Η Gazprom «συμμαχεί» με Ισραήλ έναντι ΗΠΑ-Τουρκίας

Μαθήματα στρατηγικής για Κύπρο-Ελλάδα

Η ενεργή εμπλοκή της Ρωσίας στην ένοπλη σύγκρουση στην Συρία φαίνεται πως αποτέλεσε το κλειδί για εδραίωση της Ρωσικής παρουσίας σε Ν/Α Μεσόγειο και Μέση Ανατολή που - νοουμένου ως παίγνιο μηδενικού αθροίσματος - οδηγεί σταδιακά σε καταβαράθρωση της Αμερικανικής πρωτοκαθεδρίας και την Νέο-Οθωμανική Τουρκία σε ασφυξία.

Η φαινομενική «ταύτιση» απόψεων ΗΠΑ-Ρωσίας

για το μέλλον του Άσαντ και το πόλεμο κατά του τζιχαντιστών, η παράδοση S-400 στο Ιράν, το Ρωσικό εμπάργκο στη Τουρκία, το άνοιγμα γραφείων του PYD στην Μόσχα και η συμφωνία για την επιστροφή των Υψιπέδων τoυ Γκολάν στην Συρία έχουν αναδείξει την Ρωσία ως κυρίαρχο παίκτη στην Ν/Α Μεσόγειο.

Πέρα από την Συρία και το Λίβανο, η Ρωσία επιδιώκει να εισέλθει δυναμικά και στο ενεργειακό παιχνίδι στην περιοχή διεκδικώντας δυναμικά την συμμετοχή της στην ανάπτυξη του Ισραηλινού κοιτάσματος φ/α Λεβιάθαν.Με όχημα την κρατική Gazprom ο Πούτιν θεμελιώνει το νέο «Ευρασιατικό» δόγμα της ρωσικής εξωτερικής πολιτικής στην Εγγύς Ανατολή επιδιώκοντας να υλοποίησει το πάγιο ρωσικό στρατηγικό αξίωμα για κάθοδο στα «θερμά» Μεσογειακά νερά. Η Ρωσία επιχειρεί δυναμικά να διευρύνει την διάνοιξη του ρήγματος των Αμερικανικο-Ισραηλινών σχέσεων μετά την συμφωνία με το Ιράν και να προσεταιριστεί το Ισραήλ, ίσως το πιο στενό διαχρονικά συνεργάτη των Αμερικανικών σχεδιασμών στην Μέση Ανατολή μέχρι πρότινος.

Gazprom και Λεβιάθαν

Μετά και την τελευταία συνάντηση του Ρώσου Προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν και του Ισραηλινού Πρωθυπουργού Μπεντζαμίν Νετανιάχου, η Ρωσία μεταξύ άλλων επανεπιβεβαίωσε το ενδιαφέρον της για συμμετοχή στον ενεργειακό σχεδιασμό της περιοχής. Μέσω Ισραήλ, με την κατασκευή πλωτής δεξαμενής φ/α (FLNG) στο Λεβιάθαν από τον ρωσικό ενεργειακό κολοσσό την Gazprom (που το 50,1% ανήκει στο κράτος), ο Βλαντιμίρ Πούτιν βλέπει το ισραηλινό κράτος ως «σύμμαχο» για την χάραξη της ενεργειακής του πολιτικής.

Δεν είναι πρώτη φορά που η Ρωσία επιδιώκει να εμβολίσει την Αμερικανική ενεργειακή πολιτική στην περιοχή μέσω Ισραήλ. Τον Φεβρουάριο του 2013 το Ισραηλινό Υπουργείο Εθνικών Υποδομών, Ενέργειας και Υδάτινων Πόρων ακύρωσε την τελευταία στιγμή το υπογραφέν μνημόνιο κατανόησης μεταξύ Gazprom-Ισραήλ για κατασκευή FLNG στο Ταμάρ και αγορά 4,1 bcm LNG ετησίως.

Η πρόσφατη απόρριψη από το Ανώτατο Δικαστήριο του Ισραήλ της Συμφωνίας του 2015 για εκμετάλλευση του μεγαλύτερου κοιτάσματος φυσικού αερίου του Λεβιάθαν, από το κονσόρτσιουμ Noble/ Delek φαίνεται πως άνοιξε την όρεξη στην Ρωσία να διεκδικήσει δυναμικά εκ νέου μερίδιο από το Λεβιάθαν (περί του 30%).

Η πολιτικά ασταθής Αίγυπτος, εν συγκρίσει με την Κύπρο και το Ισραήλ, κατάφερε με την ανακάλυψη του κοιτάσματος Ζορ από την ιταλική ΕΝΙ να οδηγεί τις εξελίξεις στην περιοχή της Ν/Α Μεσογείου όσον αφορά τους μελλοντικούς ενεργειακούς σχεδιασμούς. Ο στρατηγός Σίσι διατηρεί πολύ καλές σχέσεις με τον Πούτιν και βρίσκεται επίσης σε ευθεία σύγκρουση με την Τουρκία του Ερντογάν.

