Δάνεια χωρίς δελτία ταυτότητας

Τι εντοπίζει η Ελεγκτική Υπηρεσία στον Οργανισμό Χρηματοδότησης Στέγης
Οφειλέτης πλήρωσε μόνο δύο δόσεις, οι οποίες μάλιστα της επιστράφηκαν επειδή το σπίτι της δεν είχε τελειώσει και ήταν υποχρεωμένη να πληρώνει ενοίκιο

Με τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια να φθάνουν το 39% σχεδόν του συνόλου των δανείων του, ο Οργανισμός Χρηματοδότησης Στέγης (ΟΧΣ) πάσχει, όπως φαίνεται από την ετήσια έκθεση του Γενικού Ελεγκτή, σε αρκετά θέματα που έχουν σχέση με την παραχώρηση δανείων.
Η Ελεγκτική Υπηρεσία μάλιστα προχώρησε στο πλαίσιο των ερευνών της σε δειγματοληπτικό έλεγχο

σε 15 φακέλους δανείων, τα οποία παραχωρήθηκαν σε προηγούμενα χρόνια και εντόπισε τα ακόλουθα:

-Δεν υπήρχαν εκτιμήσεις για υποθηκευμένα ακίνητα από ανεξάρτητους εκτιμητές, αλλά από υπαλλήλους του ΟΧΣ. Όπως μας ενημέρωσε ο Πρόεδρος του ΟΧΣ, ο ΟΧΣ έχει κατακυρώσει προσφορές για τη διενέργεια εκτιμήσεων από ανεξάρτητους εκτιμητές.
-Δεν υπήρχαν αποδεικτικά μισθοδοσίας.
-Δεν υπήρχαν αποδεικτικά διεύθυνσης.
-Δεν υπήρχαν αντίγραφα δελτίων ταυτότητας ή άλλων αποδεικτικών της ταυτότητας των δανειζομένων.

- Σε μία περίπτωση δανείου, η δανειζόμενη κατέβαλε μόνο δύο δόσεις για το δάνειο που συνήψε, οι οποίες στη συνέχεια της επιστράφηκαν από τον ΟΧΣ, μετά από αίτημά της. Όπως ανέφερε ο Πρόεδρος του ΟΧΣ, στη συγκεκριμένη περίπτωση ο λόγος επιστροφής των δόσεων ήταν ότι υπήρχε καθυστέρηση στην ολοκλήρωση της κατοικίας και η δανειζόμενη εξακολουθούσε να καταβάλλει ενοίκιο. Τελικά, μέχρι την ημερομηνία ετοιμασίας της έκθεσης της Ελεγκτικής Υπηρεσίας, η δανειζόμενη δεν κατέβαλε καμιά δόση και προωθείται από τον ΟΧΣ νομική διαδικασία ανάκτησης του χρέους.

- Σε μία περίπτωση δανείου, η εξασφάλιση ήταν η δεύτερη υποθήκη του ακινήτου και δεν έγινε επιβεβαίωση του ποσού που δήλωσε ο δανειζόμενος για την πρώτη υποθήκη, η οποία ήταν σε εμπορική τράπεζα.

Ο Πρόεδρος του ΟΧΣ ενημέρωσε την Ελεγκτική Υπηρεσία ότι πρόκειται για τραπεζικό υπάλληλο και η πρώτη υποθήκη ήταν σε δάνειο στο τραπεζικό ίδρυμα εργασίας του, στο πλαίσιο των κριτηρίων για χαμηλότοκα δάνεια τραπεζικών υπαλλήλων και επομένως το ποσό του δανείου ήταν περιορισμένο.
«Ωστόσο, σε αυτήν, όπως και σε όλες τις άλλες περιπτώσεις, θα έπρεπε να είχε γίνει από τον ΟΧΣ επιβεβαίωση του ποσού της Α υποθήκης», αναφέρει ο Γενικός Ελεγκτής.

-Σε μια συμφωνία δανείου εντοπίστηκε λανθασμένος αριθμός ταυτότητας, ο οποίος αφορούσε σε άλλο δανειζόμενο.
Ο Πρόεδρος είπε ότι ο Οργανισμός προέβη σε αγορά υπηρεσιών δέκα ατόμων για να διεξέλθουν το χαρτοφυλάκιο των δανείων με σκοπό τη διαχείριση των μη εξυπηρετούμενων δανείων, καθώς και την επικαιροποίηση των στοιχείων των δανειοληπτών.

