Τσουνάμι φοροαλλαγών

ΠΟΛΙΤΙΚΗΈντυπη Έκδοση

Πριν προλάβει να κλείσει το μέτωπο με τη δεύτερη λίστα των προαπαιτουμένων – οι τελικές αποφάσεις θα πρέπει να ληφθούν άμεσα – η κυβέρνηση θα πρέπει να ανοίξει το θέμα των ουκ ολίγων αλλαγών στη φορολογία. Κάποιες από τις παρεμβάσεις – όπως η αύξηση του φόρου στα ενοίκια και στα αγροτικά εισοδήματα – υπαγορεύονται από αυτό καθ’ αυτό το μνημόνιο.Κάποιες άλλες αλλαγές – όπως η αύξηση του φόρου εισοδήματος φυσικών προσώπων προκειμένου να εξασφαλιστούν πρόσθετα έσοδα 150 εκατ. ευρώ – έχουν ενσωματωθεί στον προϋπολογισμό.Μια τρίτη ομάδα αλλαγών – όπως η μείωση των αντικειμενικών αξιών – πρέπει να γίνει λόγω δικαστικών εκκρεμοτήτων.Τέλος, υπάρχει και μια τέταρτη ομάδα αλλαγών που εξυπηρετούν πολιτικά και επικοινωνιακά την κυβέρνηση.Η δημιουργία του περιουσιολογίου, άσχετα από το αν αυτό θα αργήσει να τεθεί σε λειτουργία, η υποχρεωτική διενέργεια συναλλαγών μέσω πλαστικού χρήματος ή ακόμη και η αλλαγή στον τρόπο υπολογισμού του ΕΝΦΙΑ είναι παρεμβάσεις που σχεδιάζονται προκειμένου να φανεί ότι η κυβέρνηση κυνηγάει τη φοροδιαφυγή και επιδιώκει τη «δικαιότερη» κατανομή των φορολογικών βαρών. Σε κάθε περίπτωση, το συμπέρασμα είναι ένα: έρχεται ένα ακόμη τσουνάμι αλλαγών στη φορολογία με μέτρα άμεσης εφαρμογής. Ποιοι θα πληρώσουν τον λογαριασμό είναι ακόμη προς διερεύνηση, αν και ήδη έχουν διαφανεί προθέσεις: τα μεσαία εισοδήματα κινδυνεύουν με αύξηση φορολογικού συντελεστή, όπως και οι έχοντες εισοδήματα από ενοίκια ή αγροτικές δραστηριότητες. Οι έχοντες περιουσία θα κληθούν να λογοδοτήσουν για το «πόθεν έσχες», αν δεν «αυτοκαταγγελθούν». Οι μεσαίες και μεγάλες ακίνητες περιουσίες θα επιβαρυνθούν με περισσότερο φόρο προκειμένου να χρηματοδοτηθεί ένα έως και υποτυπώδες αφορολόγητο στον ΕΝΦΙΑ (ή όπως αλλιώς θα ονομάζεται ο φόρος ακινήτων). Το περιουσιολόγιοΗ κυβέρνηση θέλει να αλλάξει τον νόμο για το ηλεκτρονικό περιουσιολόγιο, ο οποίος ψηφίστηκε πρώτη φορά το 2010 επί ΠΑΣΟΚ και τροποποιήθηκε επί Νέας Δημοκρατίας. Η ισχύουσα νομοθεσία προβλέπει ότι το περιουσιολόγιο πρέπει να περιλαμβάνει ακίνητα, αυτοκίνητα, σκάφη, εναέρια μέσα μεταφοράς, μετοχές και εταιρικά μερίδια. Εξαιρεί όμως τις τραπεζικές καταθέσεις, τα ομόλογα του Ελληνικού Δημοσίου, τα αμοιβαία κεφάλαια εσωτερικού και τις μετοχές που έχουν συσταθεί και λειτουργούν με βάση τον Ν. 2687/1953 και τον Ν. 27/1975 (σ.σ.: οι δύο αυτοί νόμοι αφορούν κατά κύριο λόγο τις ναυτιλιακές εταιρείες). Η τροποποίηση του νόμου θα είναι απαραίτητη για να εμπλουτιστεί το περιουσιολόγιο με τις «εξαιρέσεις». Έτσι, θα ενσωματωθούν:Τα μετρητά που υπάρχουν στα σεντούκια και στα στρώματα πάνω από ένα όριο (π.