Μολδαβίας. Πολλοί Μολδαβοί λένε ότι σκοπεύουν να μείνουν.

Η Ρωσία δεν είπε τίποτα για την εισβολή στη Μολδαβία και η Λευκορωσία, ο στενός της σύμμαχος, απέσυρε έναν χάρτη, που παρουσιάστηκε σε ενημέρωση την περασμένη εβδομάδα από τον Λευκορώσο πρόεδρο, ο οποίος σημείωνε με βέλη που υποδηλώνουν προγραμματισμένη ρωσική προέλαση στη Μολδαβία.

Όμως τα γεγονότα του τελευταίου μήνα στην Ουκρανία, σε συνδυασμό με την αδύναμη κατάσταση του στρατού της Μολδαβίας και την ταραχώδη ιστορία της χώρας, έπεισαν ορισμένους Μολδαβούς ότι όλα είναι πιθανά

Ένα ρωσικό σύνταγμα είναι ήδη εγκατεστημένο στο μολδαβικό έδαφος, στην αποσχισθείσα, υποστηριζόμενη από τη Ρωσία περιοχή της Υπερδνειστερίας, όπου οι αποσχιστές ανέλαβαν τον έλεγχο μετά τον πόλεμο το 1992. Η Μολδαβία είναι πιο κοντά στις γραμμές του ουκρανικού μετώπου από οποιαδήποτε άλλη χώρα που δεν εμπλέκεται η ίδια στον πόλεμο. Και η Μολδαβία έχει μακρά ιστορία κυριαρχίας από ξένες δυνάμεις, συμπεριλαμβανομένης της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, της Ρωσικής Αυτοκρατορίας και της Σοβιετικής Ένωσης.

Για πολλούς Μολδαβούς, είναι εύκολο να φανταστούν τον ρωσικό στρατό εισβολής στην Ουκρανία, επί του παρόντος μόλις 100 μίλια ανατολικά της Μολδαβίας, να προελαύνουν δυτικά προς την Υπερδνειστερία — ή και πέρα, σημειώνουν οι NYT.

Η περίπτωση της Ρουμανίας

Η Ρουμανία, μέλος του ΝΑΤΟ, πρώην κομμουνιστικό κράτος, ήταν από καιρό καχύποπτη για τα κίνητρα της Μόσχας στην Ανατολική Ευρώπη. Η εθνική αμυντική στρατηγική της, που εγκρίθηκε το 2020, χαρακτήρισε την «επιθετικότητα» της Ρωσίας και την «παραβίαση των κανόνων του διεθνούς δικαίου» ως μερικές από τις κύριες ανησυχίες για την ασφάλεια του Βουκουρεστίου.

Η Ρωσία  ενέκρινε τη Δευτέρα, 7 Φεβρουαρίου, έναν κατάλογο ξένων κρατών και εδαφών που «διαπράττουν εχθρικές ενέργειες εναντίον της Ρωσίας, των εταιρειών και των πολιτών της», ως αντίδραση στη συντριπτική διεθνή καταδίκη του πολέμου της στην Ουκρανία.

Ως κράτος μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η Ρουμανία βρίσκεται και αυτή στη λίστα που περιλαμβάνει όλες εκείνες τις χώρες που επέβαλαν ή προσχώρησαν στις κυρώσεις κατά της Ρωσίας. Σύμφωνα με το Romania-Insider, στην περίπτωση της Ρουμανίας, η τοποθέτηση στη λίστα είναι πιθανότατα μια μάλλον συμβολική χειρονομία αφού η χώρα δεν είναι γνωστός πιστωτής της Ρωσίας.

Η Ρουμανία άνοιξε τα σύνορά της σε πρόσφυγες από την Ουκρανία από την πρώτη ημέρα της σύγκρουσης στις 24 Φεβρουαρίου. Από τότε, περίπου 143.600 Ουκρανοί πολίτες έχουν περάσει τα σύνορα με τη Ρουμανία, σύμφωνα με επίσημα στοιχεία.

Σύμφωνα με το Balkan Insight,  τοπικές ΜΚΟ, εταιρείες και απλοί πολίτες έχουν κινητοποιηθεί γρήγορα για να βοηθήσουν τους Ουκρανούς πρόσφυγες. Ακόμη και πριν οι τοπικές ή κεντρικές αρχές είχαν κάνει βήματα στήριξης, σκηνές είχαν στηθεί κοντά στα συνοριακά περάσματα, με ποτά, τρόφιμα και κάθε είδους άλλες προμήθειες που προσφέρονταν στους ανθρώπους που διέφυγαν από τη ρωσική εισβολή.

