3η αιτία θανάτου παγκοσμίως η Χ.Α.Π

Η Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια είναι νόσος απειλητική για τη ζωή. Πάθηση μακροχρόνια, που επηρεάζει σοβαρά την ικανότητα για εργασία και την ενασχόληση ακόμα και με τις απλές, καθημερινές δραστηριότητες, υποβαθμίζει την ποιότητα ζωής του ατόμου και αυξάνει την πιθανότητα εισαγωγής στο νοσοκομείο.

Από το 2002, κάθε φθινόπωρο, οι επαγγελματίες υγείας αφιερώνουν μία μέρα στην ενημέρωση του κοινού για τη Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια. Η Δρ Σαπφώ Χριστοδούλου - Πνευμονολόγος (MRCP – UK), αναλύει τα χαρακτηριστικά

της πάθησης που όμως υποδιαγιγνώσκεται, και που αποτελεί την 3η αιτία θανάτου παγκοσμίως.

Επιδημιολογία

Η Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια είναι η τρίτη αιτία θανάτου παγκοσμίως, μετά την ισχαιμική καρδιοπάθεια (1η αιτία) και τα αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια (2η αιτία). Στην Ευρώπη ευθύνεται για 300 000 θανάτους ετησίως. (Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας, Μάιος 2014).

Στον πληθυσμό άνω των 40 ετών διαγιγνώσκεται σε 5 – 15 ανά 100 άτομα αλλά δυστυχώς τα περιστατικά είναι περισσότερα και μένουν αδιάγνωστα. Υπολογίζεται ότι πάσχει το 15 – 20 % του πληθυσμού άνω των σαράντα.

Αιτιολογία

Η Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια προκαλείται κυρίως από το κάπνισμα - ΚΑΙ το παθητικό. Δευτερευόντως, και η χρόνια εισπνοή άλλων βλαβερών ουσιών του ατμοσφαιρικού αέρα μπορεί να προκαλέσει Χ.Α.Π. Ως παράδειγμα αναφέρουμε: Χρόνια εισπνοή ατμοσφαιρικής ρύπανσης, καυσαερίων, εισπνεόμενων σωματιδίων από το κάψιμο ξύλων ή άνθρακα (στερεών καυσίμων) π.χ. για μαγείρεμα ή για θέρμανση, σε χώρο που δεν εξαερίζεται καλά. Χρόνια εισπνοή σκόνης σε λατομεία, εργοστάσια υφασμάτων, ξυλουργεία, ορισμένες γεωργικές εργασίες, βιοτεχνίες χημικών και χαρτιού, κάπνισμα ναργιλέ, κάπνισμα μαριχουάνας, κάπνισμα ναργιλέ.

Συμπτώματα

Δύο γνωστές μορφές της Χ.Α.Π. είναι η χρόνια βρογχίτιδα και το εμφύσημα.

Τα πιο συνηθισμένα συμπτώματα είναι παθολογική απόχρεμψη (φλέμα), χρόνιος βήχας και δύσπνοια (δυσκολία στην αναπνοή). Σε προχωρημένο στάδιο, το άτομο δυσκολεύεται ακόμα και να ανέβει μια μέτρια ανηφοριά ή να μεταφέρει μια βαλίτσα.

Άλλα συχνά συμπτώματα είναι η κόπωση (αδυναμία), η ανορεξία και η απώλεια βάρους.

Ο ασθενής μπορεί αρχικά να έχει βήχα και πτύελα μόνο το πρωί. Με το πέρασμα του χρόνου ο βήχας και το φλέμα επιδεινώνονται, εμφανίζεται δύσπνοια, σφύριγμα στην αναπνοή και συχνές λοιμώξεις. Όμως πρέπει να ζητηθεί ιατρική βοήθεια στο αρχικό στάδιο, ώστε να ληφθούν μέτρα κατά της Χ.Α.Π. έγκαιρα.

Διάγνωση

Η Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια διαγιγνώσκεται απαραιτήτως με τη σπιρομέτρηση. Κατά τη σπιρομέτρηση, το άτομο αναπνέει μέσα σε μια συσκευή που μετράει την ποσότητα του αέρα μέσα στους πνεύμονες και πόσο γρήγορα μπορεί να τον εκπνεύσει. Αν μία από τις τιμές είναι χαμηλή, μπορεί να σημαίνει ότι οι αγωγοί του αέρα μέσα στους πνεύμονες είναι στενοί και να πρόκειται για αρχικά στάδια Χ.Α.Π..

Πρόληψη

Το καλό νέο είναι ότι η Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια μπορεί να προληφθεί. Η αποφυγή του καπνίσματος, και του παθητικού, θα μειώσει δραματικά τα νέα περιστατικά Χ.Α.Π.. Περιττό να λεχθεί ότι η αποφυγή του καπνίσματος κατά την κύηση και η αποφυγή της έκθεσης των παιδιών στον καπνό του τσιγάρου είναι ζωτικής σημασίας.

Αποφυγή εισπνοής άλλων ατμοσφαιρικών ρύπων/αερίων/σωματιδίων, στη δουλειά ή στο σπίτι, για παράδειγμα με τον καλό εξαερισμό των εργασιακών χώρων, τη χρήση κατάλληλης μάσκας και την αποφυγή καύσης στερεών καυσίμων/βιομάζας σε μη εξαεριζόμενο χώρο, επίσης προστατεύει από την εμφάνιση Χ.Α.Π. σε μεγάλο βαθμό.

