Νομοσχέδιο για τους παραβατικούς νέους

Νομοσχέδιο για την εγκαθίδρυση ενός συστήματος ποινικής δικαιοσύνης ειδικά σχεδιασμένου, για τις ανάγκες των παιδιών, που βρίσκονται σε σύγκρουση με το νόμο προωθεί το Υπουργείο Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως σε συνεργασία με την Επίτροπο Προστασίας των Δικαιωμάτων του Παιδιού.

Το συγκεκριμένο νομοσχέδιο, το οποίο θα ρυθμίζει θέματα

αναφορικά με την πρόληψη και αντιμετώπιση της παραβατικότητας των παιδιών, στο πλαίσιο του συστήματος ποινικής δικαιοσύνης, σύμφωνα με τις διεθνώς νομικά δεσμευτικές πράξεις και πρότυπα, αποτελεί ένα πολύ σημαντικό εγχείρημα ώστε να καλυφθεί το κενό που υπάρχει στην Κύπρο, για αντιμετώπιση των παιδιών που βρίσκονται σε σύγκρουση με το Νόμο, μέσα από μια παιδοκεντρική προσέγγιση.

Ο Υπουργός Δικαιοσύνης και Δημόσιας Τάξεως, Ιωνάς Νικολάου, παρουσίασε σήμερα το εν λόγω νομοσχέδιο κατά τη διάρκεια ειδικής εκδήλωσης στο Υπουργείο Οικονομικών, με σκοπό την ενημέρωση αρμόδιων φορέων και υπηρεσιών, στα πλαίσια έναρξης δημόσιου διαλόγου.

Σύμφωνα με τον Υπουργό Δικαιοσύνης το εν λόγω νομοσχέδιο εγκαθιδρύει δομές και διαδικασίες αποδικαστικοποίησης, όπου λαμβάνεται υπόψη πρωτίστως το συμφέρον του παιδιού κατά τη λήψη οποιασδήποτε απόφασης το επηρεάζει άμεσα ή έμμεσα και το παιδί συμμετέχει στη λήψη αποφάσεων που το αφορούν.

Όπως είπε ο κ. Νικολάου «η ποινική δίωξη και η κράτηση του παιδιού συνιστούν το έσχατο μέτρο και επιβάλλεται μόνο εφόσον οποιαδήποτε άλλα μέτρα έχουν δοκιμαστεί και αποτύχει, ενώ η φυλάκιση απαγορεύεται», για να προσθέσει πως «στις περιπτώσεις ποινικής δίωξης παιδιού, η υπόθεση θα εκδικάζεται από ειδικό δικαστήριο ανηλίκων, στη βάση και πάλι της αρχής ότι η κράτηση παιδιών αποτελεί το έσχατο μέτρο και θα πρέπει να επιβάλλονται εναλλακτικές ποινές ή μέτρα».

Σημείωσε πως στο νομοσχέδιο έχουν ενσωματωθεί και οι πρόνοιες της Οδηγίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 11ης Μαΐου 2016, σχετικά με τις δικονομικές εγγυήσεις για τα παιδιά, που είναι ύποπτοι ή κατηγορούμενοι στο πλαίσιο ποινικών διαδικασιών, οι οποίες θα πρέπει να μεταφερθούν στο εθνικό δίκαιο και να τεθούν σε ισχύ μέχρι τις 11 Ιουνίου του 2019.

«Το νομοσχέδιο», πρόσθεσε, «αποτελεί καινοτομία ως προς τη μεταχείριση του νεαρού παραβάτη, θεσπίζοντας ένα νομοθετικό πλαίσιο με επίκεντρο το παιδί και τον καλύτερο δυνατό χειρισμό του, στη βάση σύγχρονων αντιλήψεων και προσεγγίσεων, ώστε να καλύπτεται το κενό που πάντα υπήρχε, με αποτέλεσμα να μην έχουμε στα χέρια μας τις κατάλληλες διαδικασίες, τον τρόπο και τα μέσα να χειριστούμε το νεαρό παραβάτη».