Οι άνθρωποι άρχισαν να δημιουργούν άτυπα δίκτυα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, προσφέροντας δωρεάν διαμονή, δωρεάν μεταφορά από τα σύνορα, ιατρικές υπηρεσίες και άλλα είδη πρώτης ανάγκης.

Η κυβέρνηση έχει δημιουργήσει καταυλισμούς με σκηνές, κρεβάτια και ηλεκτρισμό για τους πρόσφυγες στα σημεία διέλευσης Sighet και Siret από τη δυτική Ουκρανία, καθώς και στην Isaccea, στα νότια, κοντά στο ουκρανικό λιμάνι της Οδησσού.

Η κυβέρνηση έχει επίσης δηλώσει ότι κάθε Ουκρανός πολίτης δικαιούται ιατρική βοήθεια και ότι τα παιδιά θα μπορούν να φοιτούν σε τοπικά σχολεία. Παρέχεται επίσης δωρεάν σιδηροδρομική μεταφορά.

Ουγγαρία και στρατεύματα του ΝΑΤΟ

Ο πρωθυπουργός της Ουγγαρίας Βίκτορ Όρμπαν υπέγραψε διάταγμα που επιτρέπει στα στρατεύματα του ΝΑΤΟ να αναπτυχθούν στη δυτική Ουγγαρία και αποστολές όπλων να περάσουν από το έδαφός της προς άλλα κράτη μέλη του ΝΑΤΟ.

Η αλλαγή της κυβερνητικής πολιτικής που επιβάλλει η κρίση στην Ουκρανία ανακοινώθηκε τη Δευτέρα στην Επίσημη Εφημερίδα παρά τη στενή σχέση με τη Ρωσία.

Το έγγραφο επιτρέπει στη Δύναμη Αντίδρασης του ΝΑΤΟ να σταθμεύσει δυτικά του ποταμού Δούναβη και ο ουγγρικός εναέριος χώρος να χρησιμοποιηθεί για διέλευση.

Αλλά κάθε προσωπικό ή εξοπλισμός που κατευθύνεται προς την Ουκρανία μπορεί να διέλθει μέσω ή μέσω της Ουγγαρίας μόνο εάν κατευθυνθεί σε άλλη χώρα του ΝΑΤΟ και στη συνέχεια διασχίσει τα σύνορα αυτής της χώρας στην Ουκρανία.

Η πολιτική συνάδει με τις προσπάθειες του Όρμπαν να τηρήσει την πολιτική του ΝΑΤΟ, ενώ ταυτόχρονα «κρατά την Ουγγαρία εκτός πολέμου».

Τον περασμένο μήνα, ο υπουργός Εξωτερικών της Ουγγαρίας Peter Szijjarto είπε ότι η άδεια διέλευσης όπλων στην Ουκρανία θα έθετε σε κίνδυνο «την ασφάλεια της Ουγγαρίας και της ουγγρικής κοινότητας στην «Υπερκαρπαθία», αναφερόμενος σε μια περιοχή στη δυτική Ουκρανία.

Η κυβέρνηση, η οποία έχει στενή σχέση με τη Μόσχα τα τελευταία 10 χρόνια, έχει καταδικάσει τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και συμφώνησε με τις κυρώσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης στη Ρωσία.

Η Ουγγαρία άνοιξε επίσης τα σύνορά της στους πρόσφυγες από την κατεστραμμένη από τον πόλεμο χώρα. Μέχρι στιγμής, περισσότεροι από 180.000 άνθρωποι έχουν καταφύγει από την Ουκρανία στην Ουγγαρία.

Ο τουριστικός τομέας της Ουγγαρίας αναμένεται ότι θα επηρεαστεί σε μεγάλο βαθμό από την τρέχουσα κατάσταση στην Ουκρανία, αφού οι πολίτες της Ρωσίας και της Ουκρανίας συγκαταλέγονται πρόσφατα μεταξύ των δέκα πιο σημαντικών εθνικοτήτων των  επιβατών στον εγχώριο τομέα.

Σλοβακία:  Aπό φιλόρωσοι σε φιλονατοϊκοί

Περισσότερο από το 77% των Σλοβάκων θεωρούν ότι η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία είναι πράξη επιθετικότητας. Σύμφωνα με το Euractiv, πρόσφατες έρευνες δείχνουν ότι ο μισός πληθυσμός θα συμφωνούσε να τοποθετήσει στρατεύματα του ΝΑΤΟ στη χώρα και το 61% των ανθρώπων πιστεύουν ότι η ένταξη στο ΝΑΤΟ είναι καλό για τη Σλοβακία. Πρόκειται για μια ουσιαστική μετατόπιση απόψεων προς το ΝΑΤΟ σε σύγκριση με έρευνες που προηγήθηκαν της ρωσικής επίθεσης στην Ουκρανία.