Από την άλλη, όταν διαγνωστεί Χ.Α.Π. σε κάποιον, η πάθηση είναι θεραπεύσιμη . Τα συμπτώματα ίσως να μην εξαφανιστούν ολοκληρωτικά, αλλά ο ασθενής μπορεί να μάθει να διαχειρίζεται τη δύσπνοια, το βήχα, τα φλέματα και την κόπωσή του, να αποφεύγει τις παροξύνσεις, να αποφύγει εισαγωγή στο νοσοκομείο και να βελτιώσει την ποιότητα ζωής του. Με την κατάλληλη θεραπεία, μπορεί να αναλάβει τις δραστηριότητες που πρώτα δεν μπορούσε να κάνει λόγω δυσκολίας στην αναπνοή.

Θεραπεία

Σε κάθε πρόγραμμα θεραπευτικής αγωγής, το πρώτο βήμα είναι η διακοπή του καπνίσματος. Πρέπει οι επαγγελματίες υγείας να είναι σαφείς και κατηγορηματικοί ότι η διακοπή του καπνίσματος είναι το πιο ουσιαστικό και καθοριστικό βήμα αντιμετώπισης της Χ.Α.Π. και το μόνο που αποδεδειγμένα αναχαιτίζει την επιδείνωση της λειτουργίας των πνευμόνων και προσθέτει χρόνια ζωής. Επίσης, βοηθάει πολύ τον ασθενή το να διατηρεί ιδανικό βάρος και όσο γίνεται να ασκείται. Ακόμα κι ένας απλός περίπατος κάθε μέρα βοηθάει στη μείωση της δύσπνοιας και στη βελτίωση των συμπτωμάτων. Ρόλο στο μετριασμό της δύσπνοιας κατά τις καθημερινές δραστηριότητες και στη βελτίωση της ποιότητας ζωής έχει και η φυσιοθεραπεία του αναπνευστικού συστήματος. Για να ελεγχθούν τα συμπτώματα, όμως, και να προληφθούν οι επιπλοκές της ΧΑΠ πρέπει να λαμβάνονται και φάρμακα.

Η βάση της θεραπείας της Χ.Α.Π. είναι τα σπρέυ, φάρμακα που ο ασθενής εισπνέει από το στόμα, μέσα από μια μικρή συσκευή. Για τον έλεγχο των συμπτωμάτων και τη μείωση του αριθμού των κρίσεων (παροξύνσεων) είναι απαραίτητη η λήψη εισπνεόμενων φαρμάκων καθημερινά, ενώ κατα τις παροξύνσεις, που συνήθως προκαλούνται από λοιμώξεις, συνήθως χρειάζονται και στεροειδή χάπια για λίγες ημέρες.

Στόχος της θεραπείας είναι α) ο ασθενής να νιώθει όσο το δυνατόν λιγότερη δύσπνοια και βήχα και να έχει καλή ποιότητα ζωής, π.χ. περιορισμό των δραστηριοτήτων του λόγω δύσπνοιας σε όσο το δυνατό μικρότερο βαθμό και β) ελαχιστοποίηση του αριθμού και της βαρύτητας των παροξύνσεων και των εισαγωγών στο νοσοκομείο. Οι αλλεπάλληλες παροξύνσεις και εισαγωγές στο νοσοκομείο είναι η κύρια αιτία θνησιμότητας των ασθενών με Χ.Α.Π.

Συνιστάται, ακόμα, να γίνεται εμβόλιο γρίπης και πνευμονίας.

Οι λοιμώξεις του αναπνευστικού πρέπει να αντιμετωπίζονται έγκαιρα (π.χ. μόλις διαπιστωθεί ένα από τα πιο κάτω: πυρετός, πονόλαιμος, αύξηση του βήχα, αύξηση του φλέματος, αλλαγή του χρώματος του φλέματος, ή επιδείνωση της δύσπνοιας (αναφέρονται μόνο ενδεικτικά, από μια σειρά συμπτωμάτων))

Σε πολύ προχωρημένα στάδια μπορεί να χρειαστεί οξυγόνο στο σπίτι.

Γενικά μέτρα είναι η αποφυγή εισπνοής σκόνης, π.χ. όταν αιωρείται σκόνη στην ατμόσφαιρα, καυσαερίων και άλλων ερεθιστικών χημικών ουσιών π.χ. κατά τον καθαρισμό ή το βάψιμο του σπιτιού, ή κατά τον ψεκασμό εντομοκτόνων/ζιζανιοκτόνων.

Τα άτομα με Χ.Α.Π. συχνά έχουν και άλλες παθήσεις. Παραδείγματα είναι η στεφανιαία νόσος, ο διαβήτης, η οστεοπόρωση, ο καρκίνος του πνεύμονα, η κατάθλιψη και η μυϊκή αδυναμία. Κατά τη φροντίδα του ασθενή με Χ.Α.Π. πρέπει να εντοπίζονται και να αντιμετωπίζονται και αυτές οι παθήσεις. Αλλά και αντίστροφα, η έγκαιρη διάγνωση και αντιμετώπιση της Χ.Α.Π. μπορεί και να αποτρέψει την εμφάνιση αυτών των ασθενειών !

Τελειώνοντας η Δρ. Χριστοδούλου, συμβουλεύει όπως:

Δείτε τον ιατρό αν έχετε δύσπνοια ή ανεξήγητο χρόνιο βήχα.Ποτέ δεν είναι αργά να διακόψετε το κάπνισμα. Αρχίστε να το σκέφτεστε σήμερα!