Επίσης, ο κ. Νικολάου είπε πως «υπήρξε έντονος προβληματισμός και έγιναν πολλές εισηγήσεις από το Οικογενειακό και το Ανώτατο Δικαστήριο», για να σημείωσει παράλληλα ότι «ούτε οι κατάλληλες υποδομές, ούτε η κατάλληλη μεταχείριση υπάρχουν όσον αφορά τον τρόπο απονομής της δικαιοσύνης για τους ανήλικους παραβάτες, στην Κύπρο».

«Αρκεί να σκεφτούμε μόνο», είπε, «ότι ένας ανήλικος παραβάτης δικάζεται ενώπιον ενός δικαστηρίου που αμέσως προηγουμένως, στον ίδιο χώρο, δικαζόταν ποινικά ένας ενήλικας. Ως αποτέλεσμα, πήρε την τελική του μορφή, προνοώντας για διαδικασίες που δεν υπήρχαν μέχρι τώρα, όσον αφορά το πώς χειριζόμαστε τις περιπτώσεις των νεαρών παραβατών».

Είπε ακόμα πως «πρέπει να τονιστεί ότι το συγκεκριμένο νομοσχέδιο καλύπτει μόνο μια πτυχή του ζητήματος της νεανικής παραβατικότητας – εκείνη του χειρισμού όταν πλέον ο ανήλικος έχει ήδη προβεί σε πράξεις παράνομες, δηλαδή καλύπτεται μόνο αυτό το νομικό πλαίσιο διαχείρισης του νεαρού παραβάτη».

«Η νεανική παραβατικότητα, με οποιαδήποτε μορφή και αν εμφανίζεται, είναι ένα πολυδιάστατο κοινωνικό φαινόμενο που δεν αφορά μόνο το θύτη ή το θύμα, αλλά εμπλέκει συνολικά το σχολικό και το ευρύτερο περιβάλλον, την επικοινωνία με τους γονείς και το συγγενικό περιβάλλον, καθώς και το σύνολο των θεσμών κοινωνικοποίησης των παιδιών, οι οποίοι λειτουργούν, συμπληρωματικά, αλλά και διορθωτικά. Αναμφίβολα, για την αντιμετώπιση της παραβατικής συμπεριφοράς, ο τομέας της πρόληψης είναι ο πιο καθοριστικός», κατάληξε.

Σε παρέμβασή της, η Επίτροπος Προστασίας των Δικαιωμάτων του Παιδιού, Λήδα Κουρσουμπά, είπε πως «το συγκεκριμένο Νομοσχέδιο συνιστά μια ουσιαστική τομή στο πεδίο διασφάλισης των δικαιωμάτων του παιδιού στην Κύπρο, καθώς δημιουργεί τις προϋποθέσεις για τη εγκαθίδρυση ενός φιλικού προς το παιδί συστήματος δικαιοσύνης, το οποίο να σέβεται την εγγενή αξιοπρέπειά του και να λειτουργεί σύμφωνα με το πλαίσιο των δικαιωμάτων του».

Πρόσθεσε πως «η αντίληψη ενός συστήματος δικαιοσύνης φιλικού προς τα παιδιά, ξεκινά με την επιδίωξη να περιοριστεί στο ελάχιστο δυνατό κάθε επαφή του παιδιού με το σύστημα δικαιοσύνης», για να συμπληρώσει πως «θεμελιώνεται σε πολιτικές και προγράμματα, που θα λειτουργήσουν προληπτικά, προκειμένου να αντιμετωπίσουν, αποτελεσματικά και έγκαιρα, ακόμη και το ενδεχόμενο εκδήλωσης αντικοινωνικών συμπεριφορών από ένα παιδί».

«Οι συνθήκες μέσα στις οποίες ένα παιδί μεγαλώνει, το άμεσο οικογενειακό πλαίσιο και το ευρύτερο πλαίσιο της κοινότητας και της κοινωνίας, το περιεχόμενο και η ποιότητα της εκπαίδευσης που θα λάβει και η πορεία κοινωνικοποίησης που θα ακολουθήσει, ενίοτε, διαμορφώνουν και, σε ορισμένες περιστάσεις, καθορίζουν τις επιλογές που θα κάνει στη ζωή του. Η διαμόρφωση και η προαγωγή κουλτούρας που να αναγνωρίζει και να σέβεται το παιδί, ως υποκείμενο δικαιωμάτων, αποτελεί την πρώτη και πλέον αδιαπέραστη, γραμμή άμυνας μιας κοινωνίας, η οποία θέλει και επιδιώκει να δει κάθε παιδί μέλος της να αναπτύσσεται σε μια υγιή και ολοκληρωμένη προσωπικότητα», είπε.