Εκτιμήσεις ακινήτων γίνονταν μόνο μια φορά
Σε σχέση με τις εκτιμήσεις ακινήτων, στην έκθεση του Γενικού Ελεγκτή αναφέρεται ότι δεν έχουν γίνει επανεκτιμήσεις ακινήτων και ότι γίνεται ένας πρόχειρος υπολογισμός της αξίας του ακινήτου, λαμβάνοντας υπ' όψιν την αξία του κατά την περίοδο σύναψης του δανείου αφαιρώντας ποσοστό 30%, ίδιο σε όλες τις περιπτώσεις. Αναφέρεται συγκεκριμένα ότι:

«Η αύξηση του ποσοστού μείωσης της αξίας του ακινήτου από 20% σε 30% δεν έτυχε της έγκρισης του Διοικητικού Συμβουλίου, αλλά, όπως μας αναφέρθηκε, έγινε μετά τη δημοσιοποίηση της μείωσης των δεικτών ακινήτων από την Κεντρική Τράπεζα και της υπόδειξής της για αύξηση των προνοιών μέχρι το τέλος του 2015 στο 20% των μη εξυπηρετούμενων δανείων. Η Υπηρεσία μας, λόγω του κινδύνου που υπάρχει οι αξίες των υποθηκών, και κατ' επέκτασιν και των ανακτήσιμων ποσών, να είναι υπερεκτιμημένες, εκφράζει τις ανησυχίες της ως προς την επάρκεια της ειδικής πρόνοιας. Όπως ενημερωθήκαμε, έχει αρχίσει μαζική επανεκτίμηση των ακινήτων.

»Το Διοικητικό Συμβούλιο, σε συνεδρία του στις 3.11.2014, αποφάσισε όπως οι εξωτερικές εκτιμήσεις διενεργούνται κάθε 6 έτη, ενώ κάθε 3 έτη να διενεργούνται εσωτερικές εκτιμήσεις από τον Λειτουργό Διαχείρισης Κινδύνων, εκτός αν κριθεί αναγκαίο να γίνει εκ νέου εξωτερική εκτίμηση. Επιπλέον, όσον αφορά στα υφιστάμενα δάνεια, η πολιτική προνοεί ότι οι εξωτερικές εκτιμήσεις είναι υποχρεωτικές μόνο σε δάνεια με υπόλοιπο πέραν των €150.000 ή με υπόλοιπο από €75.000-€150.000 εφόσον παρουσιάζουν καθυστερήσεις 360 ημερών».

Για το θέμα των εκτιμήσεων ο Γενικός Ελεγκτής συστήνει όπως «επανεξετασθεί η πολιτική επανεκτίμησης της αγοραίας αξίας των ενυπόθηκων ακινήτων, ούτως ώστε να διενεργείται τουλάχιστον και για δάνεια τα οποία παρουσιάζουν καθυστερήσεις πέραν των 90 ημερών, και επομένως θεωρούνται μη εξυπηρετούμενα, βάσει του ορισμού των μη εξυπηρετούμενων δανείων της ΚΤΚ, ανεξαρτήτως υπολοίπου δανείου».

Σημειώνει, επίσης, ότι «θα πρέπει να καθοριστούν στην πολιτική του ΟΧΣ σχετικά με τη διενέργεια εκτιμήσεων οι παράγοντες που θα λαμβάνονται υπ' όψιν, ούτως ώστε να αξιολογείται κατά πόσο ένα δάνειο χρήζει επανεκτίμησης από εξωτερικό εκτιμητή σε περίοδο μικρότερη των έξι ετών. Επιπρόσθετα, θα πρέπει να καθοριστεί επακριβώς η διαδικασία που θα ακολουθείται για τη διενέργεια εσωτερικής εκτίμησης, όπως π.χ. δείκτες που θα λαμβάνονται, απαραίτητη τεκμηρίωση, διενέργεια επανελέγχου και από ποιον κλπ. Θεωρούμε σημαντικό οι εσωτερικές εκτιμήσεις να διενεργούνται από προσοντούχο προσωπικό». Τέλος, συστήνει όπως «ο υπολογισμός της πρόνοιας γίνεται από Λειτουργό και ελέγχεται από τον Γενικό Διευθυντή (ή τον Αναπληρωτή του) προς εντοπισμό τυχόν λαθών».

Τα κόκκινα δάνεια
Για τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια του ΟΧΣ η Ελεγκτική Υπηρεσία συστήνει όπως «ο Οργανισμός επανεξετάσει και αναθεωρήσει το συντομότερον την πολιτική του για υπολογισμό της πρόνοιας για επισφαλείς απαιτήσεις, με σκοπό τον υπολογισμό ενός συνολικού ποσού πρόνοιας, το οποίο θα διασφαλίζει και τη μείωση του μη προβλεπόμενου κίνδυνου, στο πλαίσιο άσκησης μιας συνετής (prudent) πολιτικής για υπολογισμό των επισφαλών απαιτήσεων, η οποία θα προνοεί και για κάλυψη των κινδύνων οι οποίοι έχουν διενεργηθεί αλλά δεν έχουν ακόμη γνωστοποιηθεί στον ΟΧΣ (IBNR).

Για τον σκοπό αυτό, σύμφωνα με τις οδηγίες της ΚΤΚ, θα πρέπει να διενεργείται πρόβλεψη σε συλλογική βάση με τη χρήση κατάλληλων συντελεστών πιθανότητας αθέτησης και ζημιάς σε περίπτωση αθέτησης και στα εξυπηρετούμενα μη ρυθμισμένα δάνεια, δηλαδή για κάλυψη του κινδύνου συμβάντος το οποίο θα επηρεάζει την ικανότητα του δανειζομένου για αποπληρωμή».