χ. 15.000 ευρώ).Τα περιεχόμενα των θυρίδων και τα τιμαλφή, επίσης πάνω από ένα όριο (π.χ. 30.000 ευρώ).Οι καταθέσεις σε τραπεζικούς λογαριασμούς εντός και εκτός Ελλάδας.Το κρίσιμο σημείο του νέου νομοσχεδίου, όμως, δεν θα είναι το περιεχόμενο του περιουσιολογίου, αλλά το πώς αυτό θα χρησιμοποιηθεί και – κυρίως – ποιες θα είναι οι συνέπειες για όποιον αποκρύπτει κάποιο περιουσιακό στοιχείο. Για το πρώτο θέμα η κυβέρνηση ξεκαθαρίζει ότι το περιουσιολόγιο δεν θα χρησιμοποιηθεί ως βάση προκειμένου να επιβληθεί ένας διευρυμένος φόρος στην περιουσία. Ως προς τις κυρώσεις, όμως, το υπουργείο Οικονομικών προσανατολίζεται στο να τηρήσει σκληρή στάση: ό,τι δεν δηλώνεται, θα δεσμεύεται και, αν δεν μπορεί να δικαιολογηθεί το «πόθεν έσχες», θα κατάσχεται. Αντικειμενικές ακινήτωνΗ απόφαση του Τσακαλώτου να ορίσει επιτροπή για τον υπολογισμό νέων αντικειμενικών αξιών ακινήτων, ειδικά στην περιοχή της Αττικής, κρύβει ένα σχέδιο: να υπάρξει στις αρχές του 2016 ένα πρώτο κύμα μείωσης των αντικειμενικών αξιών. Θα ακολουθήσει σε δεύτερη φάση, προς το τέλος του χρόνου, η επιβολή ενός μηχανισμού αυτόματης προσαρμογής των αντικειμενικών αξιών στα επίπεδα των εμπορικών. Γιατί όμως αυτή η διπλή διαδικασία προσαρμογής; Αν τελικώς προχωρήσει αυτό το σενάριο – το οποίο συγκεντρώνει ολοένα και περισσότερες πιθανότητες, δεδομένου ότι η επιτροπή που συγκροτήθηκε με την απόφαση Τσακαλώτου οφείλει να παραδώσει το πόρισμά της μέχρι τις 22 Δεκεμβρίου –, αυτό θα συμβεί εξαιτίας του Συμβουλίου της Επικρατείας. Το ΣτΕ έχει εκδώσει καταδικαστική για το Δημόσιο απόφαση διότι δεν έχει τηρηθεί ο νόμος που προβλέπει τακτική αναπροσαρμογή των αντικειμενικών αξιών (σ.σ.: οι αντικειμενικές έχουν παραμείνει σταθερές στα ίδια επίπεδα από το 2007). Το Συμβούλιο είχε δώσει προθεσμία μερικών μηνών στο Δημόσιο για να προσαρμοστεί, κάτι που δεν έκανε. Έτσι, πλέον, είναι ανοικτός ο κίνδυνος για το Δημόσιο να ακυρωθούν εκκαθαριστικά καταλογισμού φόρων που συνδέονται με τα ακίνητα με κυριότερα από αυτά τα εκκαθαριστικά του ΕΝΦΙΑ για το 2015. Με δεδομένη την έλλειψη χρόνου, η πρώτη φάση των μειώσεων θα είναι της τάξεως του 15% - 20%, ενδεχομένως και περισσότερο σε κάποιες περιοχές όπου πλέον η απόσταση της αντικειμενικής αξίας από την εμπορική έχει ξεπεράσει ακόμη και το 40%. Νέος ΕΝΦΙΑΟι παρεμβάσεις στον νόμο του ΕΝΦΙΑ, ο οποίος μάλιστα θα αλλάξει και όνομα μέσα στο 