Η Σλοβακία είναι ιστορικά μια από τις πιο φιλορωσικές χώρες της Ευρώπης. Πολλές έρευνες των τελευταίων ετών έδειξαν αυξανόμενη υποστήριξη για τις ρωσικές πολιτικές ή τον πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν.

Το περασμένο καλοκαίρι, μια έρευνα έδειξε ότι το 55% των Σλοβάκων είχε θετική γνώμη για τον Ρώσο πρόεδρο. Μόνο οι Βούλγαροι σκέφτηκαν καλύτερα τον Πούτιν από χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης (75%). Τον Φεβρουάριο, πριν από την εισβολή, το 44% των ανθρώπων κατηγόρησε το ΝΑΤΟ και τις Ηνωμένες Πολιτείες για την ένταση στα ουκρανικά σύνορα, ενώ μόνο το 33% κατηγόρησε τη Ρωσία.

Όσον αφορά την ένταξη στο ΝΑΤΟ, μόνο το 45% την υποστήριξε στην έρευνα του περασμένου καλοκαιριού. Τώρα, η υποστήριξη έχει αυξηθεί στο 61%.

Όσον αφορά τη στάθμευση στρατευμάτων, η υποστήριξη έρχεται με μια μικρή επιφύλαξη. Ενώ οι μισοί Σλοβάκοι υποστηρίζουν τη στάθμευση, το 45% όχι, και οι περισσότεροι Σλοβάκοι δεν θέλουν οι στρατιώτες να είναι Αμερικανοί. Θα υποστήριζαν τη στάθμευση ξένων στρατευμάτων μόνο εάν η Σλοβακία μπορούσε να επιλέξει την εθνικότητα των στρατιωτών.

Το Υπουργείο Εσωτερικών της Σλοβακίας ανακοίνωσε ότι θα επιτραπεί η είσοδος στη χώρα σε όλους τους Ουκρανούς που διαφεύγουν από τον πόλεμο, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που δεν έχουν έγκυρο ταξιδιωτικό έγγραφο.

Η Σλοβακία εξαρτάται εξ ολοκλήρου από το ρωσικό πυρηνικό καύσιμο που αναπτύσσει η TVEL, αλλά μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, ξεκίνησε η συζήτηση για την αλλαγή προμηθευτών. Η μόνη βιώσιμη εναλλακτική είναι η αμερικανική Westinghouse, την οποία ο υπουργός Οικονομίας Richard Sulík θεωρεί ακριβό.

Η συζήτηση για εναλλακτικούς προμηθευτές ξεκίνησε την περασμένη εβδομάδα όταν ένα ρωσικό αεροπλάνο με πυρηνικά καύσιμα προσγειώθηκε στη Σλοβακία, παρά το γεγονός ότι ο εναέριος χώρος της χώρας ήταν κλειστός για ρωσικά αεροσκάφη. Η Σλοβακία έχει δύο πυρηνικούς σταθμούς με έξι αντιδραστήρες – όλοι VVER-440.

Οι προτάσεις της Πολωνίας

Η Πολωνία, η οποία μοιράζεται σύνορα 310 μιλίων με την Ουκρανία και  έχει δεχθεί πάνω από 1,2 εκατομμύρια πρόσφυγες. Σύμφωνα με τον ΟΗΕ, τόσο η πολωνική κυβέρνηση όσο και οι τοπικές κοινότητες επιφύλαξαν μια αξιέπαινη, καλά οργανωμένη υποδοχή.

Η πολωνική κυβέρνηση σχεδιάζει να εισαγάγει ένα πακέτο βοήθειας για τη χρηματοδότηση τροφίμων και προσωρινών καταλυμάτων μαζί με μέτρα που θα επιτρέψουν στους πρόσφυγες να εργάζονται νόμιμα και να έχουν πρόσβαση σε δημόσια υγειονομική περίθαλψη και κοινωνική βοήθεια. Το νομοσχέδιο, το οποίο θα παρέχει επίσης εφάπαξ οφέλη για κάθε πρόσφυγα και οικονομική βοήθεια σε όσους φιλοξενούν Ουκρανούς, θα εγκριθεί από το κοινοβούλιο την ερχόμενη Τρίτη με μια γρήγορη νομοθετική διαδικασία.

Η Πολωνία είναι έτοιμη να αναπτύξει όλα τα μαχητικά αεροσκάφη MiG-29 που διαθέτει στην αεροπορική βάση Ραμστάιν της Γερμανίας και να τα θέσει στη διάθεση των Ηνωμένων Πολιτειών, ανακοίνωσε σήμερα το υπουργείο Εξωτερικών. Παράλληλα, η Βαρσοβία προέτρεψε τις χώρες μέλη του ΝΑΤΟ οι οποίες διαθέτουν τέτοια αεροπλάνα ρωσικής κατασκευής να ακολουθήσουν το παράδειγμά της.

Το αμερικανικό υπουργείο Άμυνας, αν και επισήμανε ότι οι ΗΠΑ συνεχίζουν στις συνομιλίες τους με την Πολωνία για το ζήτημα αυτό, έκρινε ότι η πρόταση της Βαρσοβίας να θέσει στη διάθεση της Ουάσινγκτον όλα τα μαχητικά MiG-29 που έχει στον στόλο της ώστε να μεταφερθούν στην Ουκρανία δεν είναι «βιώσιμη», με ανακοίνωση του εκπροσώπου του Πενταγώνου.

Η πολωνική κυβέρνηση στις 7.03.2022 παρουσίασε νέα νομική πράξη που έχει σκοπό να βοηθήσει τους Ουκρανούς πολίτες και εταιρείες που μετεγκαταστάθηκαν στην Πολωνία. Ο νέος νόμος δεν έχει ακόμη ψηφιστεί από τη Βουλή, ωστόσο αναμένεται να διεκπεραιωθεί με γρήγορους ρυθμούς.

Οι Ουκρανοί πολίτες έχουν απεριόριστη πρόσβαση στο πολωνικό σύστημα υγειονομικής περίθαλψης, με όρους παρόμοιους με τους Πολωνούς πολίτες, χωρίς καμία χρέωση.

Τα παιδιά ηλικίας 7-18 ετών θα έχουν δικαίωμα δωρεάν εκπαίδευσης σε πολωνικά σχολεία.

Η στήριξη Λευκορωσίας σε Πούτιν  

Η Λευκορωσία είναι η μόνη ευρωπαϊκή χώρα που έχει υποστηρίξει την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία επιτρέποντας στα ρωσικά στρατεύματα να εισέλθουν πέρα από τα σύνορά της.  Ο ηγέτης της Λευκορωσίας Αλεξάντερ Λουκασένκο ανέφερε πριν από λίγες μέρες ότι ζήτησε από τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν να αναπτύξει άλλη μια αντιαεροπορική συστοιχία S-400 στα δυτικά του Μινσκ, μεταδίδει το πρακτορείο Reuters επικαλούμενο το ρωσικό πρακτορείο RIA, το οποίο με τη σειρά του επικαλείται ένα άλλο πρακτορείο, το λευκορωσικό Belta.

Η συστοιχία αυτή χρειάζεται για την άμυνα του εδάφους της Λευκορωσίας, φέρεται να είπε ο Λουκασένκο.

Σήμερα οι «27» της Ευρωπαϊκής Ένωσης , αποφάσισαν την αποσύνδεση τριών λευκορωσικών τραπεζών από το διεθνές σύστημα διατραπεζικών συναλλαγών Swift, σύμφωνα με την ανακοίνωσή μέσω Twitter της γαλλικής προεδρίας του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου.

Αξίζει να σημειωθεί ότι από τον Νοέμβριο του 2021, το Μινσκ και η Μόσχα υπέγραψαν ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα οικονομικής ολοκλήρωσης και συμφώνησαν ένα κοινό στρατιωτικό δόγμα. Η διεθνής απομόνωση του προέδρου της Λευκορωσίας  Λουκασένκο έδωσε στον Πούτιν την  ικανότητα να αναγκάσει το Μινσκ να αποδεχθεί την παρουσία ρωσικών στρατευμάτων στα σύνορα Λευκορωσίας-Ουκρανίας, μόλις 50 μίλια από το Κίεβο.

Αυτό αναμφίβολα έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην απόφαση της Μόσχας να επιτεθεί στην Ουκρανία. Και ενώ το Μινσκ ισχυρίστηκε ότι τα στρατεύματά του δεν έχουν ακόμη εμπλακεί, η Λευκορωσία έχει ωστόσο λάβει μέτρα για να ανατρέψει την απόφασή της το 1994 να εγκαταλείψει τα πυρηνικά όπλα. Στις 27 Φεβρουαρίου 2022, ένα εθνικό δημοψήφισμα ακύρωσε τη συνταγματική υπόσχεση της χώρας να παραμείνει απαλλαγμένη από πυρηνικά.

Το αντιπολεμικό αίσθημα φαίνεται να παραμένει ισχυρό μεταξύ των Λευκορώσων, όπως αποδεικνύεται από τους εκατοντάδες διαδηλωτές την ημέρα του δημοψηφίσματος που βγήκαν για να δείξουν αλληλεγγύη στην Ουκρανία.