Παγκόσμια Ημέρα των Ρομά

Η 8η Απριλίου 1971 αποτελεί την ημερομηνία - ορόσημο διεξαγωγής του 1ου διεθνούς συνεδρίου των Ρομά στο Λονδίνο. Σε ανάμνηση της συγκεκριμένης ημέρας, οι ίδιοι οι Αθίγγανοι καθιέρωσαν την 8η Απριλίου ως Παγκόσμια Ημέρα των Ρομά. Σε 150 πόλεις ανά την υφήλιο γιορτάζεται με παρελάσεις και διαδηλώσεις.Στην Ελλάδα, όπως και στην υπόλοιπη Ευρώπη, οι σημερινοί Ρομά έχουν παρελθόν μιας χιλιετίας - διάστημα δηλαδή πολύ μεγαλύτερο από πολλούς «γηγενείς» και «καθαρούς» ντόπιους. Ο παγκόσμιος πληθυσμός τους ανέρχεται σήμερα στα 15 εκατομμύρια, στα 12 ο ευρωπαϊκός τους και από 200 ως 400.000 υπολογίζονται οι Έλληνες Ρομά. Η έλλειψη επακριβών αριθμητικών δεδομένων γι' αυτούς δεν είναι μόνο αποτέλεσμα του νομαδικού τους τρόπου ζωής, αλλά και του γεγονότος ότι διατηρούν μικρές ομάδες εντός εθνικών συνόρων που δύσκολα υπολογίζονται. Το κύριο ζητούμενό τους από τις κοινωνίες και τις κρατικές αρχές είναι η θεσμική και πολιτιστική τους ενσωμάτωση.

Η μεγάλη πλειοψηφία των Ρομά είναι πολίτες του κράτους στο οποίο διαμένουν. Συνεπώς, θεωρητικά απολαμβάνουν τα ίδια δικαιώματα και έχουν τις ίδιες υποχρεώσεις με όλους τους άλλους πολίτες. Στη διατύπωση της ισότητας για όλους τους πολίτες, πολλές χώρες αναφέρουν, επίσης, ότι εκείνοι οι οποίοι για διαφόρους λόγους χρειάζονται βοήθεια για να μπορέσουν να απολαύσουν την ισότητα αυτή, θα τη λάβουν. Τα δικαιώματα των μειονοτήτων, κυρίως των γλωσσικών μειονοτήτων, προστατεύονται από το Σύνταγμα. Όμως, πολύ συχνά η έννοια της γλώσσικής μειονότητας υπάγεται έμμεσα στην έννοια του εδάφους και είναι εξαιρετικά σπάνιο για τους Ρομά, που δεν έχουν δικό τους έδαφος, να συμπεριληφθούν στις «αναγνωρισμένες» μειονότητες με απαίτηση για υποστήριξη και σεβασμό. Όταν πρόκειται για ανάλυση και εφαρμογή συνταγματικών εγγυήσεων, η ιστορία λειτουργεί σε βάρος των Αθίγγανων.

Εξετάζοντας τα βασικά δικαιώματα που αυτομάτως παρέχονταιαπό την υπηκοότητα, προκύπτει ότι μια σειρά καθημερινών απλών νόμων είναι αντισυνταγματικοί. Οι Αθίγγανοι είναι οι μοναδικοί που υπόκεινται, μεταξύ άλλων, σε μέτρα ελέγχου και εξώσεων, που επηρεάζουν όλη την ομάδα κι όχι μόνο ένα συγκεκριμένο, ύποπτο για κάποιο αδίκημα, άτομο. Τέτοιες πρακτικές είναι αντίθετες με τις αρχές του διεθνούς δικαίου που αφορούν την ελεύθερη μετακίνηση των ατόμων, άσκηση επαγγέλματος και επιλογή τόπου κατοικίας. Είναι επίσης αντίθετες με τη νομοθεσία για τη δημόσια τάξη και ασφάλεια, η οποία θεωρητικά έχει ισχύ μόνο στη συμπεριφορά του ατόμου. Η επινόηση κάποιας δικαιολογίας με προκάλυμμα τη δημόσια τάξη, τη δημόσια υγεία, την ασφάλεια κτλ. για την αντισυνταγματική εφαρμογή βασικών δικαιωμάτων αποτελεί συνήθη τακτική απέναντι στους Ρομά.

Από το στερεότυπο «οι γύφτοι είναι καταραμένοι επειδή έφτιαξαν τα καρφιά που σταύρωσαν το Χριστό», έως την εθνοκάθαρση των Ναζί, που έστειλαν στα κρεματόρια εκατοντάδες χιλιάδες Αθίγγανους, οι ενδιάμεσες συνιστώσες της συνισταμένης του ρατσισμού, που υπέστησαν και υφίστανται, είναι άπειρες.

Κανένα κράτος δεν εξαιρεί