Σημειώνει επίσης ότι, σε συνάρτηση με το πιο πάνω, θα πρέπει να μελετηθεί και το ενδεχόμενο αλλαγής των κριτηρίων για εξέταση των μη εξυπηρετούμενων δανείων που χρήζουν ειδικής πρόνοιας, αφού η ειδική πρόνοια αφαιρείται κατά τον υπολογισμό της φορολογίας, ενώ η γενική πρόνοια όχι.

Αυξήσεις αντιμισθίας
Στην έκθεση γίνεται αναφορά και στην απόφαση του διοικητικού συμβουλίου του ΟΧΣ για αύξηση της αντιμισθίας των μελών του από το 2015. Σύμφωνα με την απόφαση, τα ποσά που θα λαμβάνουν ως ετήσια αμοιβή αποφασίσθηκε να είναι τα ακόλουθα:
Πρόεδρος- €12.000
Αντιπρόεδρος- €10.000
Μέλη- €8.000
Πρόεδροι Επιτροπών- Επιπρόσθετα €1.000

Το συνολικό κόστος της αμοιβής του συμβουλίου για το 2014 ανήλθε στο ποσό των €9.440, ενώ για το 2015, αν εγκριθούν οι πιο πάνω αυξήσεις, θα ανέλθει στις €82.000 περίπου.

Ο Γενικός Ελεγκτής συστήνει όπως ο ΟΧΣ, ως οργανισμός δημοσίου δικαίου, συμμορφώνεται με την εγκύκλιο του Υπουργείου Οικονομικών (ημερ. 8.5.2013), η οποία αναφέρει ότι η αντιμισθία των συμβούλων ανέρχεται στο ποσό των €59,80 ανά συνεδρία, μειωμένο κατά 15%.

«Όπως μας ενημέρωσε ο Πρόεδρος του ΟΧΣ», αναφέρεται στην έκθεση, «το Υπουργείο Οικονομικών, με επιστολή του ημερ. 21.10.2015, τους πληροφόρησε ότι προς το παρόν η αντιμισθία του διοικητικού συμβουλίου θα παραμείνει ως έχει, ενώ σε δεύτερη επιστολή του, ημερ. 3.11.2015, αναφέρεται πως το Υπουργικό Συμβούλιο προτίθεται να επανεξετάσει το θέμα εντός του 2016».

Οι νομικοί σύμβουλοι του ΟΧΣ
Ένα άλλο σημείο το οποίο εντοπίζει η Ελεγκτική Υπηρεσία είναι το γεγονός ότι ο ΟΧΣ διατηρεί τον ίδιο οίκο νομικών συμβούλων για πολλά χρόνια, χωρίς να εφαρμόζει τις πρόνοιές του περί του Συντονισμού των Διαδικασιών Σύναψης Δημοσίων Συμβάσεων, Έργων, Προμηθειών και Υπηρεσιών Νόμο και την Εγκύκλιο της Αρμόδιας Αρχής Δημοσίων Συμβάσεων, σύμφωνα με την οποία οι υπηρεσίες αυτές θεωρούνται εξειδικευμένες, με ιδιαίτερα ξεχωριστά χαρακτηριστικά η καθεμιά, έτσι που η εξασφάλισή τους από τις ενδιαφερόμενες αναθέτουσες Αρχές, σε αρκετές περιπτώσεις, να μην μπορεί να γίνει με την εφαρμογή της συνήθους διαδικασίας και να χρειάζεται η εφαρμογή εξειδικευμένης διαδικασίας, ανάλογα με το είδος της υπηρεσίας.

Στην ίδια εγκύκλιο αναφέρεται ότι δεδομένου ότι τηρούνται οι αρχές της ίσης μεταχείρισης των οικονομικών φορέων και της διαφάνειας, και δεδομένου ότι οποιαδήποτε διαδικασία υποστηρίζεται από κατάλληλη τεκμηρίωση, οι αναθέτουσες Αρχές οφείλουν να καθορίζουν τη διαδικασία που θα ακολουθήσουν για τη σύναψη τέτοιων συμβάσεων, βάσει των αρχών της χρηστής διοίκησης και της καλύτερης διαχείρισης των πόρων. Επιπρόσθετα, αναφέρεται ότι η εξασφάλιση των υπηρεσιών θα πρέπει να γίνεται, όπου τούτο είναι εφικτό, με την κατ' αναλογίαν εφαρμογή των διατάξεων του νόμου.

Η Ελεγκτική Υπηρεσία συστήνει να εφαρμοστούν οι πρόνοιες της εγκυκλίου για την επιλογή νομικών συμβούλων. Ο Πρόεδρος του ΟΧΣ ενημέρωσε ότι προγραμματίζεται προκήρυξη προσφορών.