2016 για καθαρά επικοινωνιακούς και ψυχολογικούς λόγους, θα πρέπει να θεωρούνται δεδομένες. Και για την επόμενη χρονιά, έχουμε δεσμευτεί ότι ο φόρος ακινήτων θα πρέπει να αποδώσει εισπρακτικά ό,τι και φέτος, δηλαδή περισσότερα από 2,6 δισ. ευρώ. Για να συμβεί όμως αυτό και με δεδομένο ότι θα μειωθούν οι αντικειμενικές αξίες, θα πρέπει να αυξηθούν οι φορολογικοί συντελεστές. Οριζόντια μείωση της τιμής ζώνης κατά 20% μπορεί να προκαλέσει κατακόρυφη μείωση στο βεβαιωθέν ποσό του ΕΝΦΙΑ. Και αυτό διότι το ποσό του φόρου ανά τετραγωνικό συνδέεται άμεσα με την τιμή ζώνης. Χαρακτηριστικό είναι το ακόλουθο παράδειγμα: Ένα ακίνητο βρίσκεται σε περιοχή με τιμή ζώνης 1.600 ευρώ. Αποφασίζεται οριζόντια περικοπή των αντικειμενικών αξιών κατά 15% και η τιμή ζώνης περιορίζεται στα 1.350 ευρώ. Ο ΕΝΦΙΑ, αντί να υπολογιστεί με 4,5 ευρώ το τετραγωνικό, θα υπολογιστεί με 3,7 ευρώ. Δηλαδή ο φόρος θα μειωθεί κατά 18%. Προφανώς, δεδομένου ότι οι αλλαγές θα είναι εκατομμύρια, το δημοσιονομικό κόστος θα είναι τεράστιο. Τι αναμένεται λοιπόν; Αύξηση του φόρου ανά τετραγωνικό άνω του 15%, ώστε να καλυφθούν οι απώλειες εσόδων. Αντίστοιχα θα προσαρμοστούν και οι συντελεστές υπολογισμού του συμπληρωματικού φόρου. Εκεί η αλλαγή θα είναι αντίστοιχη: αν μειωθούν οι αντικειμενικές αξίες κατά 15%, οι συντελεστές του συμπληρωματικού φόρου θα αυξηθούν κατά 15%. Το υπουργείο Οικονομικών θα εξετάσει το ενδεχόμενο να επαναφέρει έναν φόρο τύπου ΦΜΑΠ. Δηλαδή να φορολογεί το σύνολο της ακίνητης περιουσίας του καθενός και όχι το κάθε ακίνητο ξεχωριστά. Αυτό το σενάριο όμως δύσκολα θα αποφέρει τα προγραμματισμένα φορολογικά έσοδα (πάνω από 3 δισ. ευρώ το 2016) εξαιτίας του «κατακερματισμού» της ακίνητης περιουσίας των Ελλήνων. Ειδικά αν επιδιωχθεί να υπάρχει ένα μικρό αφορολόγητο, πολλοί μικροϊδιοκτήτες δεν θα πληρώσουν τίποτε με αποτέλεσμα η μικρομεσαία και μεσαία ιδιοκτησία να πρέπει να επιβαρυνθεί με πολύ υψηλούς συντελεστές για να συγκεντρωθούν οι φόροι. Φόρος εισοδήματοςΤο υπουργείο Οικονομικών επιχείρησε να διασκεδάσει τις εντυπώσεις περί αναδρομικών αλλαγών στη φορολογία εισοδήματος φυσικών προσώπων. Μετά την ομιλία του σε σχετικό συνέδριο ο Τρύφωνας Αλεξιάδης εξέδωσε νέα ανακοίνωση για να ξεκαθαρίσει ότι οι όποιες αλλαγές θα είναι «ήπιες», καθώς το βασικό ζητούμενο είναι να κυλήσει γρήγορα η διαδικασία υποβολής των φορολογικών δηλώσεων της επόμενης χρονιάς. Όμως ο ίδιος ο προϋπολογισμός μαρτυρά ότι θα πρέπει να υπάρξει παρέμβαση στον φόρο εισοδήματος φυσικών προσώπων για να εξασφαλιστούν