Ανέφερε ακόμα πως «μια τέτοια κοινωνία, αντιμετωπίζει την εκδήλωση ακόμη και μιας αντικοινωνικής – πολύ δε περισσότερο, κάθε παραβατικής - συμπεριφοράς από ένα παιδί, ως προειδοποίηση ή ένδειξη μιας δυσλειτουργίας, που αφορά, πρωτίστως και κυρίως, όχι το παιδί, αλλά το ευρύτερο πλαίσιο μέσα στο οποίο αυτό μεγαλώνει».

Συνέχισε λέγοντας πως «η έγκαιρη παρέμβαση της πολιτείας, στο επίπεδο της οικογένειας, του σχολείου ή της κοινότητας, η ορθή αξιολόγηση των αναγκών ενός παιδιού με αντικοινωνική συμπεριφορά και η λήψη μέτρων θεραπείας, που να εξυπηρετούν το συμφέρον του παιδιού, συνιστούν μια δεύτερη γραμμή άμυνας, μιας κοινωνίας που θέλει και επιδιώκει να δει κάθε παιδί μέλος της να αναπτύσσεται σε μια υγιή και ολοκληρωμένη προσωπικότητα».

Εξήγησε πως αντλώντας από τη γνώση και τις εμπειρίες της προχώρησε στη σύνταξη ενός εξολοκλήρου νέου νομοσχεδίου, για τη δημιουργία ενός συστήματος δικαιοσύνης φιλικής προς τα παιδιά. «Είχα μεγάλο προβληματισμό κατά πόσο να επιλέξω μια συντηρητική οδό, έχοντας έτσι μεγαλύτερες πιθανότητες το νομοσχέδιο να γίνει αποδεκτό και να προωθηθεί για ψήφιση ή να υιοθετήσω τη μαξιμαλιστική προσέγγιση, συντάσσοντας ένα νομοσχέδιο που θα υιοθετούσε όλες τις διεθνείς πράξεις πάνω στο θέμα και θα στόχευε στη δημιουργία ενός εντελώς νέου και φιλικού προς το παιδί συστήματος δικαιοσύνης. Επέλεξα το δεύτερο, θεωρώντας θεσμική υποχρέωση μου να επιδιώξω το βέλτιστο για τα παιδιά της Κύπρου», είπε η κ. Κουρσουμπά.

«Είχα πολλές ανησυχίες ως προς το πώς θα γινόταν αποδεκτό. Παρέδωσα το τελικό προσχέδιο του νομοσχεδίου προσωπικά στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, υπενθυμίζοντας τη δική του προεκλογική δέσμευση για αναθεώρηση του συστήματος δικαιοσύνης ανηλίκων. Ταυτόχρονα, το διαβίβασα στον Γενικό Εισαγγελέα της Δημοκρατίας, τον Πρόεδρο Ανωτάτου Δικαστηρίου, τον Υπουργό Δικαιοσύνης και Δημόσιας Τάξεως, την Υπουργό Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων και τον Υπουργό Παιδείας και Πολιτισμού, δεδομένου ότι, στη βάση της νέας προσέγγισης που υιοθετείται σε ότι αφορά στη σχέση του παιδιού με το σύστημα δικαιοσύνης, το θέμα δεν εμπίπτει μόνο στον τομέα αρμοδιοτήτων του Υπουργείου Δικαιοσύνης και Δημόσιας Τάξης αλλά σε ένα ευρύτερο φάσμα που καλύπτεται από τις αρμοδιότητες και των τριών Υπουργείων», είπε.

Το νομοσχέδιο αναρτήθηκε σήμερα στην ιστοσελίδα του Υπουργείου Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως για δημόσια διαβούλευση μέχρι τις 15 Ιουνίου του 2017. Στη συνέχεια, αφού οριστικοποιηθεί, θα προωθηθεί στη Νομική Υπηρεσία για νομοτεχνικό έλεγχο.

Πηγή: ΚΥΠΕ