Η «Νεφέλη» της Ε.Ο.Κ.Α. πρώτη Κύπρια γυναίκα δημοσιογράφος

Μέλος, μυστικά, της Ε.Ο.Κ.Α. κατά τη διάρκεια του ένοπλου εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα εναντίον της βρετανικής αποικιοκρατίας 1955-1959, υπήρξε στα νιάτα της η 1η Κύπρια Γυναίκα Δημοσιογράφος, η οποία αξιώθηκε να αφυπηρετήσει, τέσσερεις δεκαετίες αργότερα ως καταξιωμένη αρχισυντάκτις του κρατικού ΡΙΚ, η κ. Μαρούλα Βιολάρη - Ιακωβίδου. Την παρελθούσα Τρίτη, στη Δημοσιογραφική Εστία ο «κλάδος βετεράνων» της Ενώσεως Συντακτών Κύπρου οργάνωσε μια σεμνή τελετή

Μίλησαν επίσης, ο πρόεδρος της ΕΣΚ κ. Γ. Φράγκος, ο πρόεδρος των βετεράνων κ. Π. Παπαδημήτρης και ο πρόεδρος του ΡΙΚ κ. Μ. Μαραθεύτης. Την κεντρική ομιλία για την τιμώμενη, ανέλαβε ο καθηγητής Ιστορίας στο Πανεμπιστήμιο Κύπρου κ. Π. Παπαπολυβίου, ο οποίος σκιαγράφησε την προσφορά της με τα εξής λόγια:

«Η Μαρούλα Βιολάρη - Ιακωβίδη είναι η πρώτη Κυπρία γυναίκα δημοσιογράφος με τη σύγχρονη έννοια του όρου, καθώς είχε προηγηθεί στη δεκαετία του 1910 η έκδοση του περιοδικού «Εστιάδες» από τη σπουδαία πρωτοπόρο παιδαγωγό Περσεφόνη Παπαδοπούλου. Η Μαρούλα Βιολάρη μπήκε στο δημοσιογραφικό επάγγελμα το καλοκαίρι του 1955, μια μέρα μετά την αποφοίτησή της, με άριστα και με βραβεία από το Παγκύπριο Γυμνάσιο, αλλά και τις θερμές συστάσεις του γυμνασιάρχη της, Κωνσταντίνου Σπυριδάκι. Προσλήφθηκε στο «Έθνος», μιαν από τις καλύτερες εφημερίδες της εποχής, ίσως την πληρέστερη από άποψη ύλης και συνεργατών εκείνη την περίοδο, σε αντίθεση με την πιο σημαντική εφημερίδα της εποχής, αλλά πιο συντηρητική σε περιεχόμενο, την «Ελευθερία». Εργάστηκε με επιτυχία και σε άλλα έντυπα, την «Εθνική», όταν πρωτοκυκλοφόρησε, τη «Μάχη» και το πιο επιτυχημένο περιοδικό στην ιστορία του κυπριακού Τύπου, το «Times of Cyprus». Η είσοδος μιας 18χρονης κοπέλας στη δημοσιογραφία ήταν μια μεγάλη κατάκτηση για τη γυναικεία χειραφέτηση στην Κύπρο, αλλά έγινε απόλυτα ομαλά. Η Μαρούλα βρήκε πλήρη συμπαράσταση από το σύνολο των ανδρών συναδέλφων της και μάλιστα στις πρώτες εκλογές της Ένωσης Συντακτών εκλέχθηκε γραμματέας του Διοικητικού Συμβουλίου.

Δυο μήνες νωρίτερα από την εργοδότηση στο «Έθνος», τον Μάιο του 1955, η Μαρούλα Βιολάρη είχε μυηθεί στην ΕΟΚΑ, όπου πήρε το ψευδώνυμο «Νεφέλη», και ανέλαβε σημαντικά καθήκοντα, καταφέρνοντας να μείνει ασύλληπτη ως το τέλος του αγώνα. Προφανώς η δημοσιογραφική της ιδιότητα βοήθησε σε αυτό, καθώς μπορούσε να κυκλοφορεί σε όλη την Κύπρο με σχετική ελευθερία.

Η Βιολάρη έγραψε εξαιρετικά δημοσιογραφικά κείμενα τον καιρό του Αγώνα της ΕΟΚΑ, τα πιο σημαντικά από τα οποία συγκέντρωσε στο βιβλίο της «Σελίδες του απελευθερωτικού μας αγώνα όπως γράφτηκαν τότε…». Το νεαρό κορίτσι με τη γερή πένα αποδείχθηκε αρκετά παράτολμη, ώστε να διασχίζει με το αυτοκίνητό της όλη την Κύπρο για να καλύπτει μάχες και αιματηρά γεγονότα του αγώνα καταφέρνοντας, παράλληλα, να μην προδοθεί η ιδιότητά της ως μέλος της ΕΟΚΑ. Ένα από τα πιο συγκλονιστικά περιστατικά που κλήθηκε να καλύψει ως δημοσιογράφος εκείνη την εποχή και ίσως το πιο δύσκολο στην καριέρα της, ήταν η τραγωδία στη γενέτειρά της στα Σπήλια-Κούρδαλι, τη μέρα που τέσσερις αγωνιστές της ΕΟΚΑ σκοτώθηκαν από έκρηξη νάρκης. Ένας από αυτούς, ο Κώστας Αναξαγόρα ήταν αρραβωνιασμένος με πρώτη της ξαδέλφη. Μια μέρα μετά, η ίδια, πηγαίνοντας για την Αμμόχωστο, για την κηδεία του Αλέκου Κωνσταντίνου, επίσης φονευθέντος στην έκρηξη, είχε ένα σοβαρό ατύχημα, καθώς το νερό της μηχανής του αυτοκινήτου της, της έκαψε το πρόσωπο, όμως αυτό δεν την εμπόδισε από του να ολοκληρώσει την αποστολή της.

Η Μαρούλα Βιολάρη - Ιακωβίδου έγραψε δεκάδες εξαιρετικά κείμενα για πολλούς ήρωες και προσωπικότητες του αγώνα της ΕΟΚΑ, έχω όμως την αίσθηση εκεί που ξεχωρίζει είναι ότι ως γυναίκα κατάφερε να προσεγγίσει πολύ καλύτερα από τους άντρες συναδέλφους της τις γυναίκες πρωταγωνίστριες του αγώνα: τα κορίτσια που ήταν έγκλειστες στις Κεντρικές Φυλακές, την ηρωίδα πολύτεκνη μάνα Λουκία Παπαγεωργίου, τις τραγικές αλλά αξιοπρεπείς μάνες και συζύγους των ηρώων και των απαγχονισθέντων ανδρών της οργάνωσης. Παράλληλα, εξασφάλισε και μεγάλες δημοσιογραφικές επιτυχίες γράφοντας για παράδειγμα για τη Βασιλού, την κρυφή, μέχρι την απελευθέρωση της Κύπρου, σύζυγο του Γρηγόρη Αυξεντίου. Συνέχισε να ασχολείται με τον αγώνα της ΕΟΚΑ για πολλά χρόνια. Έγραψε ένα εξαιρετικό κείμενο για τον Ιάκωβο Πατάτσο, προϊόν επισταμένης έρευνας, στο πολύτομο έργο του εκδότη Χρ. Ανδρέου «Πεθαίνοντας για την ελευθερία», ενώ διετέλεσε πριν μερικά χρόνια και μέλος του ΣΙΜΑΕ. Εκτός από τη θητεία της στα έντυπα μέσα η κυρία Ιακωβίδου εργάστηκε για περισσότερα από τριάντα χρόνια στο Ραδιοφωνικό Ίδρυμα Κύπρου, στο Τμήμα Ειδήσεων, μέχρι και το 1997, όταν αφυπηρέτησε ως αρχισυντάκτης. Ήταν από τους ανθρώπους, όπως και ο σύζυγός της, που έγραψαν ιστορία στο ΡΙΚ.

Η Μαρούλα Βιολάρη – Ιακωβίδου είναι μια εξαίρετη Ελληνίδα και οικογενειάρχης. Ο άνδρας της ζωής της ήταν ένας συνάδελφός της, ο αείμνηστος Γιώργος Ιακωβίδης, με τον οποίο δούλεψαν μαζί στο «Έθνος» και στο ΡΙΚ. Υπήρξαν ένα αγαπημένο και ταιριαστό ζευγάρι και απέκτησαν δυο παιδιά και τέσσερα εγγόνια. Η πρόσφατη ποιητική της συλλογή «Αντιφώνηση» είναι ένα μικρό δείγμα της αγάπης της σε όλα τα μέλη της οικογένειάς της.