Ο Ρωσικός ενεργειακός «στραγγαλισμός» Τουρκίας-ΗΠΑ

Με τα δεδομένα αυτά στην περιοχή δεν είναι τυχαίο το γεγονός πως η ισραηλινή Delek χαιρέτισε την πιθανότητα o ρωσικός ενεργειακός γίγαντας να συμμετάσχει στην αξιοποίηση του Λεβιάθαν και παράλληλα η σθεναρή άρνηση της Αμερικανο-εβραϊκής Noble σε μια τέτοια προοπτική. Στο Ισραηλ διαμένουν άνω του 1 εκατ. Ρωσόφωνοι Εβραίοι και παραδοσιακά ο σιωνισμός ως εθνικό δόγμα του Ισραήλ είχε ισχυρές βάσεις και παρουσία μεταξύ των Εβραίων της Ρωσίας. Οι Ρωσο-εβραικές σχέσεις δεν είναι τόσο κακές όσο πολλοί θεωρούν ειδικά τώρα που οι παραδοσιακά ισχυρές σχέσεις ΗΠΑ-Ισραήλ έχουν διασαλευθεί.

Επιπλέον, οι όποιες προσπάθειες για αναθέρμανση των Τουρκο-ισραηλινών σχέσεων με αμερικανικό δάκτυλο με όχημα την ενέργεια και οι πρόσφατες συζητήσεις για την αναθέρμανση σεναρίων μεταφοράς και πώλησης του ισραηλινού φ/α με αγωγό στη Τουρκία (για ετήσια παράδοση 10 δις κυβικών μέτρων με έσοδα των $2 δις στο Ισραήλ απο το 2019) εδράζονται στην λογική απεξάρτησης των Δυτικών συμμάχων των ΗΠΑ από τη ρωσική Gazprom.

Στους Αμερικανικούς και Τουρκικούς σχεδιασμούς τόσο το φ/α αέριο του Κατάρ όσο και της Ν/Α Μεσογείου φαντάζει ιδανικά να περνά μέσω Τουρκίας στην Ευρώπη για να αποκλείσει την Ρωσία. Η Ρωσία συνεχίζει να προμηθεύει το 35% του φ/α της Ευρώπης και το 55% της Τουρκίας (ως δεύτερο μεγαλύτερο αγοραστή μετα την Γερμανία) ενόσω οι σχέσεις μεταξύ τους έχουν επιβαρυνθεί λόγω Ουκρανίας και Συρίας.

«Είναι η γεωπολιτική ανόητε!»

Η επιλογή Πούτιν (από θέση ισχύος σε σχέση με το 2013 ) να εκμεταλλευτεί την υφιστάμενη συγκυρία σχετίζεται κυρίως σε γεωπολιτικά και λιγότερο σε οικονομικά δεδομένα.Μόλις το 5% των Ρωσικών εσόδων προέρχεται από τις εξαγωγές φ/α. Η Τουρκία σε αδιέξοδο λόγω των συνεχόμενων «αστοχιών» στην εξωτερική της πολιτική και την ευθεία σύγκρουση με την Ρωσία, μετά την κατάρριψη του ρωσικού αεροσκάφους, δεν μπορεί να εγγυηθεί σε καμία χώρα της περιοχής την ασφάλεια των ενεργειακών οδών. Με το Κουρδικό σε έξαρση και το PKK να πυρπολεί ουκ ολίγες φορές τους εγχώριους αγωγούς πετρελάιου, ο κουρδικός παράγοντας «ναρκοθετεί» και το ενεργειακό σχέδιο απεγκλωβισμού της Τουρκίας από τους Ρώσους μέχρι το 2020 που λήγουν τα διμερή συμβόλαια φ/α. Οι ΗΠΑ περισσότερο ακολουθούν την Ρωσική πολιτική στην Ν/Α Μεσόγειο παρά θέτουν το πλαίσιο και το Ισραήλ πάνω από παραδοσιακές συμμαχίες έχει ως πρώτιστη εθνική αρχή την ασφάλεια του ιδίου και των πολιτών του.

Ποιος ενεργειακός παίκτης είναι σε θέση να εγγυηθεί την ασφάλεια των ισραηλινών κοιτασμάτων εκτός από την Ρωσία που έχει εδραιώσει την παρουσία της στην Συρία και κατ’ επέκταση στο Λίβανο (συμμαχία Χεζμπολάχ έναντι Ισλαμικού κράτους), ελέγχει στρατιωτικά τις ΑΟΖ τους και δεν θα επέτρεπε στην Τουρκία να αναδειχθεί ως ενεργειακό κόμβο και αποδέκτης-διαχειριστής των ισραηλινών ενεργειακών πηγών;

Ασχέτως πως η προοπτική εμπλοκής της Gazprom στο Λεβιάθαν φαντάζει μηδαμινή έως αδύνατη λόγω κυρίως αμερικανικής εμπλοκής αλλά και τον ισραηλινών ιδεοληψιών, εντούτοις δεν παύει να εκπλήσσει η ετοιμότητα και ο σχεδιασμός του Πούτιν στην περιοχή. Η κίνηση αυτή εντάσσεται σε μια ευρύτερη υψηλή στρατηγική της Ρωσίας που η Κύπρος και η Ελλάδα οφείλουν να λάβουν σοβαρά υπ’ όψιν εάν επιθυμούν να συμμετάσχουν στην επόμενη μέρα του ζωτικού κεφαλαίου της Ενέργειας στην Ν/Α Μεσόγειο.

Ο Ιωακείμ Δ. Αμπαρτζίδης είναι υποψήφιος διδάκτωρ του Παν. Λευκωσίας σε ζητήματα Ενεργειακής Ασφάλειας και Διπλωματίας με μεταπτυχιακές σπουδές σε Ισραήλ και Τουρκία