Προβληματισμοί για την γερμανική ευρω-αποστασιοποίηση

Μολονότι οι περισσότεροι οικονομολόγοι επιμένουν να μιλούν για «ελληνική κρίση στην ευρωζώνη» ή, έστω, για «κρίση δημοσίου χρέους στην ευρωζώνη», οι πολιτικοί αναλυτές και διανοούμενοι μιλούν για κάτι πολύ ευρύτερο. Για πολιτική κρίση στην Ένωση, μια έκφραση της οποίας είναι η περίπτωση της Ελλάδας, και στην καρδιά της οποίας βρίσκεται η πολιτική (σ.σ.: ή η έλλειψη πολιτικής) από μέρους της Γερμανίας. Υπενθυμίζεται ότι για όλους η χώρα αυτή βρισκόταν πάντα στο επίκεντρο της διαδικασίας ευρωπαϊκής ενοποίησης.

Μετά τους δύο πρώην καγκελάριους, τον Χέλμουτ Κολ και τον Γκέρχαρντ Σρέντερ, που επέκριναν ανοικτά τη διαχείριση εκ μέρους της Άνγκελα Μέρκελ της τρέχουσας κρίσης στην ευρωζώνη, ήρθαν να προστεθούν μία σειρά προσωπικοτήτων, που προειδοποιούν ότι 50 χρόνια ευρωπαϊκής ιστορίας κινδυνεύουν με διαγραφή. Ανάμεσά τους, ο καθηγητής Μοϊσί, ο πρώην υπουργός Εξωτερικών Γιόσκα Φίσερ και ο φιλόσοφος Γιούργκεν Χάμπερμας.

Η… χαμένη δυναμική της Γερμανίας έγινε ίσως ακόμη πιο φανερή -σε επίπεδο συμβολισμού- με την πρόσφατη περιοδεία του προέδρου Ομπάμα στην Ευρώπη. Αυτή τη φορά, ο Αμερικανός πρόεδρος δεν προσήλθε στο Βερολίνο για να τιμήσει τη διατλαντική σχέση -την προνομιακή συνεργασία ΗΠΑ κι Ευρώπης- αλλά προτίμησε τη Βρετανία, μία χώρα που είναι εκτός ευρώ και δεν ακολουθεί γενικώς το λεγόμενο «ευρωπαϊκό όραμα». Επιπλέον, στην ομιλία του στο βρετανικό κοινοβούλιο έδωσε έμφαση στις «διεθνείς λύσεις» -εμφανώς υποτίμησε τη συνεργασία Ευρώπης- ΗΠΑ, ακόμη και το ΝΑΤΟ.

Κάποιοι θεώρησαν πως αυτό ήταν η «τιμωρία» του Βερολίνου για την άρνησή του να μετάσχει στο εγχείρημα της εκστρατείας κατά της Λιβύης, αλλά μάλλον πρόκειται και για κάτι ευρύτερο, που εμπλέκει την αμερικανική αντίληψη πως η Γερμανία έχει πάψει να είναι «καθοριστικός παίκτης» στην Ευρώπη.

Για τον καθηγητή Μοϊσί η αιτία βρίσκεται στην υπόγεια επιθυμία της Γερμανίας να μετατραπεί σε… Ελβετία -κάτι αδύνατον, καθώς η Ελβετία είναι μία μικρή χώρα, η οποία εκμεταλλεύεται τη σταθερότητα που της παρέχει η Ένωση, που την περιβάλλει. Η Γερμανία, όμως, υπήρξε ο πρωτεργάτης της ενωμένης Ευρώπης, ο χρηματοδότης της, και η ενωμένη Ευρώπη υπήρξε ο καθησυχασμός για την υπόλοιπη Ευρώπη πως η Γερμανία δε θα επιδιώξει εκ νέου την κυριαρχία των υπολοίπων.

Τώρα, όμως, όπως επισήμανε και ο φιλόσοφος Χάμπερμας, έχουμε να κάνουμε με μία γερμανική ηγεσία που κινείται στη βάση των δημοσκοπήσεων, με κοντόφθαλμες επιδιώξεις, που θέτουν σε κίνδυνο τη συνοχή του ευρωπαϊκού οικοδομήματος.

Ενδεχομένως γι' αυτό βλέπουμε το τελευταίο διάστημα να πέφτουν στο τραπέζι από γερμανικής πλευράς ποικίλες ιδέες για την αντιμετώπιση του ελληνικού προβλήματος - για να αποσυρθούν λίγο μετά ή να διαψευσθούν από τους αρμοδίους. Αυτό ενδεχομένως εξηγεί και την -για πρώτη φορά στην Ιστορία- διάσταση απόψεων μεταξύ Βερολίνου κι Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας.

Στις Βρυξέλες, οι αισιόδοξοι υποστηρίζουν ότι «η Γερμανία θα ξαναβρεί τον ευρωπαϊκό της δρόμ