Η Μαρούλα Βιολάρη – Ιακωβίδου είναι μια σημαντική λογοτέχνης, με απεριόριστη έγνοια για την ελληνική γλώσσα. Συνεργάστηκε ή συνδεόταν με βαθιά φιλία με μεγάλες προσωπικότητες του πνευματικού κόσμου της Κύπρου, όπως τον Κωνσταντίνο Σπυριδάκη, τον Μιχαλάκη Τριανταφυλλίδη, τον Κύπρο Χρυσάνθη, τον Κώστα Χατζηστεφάνου, και πολλούς άλλους, ενώ συμμετέχει ενεργά σε διάφορα σωματεία και οργανώσεις. Τέλος, σημειώνω ότι είναι ένας σπάνιος άνθρωπος, πρότυπο σεμνότητας, ευγένειας, χαμηλών τόνων και υψηλού επιπέδου μόρφωσης.

Αν μου επιτρέπεται, θα ήθελα να προσθέσω ότι με τη Μαρούλα Βιολάρη - Ιακωβίδου έχουμε συνδεθεί εξαιτίας της αγάπης της για τον τόπο και την προγονική μας ιστορία. Σε ένα ιστορικό ταξίδι και για τους δυο μας, μαζί με άλλα μέλη της οικογένειάς της, ταξιδέψαμε στη Θεσσαλονίκη τον Νοέμβριο του 2014 και τελέσαμε για πρώτη φορά μνημόσυνο στον τάφο του θείου της, Χρυσόστομου Ιερείδη, από τα Σπήλια, ήρωα του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου (1914-1918), εκπληρώνοντας και μια οικογενειακή υποχρέωση - ιερή για αυτήν - τον εντοπισμό του τάφου του, άγνωστου για έναν αιώνα.

Φοβάμαι όμως ότι ο χρόνος που έχω στη διάθεσή μου εξαντλείται, για αυτό θεωρώντας το ως πιο αντιπροσωπευτικό, θα καταφύγω σε ένα δικό της κείμενο, από το βιβλίο της με τίτλο «Μνήμες του 1974» για όλα αυτά που θα μπορούσε να πει για όσα έζησε ως δημοσιογράφος:

«Και στον δικό μας μικρό χώρο, οι δημοσιογράφοι της γενιάς του ’55, στην οποία ανήκει κι η Νεφέλη [η Μαρούλα Βιολάρη - Ιακωβίδου], έχουν τόσα πολλά να θυμηθούν και πολύ περισσότερα να πουν για τις ωραίες μα και τις μαύρες στιγμές που έζησαν, όπως και για τα πιο τραγικά διλήμματα στα οποία βρέθηκαν. Είχαν την ευλογία να ζήσουν κι αρκετοί να συμμετάσχουν στον απελευθερωτικό αγώνα. Έκλαψαν για τη λευτεριά που οι ξένοι της έκοψαν τον δρόμο. Έζησαν ύστερα την προσπάθεια να οικοδομηθεί η όση ανεξαρτησία παραχωρήθηκε. Είχαν την κατάρα να γευθούν διχασμούς. Βρέθηκαν σε διλήμματα είτε ν’ απαρνηθούν συναγωνιστές που διαφωνούσαν με άλλους, είτε να δεχθούν χαρακτηρισμούς άδικους. Είχαν ακόμη τη σκληρή μοίρα να ζήσουν το πραξικόπημα και να ζουν ακόμη την τραγωδία της εισβολής και της κατοχής. Μιας κατοχής πολύ χειρότερης από εκείνη που νέοι, το 1955, αγωνίστηκαν να καταλύσουν.»

Τα παραπάνω δημοσιεύθηκαν το 2001. Είναι ένας περιεκτικότατος όσο και πικρός, εξαιτίας των όσων βίωσε η γενιά και η πατρίδα της, απολογισμός ζωής μιας σπουδαίας Ελληνίδας, της πρώτης Κυπρίας δημοσιογράφου, της Μαρούλας Βιολάρη - Ιακωβίδου.

Της εκφράζουμε τις θερμές μας ευχαριστίες για το συνολικό της έργο και την ευγνωμοσύνη μας για τους δρόμους που άνοιξε στις κατοπινές συναδέλφους της, αλλά και για την αρχοντική αξιοπρέπεια που εκπέμπει, προκαλώντας και τον ανάλογο σεβασμό όλων, με την αθόρυβη και διακριτική δημιουργική παρουσία της στα δημόσια μας πράγματα, εδώ και περισσότερο από εξήντα χρόνια».