πρόσθετοι φόροι μέσα στο 2016 της τάξεως των 150 εκατ. ευρώ. Για να εξοικονομηθεί ένα τόσο μεγάλο ποσό μέσα στο 2016, θα πρέπει είτε να αφορά εισοδήματα του 2015 είτε να εξασφαλιστεί με την αύξηση της παρακράτησης ή της προκαταβολής φόρου. Με λίγα λόγια, είναι πολύ πιθανό να καθιερωθεί μια νέα φορολογική κλίμακα, η οποία θα φέρει περισσότερα φορολογικά βάρη για τα εισοδήματα που θα αποκτηθούν μέσα στο 2016. Όμως, διά της παρακράτησης, οι μισθωτοί μπορεί να διαπιστώσουν μείωση στον μισθό τους από την πρώτη στιγμή. Το ίδιο το μνημόνιο αναφέρει ότι θα πρέπει να συγχωνευθεί η εισφορά αλληλεγγύης με τη φορολογική κλίμακα. Φόρος αγροτώνΗ καυτή πατάτα για την κυβέρνηση πάει ολοένα και πιο πίσω, αλλά κάποια στιγμή θα τη βρει μπροστά της. Το μνημόνιο ορίζει ότι ο φόρος θα πρέπει να αυξηθεί, από το 13% που είναι σήμερα, στο 20% για το 2016 και στο 26% για το 2017. Σε συνδυασμό με την αυξημένη προκαταβολή φόρου, το εκκαθαριστικό των αγροτών θα πάρει «φωτιά». Ακόμη και αν οι αγρότες δηλώνουν μέσο εισόδημα της τάξεως των 2.500 - 3.000 ευρώ, το να δουν τον φόρο τους να διπλασιάζεται είναι κάτι που σίγουρα δεν θα τους αφήσει ικανοποιημένους. Τόνωση εσόδων ΦΠΑΑν προχωρήσει ο κυβερνητικός σχεδιασμός, οι καταναλωτές θα έρθουν αντιμέτωποι με κάτι πρωτόγνωρο: θα πρέπει να μαζεύουν «ηλεκτρονικές αποδείξεις» κάνοντας τις συναλλαγές τους με πλαστικό χρήμα ή πληρώνοντας μέσω τραπεζικού λογαριασμού, καθώς μόνο έτσι θα μπορούν να αξιοποιούν το αφορολόγητο που προβλέπει η φορολογική κλίμακα. Μη διενέργεια των συναλλαγών με κάρτα μπορεί να προκαλέσει επιβάρυνση ακόμη και… 2.000 ευρώ. Το ζήτημα είναι το εξής: Μπορεί να προσαρμοστεί η αγορά σε ένα τέτοιο μέτρο από τη μια ημέρα στην άλλη; Μπορούν όλοι να χρησιμοποιήσουν τις κάρτες; Έχουν; Και τι θα γίνει με αυτούς που δεν έχουν; Θα υπάρξει πιλοτικό στάδιο; Μεταβατική περίοδος; Αν ναι, ποια θα είναι η διάρκειά της; Τέτοιου είδους ερωτήματα θα πρέπει να απαντηθούν πριν περάσουμε στο στάδιο της υλοποίησης. Φόρος ενοικίωνΟ εν λόγω φόρος είναι επίσης δεδομένο ότι θα πρέπει να αυξηθεί καθώς έχει προϋπολογιστεί ότι θα εισπραχθούν περίπου 170 εκατ. ευρώ επιπλέον. Αυτό που μένει να φανεί είναι αν θα διατηρηθεί ο αυτοτελής τρόπος φορολόγησης που ισχύει και σήμερα με αναπροσαρμογή του συντελεστή από το 11% στο 15% ή αν θα ενσωματωθούν τα εισοδήματα από ενοίκια στη φορολογική κλίμακα, κάτι που εξετάζει σοβαρά το υπουργείο Οικονομικών.φοροδιαφυγήιδιοκτήτεςακίνητααντικειμενικές αξίεςΦόροιIssue: 1894Issue date: 10-12-2015Has video: