Πιο ευάλωτοι οι ασθενείς και οι μετανάστες

Δύσκολη χρονιά το 2014 για τα ανθρώπινα δικαιώματα, επισημαίνει η Ελίζα Σαββίδου
Αυξημένα τα παράπονα που άπτονται του τομέα της υγείας αλλά και του μεταναστευτικού ζητήματος, στην ετήσια έκθεση της Επιτρόπου Διοικήσεως

Για δύσκολη χρονιά για τα ανθρώπινα δικαιώματα, εξαιτίας -μεταξύ άλλων- του μεγάλου προσφυγικού κύματος από τη Συρία, έκανε λόγο η Ελίζα Σαββίδου, κατά τη χθεσινή παράδοση της ετήσιας έκθεσης του Γραφείου Επιτρόπου, για το 2014. Σε δηλώσεις της κατά την παράδοση της έκθεσης στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, η κ. Σαββίδου ανέφερε ότι υπήρξαν πολλά παράπονα από Σύρους,

οι οποίοι περίμεναν να εξεταστεί η αίτησή τους για να αναγνωριστούν ως πρόσφυγες, και έπρεπε ο χειρισμός αυτός να γίνει με ταχύτητα, για να μπορέσει να καθοριστεί το καθεστώς παραμονής τους στην Κύπρο. «Χωρίς την εξακρίβωση του καθεστώτος παραμονής τους, πολλά από τα δικαιώματα των προσφύγων ήταν μετέωρα, και δεν μπορούσαν καν να ασκηθούν», επεσήμανε η κ. Σαββίδου.

Μεγάλο πρόβλημα όμως φαίνεται να εντοπίζεται και στον ευαίσθητο τομέα της υγείας, μιας και η κ. Σαββίδου ανέφερε ότι πολλά από τα παράπονα που εξετάστηκαν από το Γραφείο της Επιτρόπου Διοικήσεως αφορούσαν παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στον εν λόγω τομέα. Πρόκειται, όπως ανέφερε η κ. Σαββίδου, «για παραβιάσεις δικαιωμάτων ασθενών, εξαιτίας αδυναμιών του συστήματος Υγείας, που είναι γνωστές σε όλους μας. Λίστες αναμονής, λιγότεροι ιατροί από όσους θα έπρεπε να έχουμε, προβλήματα στο νοσηλευτικό προσωπικό, υποστελέχωση, είναι μερικά μόνο από τα προβληματικά στοιχεία που εντοπίζονται στον τομέα της υγείας.

Ζήτημα... μεταναστευτικό
Οι παρεμβάσεις του Τομέα Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων καταπιάστηκαν και κατά το 2014 με ένα ευρύ φάσμα μεταναστευτικών ζητημάτων, που αφορούσαν τόσο παραβιάσεις δικαιωμάτων μεταναστών που ζουν και εργάζονται στην Κύπρο, κατέχοντας άδειες παραμονής και εργασίας, όσο και δικαιώματα προσώπων που αντιμετώπισαν διαδικασίες κράτησης και επιστροφής.

Κατά την πορεία του έτους, η δράση του Τομέα επηρεάστηκε και από τις αλλαγές που προέκυψαν στη Διεύθυνση του Τμήματος Αρχείου Πληθυσμού και Μετανάστευσης. Δεδομένων των εξελίξεων αυτών, επιδιώχθηκε να οικοδομηθεί ένα νέο πλαίσιο συνεργασίας μεταξύ του Γραφείου της Επιτρόπου και του Τμήματος, και βελτίωση της μεταξύ τους επικοινωνίας, ώστε να διευκολύνεται η άσκηση των καθηκόντων της Επιτρόπου και η εκπλήρωση του θεσμικού της ρόλου.

Μετά την εξέταση ατομικών καταγγελιών, ο Τομέας τοποθετήθηκε σχετικά με την κράτηση για σκοπούς απέλασης μητέρων ανήλικων παιδιών. Η Επίτροπος σημείωσε τις βασικές αρχές που διέπουν το θέμα των συμφερόντων του παιδιού, όπως και το ζήτημα της κράτησης ατόμων υποκείμενων σε διαδικασίες επιστροφής. Στο ίδιο πλαίσιο σχολιάστηκε αρνητικά και απόφαση του Τμήματος Αρχείου Πληθυσμού και Μετανάστευσης, να εκδώσει διάταγμα απέλασης εναντίον υπηκόου τρίτης χώρας, παρά το γεγονός ότι αυτή ήταν σύζυγος Ευρωπαίου πολίτη, με τον οποίο είχε αποκτήσει παιδί, καθώς και μάρτυρας κατηγορίας σε ποινική υπόθεση που επρόκειτο να καταχωρισθεί από τον Γενικό Εισαγγελέα της Δημοκρατίας, εναντίον μελών της Αστυνομίας.

Παράλληλα, κατά το 2014, στις παρεμβάσεις του Τομέα Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων περιλήφθηκαν αρκετά και σημαντικά θέματα που αφορούσαν εργαζόμενους μετανάστες. Ειδικότερα, η Επίτροπος τόνισε την ανάγκη λήψης μέτρων που να διασφαλίζουν την προστασία των μισθών των οικιακών εργατριών που εργοδοτούνται από λήπτες δημοσίου βοηθήματος, στο πλαίσιο της εφαρμογής της νομοθεσίας για το Ελάχιστο Εγγυημένο Εισόδημα. Η Επίτροπος Διοικήσεως τόνισε, δε, ότι κατά την είσοδο, παραμονή και εργασία των οικιακών εργαζομένων στην Κύπρο εφαρμόζονται πρακτικές που δυνητικά συνιστούν ή υποθάλπουν την εμπορία προσώπων για σκοπούς εκμετάλλευσης, αλλά αυτές δεν εντοπίζονται και δεν αναγνωρίζονται ως τέτοιες από τις αρμόδιες υπηρεσίες.

«Μπάζει νερά» ο τομέας της υγείας
Καμία αξιοσημείωτη πρόοδο δεν παρουσιάζει η αποτίμηση της κατάστασης στον τομέα της Δημόσιας Υγείας, επισημαίνει μέσα από την έκθεσή της η Επίτροπος Διοικήσεως. Αντιθέτως, τα προβλήματα που το Γραφείο εντοπίζει διαχρονικά, όπως καθυστερήσεις στην εξυπηρέτηση πελατών, μη έγκαιρη ανταπόκριση στα αιτήματά τους, έλλειψη οργάνωσης και συντονισμού μεταξύ τμημάτων και υπηρεσιών του Υπουργείου Υγείας, καθώς και μη άσκηση σωστού και αποτελεσματικού ελέγχου από τις προϊστάμενες Αρχές, εξακολουθούν να υφίστανται.

Ορισμένα δε από τα σοβαρότερα θέματα που έχουν απασχολήσει το Γραφείο της Επιτρόπου από την αρχή της οικονομικής κρίσης είναι οι καταγγελίες για ιατρικές αμέλειες ή πλημμέλειες, οι οποίες παρουσιάζουν σημαντική αυξητική τάση. Αυτό, σε συνάρτηση με την εν γένει αδυναμία του Υπουργείου Υγείας να χειριστεί γρήγορα και αντικειμενικά τέτοιας μορφής περιστατικά, δυσχεραίνει περισσότερο τα πράγματα, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται διαχρονικά ιδιαίτερα αρνητικές εντυπώσεις στους πολίτες, που είναι δύσκολο να ανατραπούν.

Το θεσμικό πλαίσιο προστασίας των ασθενών σε ό,τι αφορά τις ιατρικές αμέλειες/πλημμέλειες είναι ελλιπές και χρήζει βελτίωσης, αφού τέσσερα χρόνια μετά την εισήγηση της Επιτρόπου Διοικήσεως για δημιουργία Ανεξάρτητου Μηχανισμού Εξωδικαστικού Ελέγχου Εξέτασης των ιατρικών πράξεων, το ζήτημα εξακολουθεί να παραμένει σε εκκρεμότητα.

Πρόσβαση χωρίς ελέγχους
Αναλλοίωτο και χωρίς οποιαδήποτε δράση για εφαρμογή του, παραμένει και το ζήτημα του Κλινικού Ελέγχου στα νοσοκομεία, για το οποίο εκτενής αναφορά έγινε σε Έκθεση της Επιτρόπου Διοικήσεως πριν από περίπου δύο χρόνια. Όπως επισημαίνεται στην έκθεση, η ενημέρωση από το Υπουργείο για την εισαγωγή του εν λόγω θεσμού είναι ελλιπής και αποσπασματική, με τις όποιες αναφορές είχαν γίνει, να είναι γενικές και αόριστες, χωρίς χρονοδιαγράμματα και καταληκτικές ημερομηνίες. Η απουσία του εν λόγω μηχανισμού, όπως επισημαίνεται, για μια ακόμη χρονιά, στερεί από τις ιατρικές υπηρεσίες ένα εξαιρετικά χρήσιμο εργαλείο αυτοελέγχου και αυτοβελτίωσης, αλλά και έναν χρήσιμο πυλώνα λογοδοσίας για την εφαρμογή σωστής Κλινικής Διακυβέρνησης.

Ιδιαίτερη μνεία γίνεται στην έκθεση σχετικά με την πρόσβαση χωρίς ελέγχους σε ευαίσθητους νοσοκομειακούς χώρους, μεταξύ αυτών τα νεκροτομεία. Αντικείμενο προβληματισμού για το γραφείο της Επιτρόπου αποτέλεσε η διαπίστωση ότι, πρόσωπο που αποκτά πρόσβαση στο νεκροτομείο κρατικού νοσηλευτηρίου μπορεί να επιθεωρεί το βιβλίο καταχώρισης θανάτων και να πληροφορείται προσωπικά στοιχεία και δεδομένα των αποθανόντων που έχουν καταχωρισθεί σε αυτό ή και μελών της οικογένειάς του. Στο πλαίσιο αυτό, έγινε εισήγηση όπως το Υπουργείο Υγείας εξετάσει, μεταξύ άλλων, το ενδεχόμενο προληπτικής λήψης μέτρων, με στόχο την προστασία των δεδομένων του προσωπικού χαρακτήρα που τηρούνται στο βιβλίο καταχώρισης θανάτων και την αποτροπή λήψης τέτοιων δεδομένων από αναρμόδια άτομα.

Έρευνα για επιθέσεις εναντίον Τουρκοκυπρίων
Κατά τη χθεσινή παράδοση της ετήσιας έκθεσης του Γραφείου Επιτρόπου Διοικήσεως έγινε ιδιαίτερη αναφορά στα πρόσφατα επεισόδια επίθεσης Ελληνοκύπριων μαθητών εναντίον Τουρκοκύπριων οδηγών, τον περασμένο μήνα. Ο Πρόεδρος χαιρέτισε την πρωτοβουλία του Γραφείου της Επιτρόπου, να προχωρήσει σε αυτεπάγγελτη έρευνα για το εν λόγω περιστατικό, ενώ η κ. Σαββίδου ανέφερε πως έχει ήδη αποταθεί στον Αρχηγό της Αστυνομίας, και του έχει ζητήσει να την κρατά συνεχώς ενήμερη, για το πώς να χειρίζεται ορθά το όλο θέμα. «Η πληροφόρηση που έχουμε είναι ότι μάλλον η Αστυνομία κινείται προς την ορθή κατεύθυνση. Βεβαίως, δεν έχω λάβει ακόμη τη σχετική απάντηση», πρόσθεσε η Ελίζα Σαββίδου.