Mάχη για αναδιάρθρωση χρέους

ΠΟΛΙΤΙΚΗΈντυπη Έκδοση

Το πειστικό επιχείρημα που θα του επιτρέψει να υπερασπιστεί από το βήμα της Βουλής την απόφαση της κυβέρνησής του να υπογράψει τη συμφωνία με τους δανειστές αναζητά ο πρωθυπουργός. Ένα επιχείρημα απτό και «μετρήσιμο», το οποίο δεν θα περιορίζεται στο τετριμμένο – καθώς έχει χρησιμοποιηθεί πολλάκις από τις προηγούμενες κυβερνήσεις – «τι να κάνουμε, χωρίς αυτή τη συμφωνία η χώρα θα χρεοκοπούσε την επόμενη ημέρα». Το επιχείρημα φαίνεται πλέον ξεκάθαρα ότι δεν μπορεί να αντληθεί από το «μέτωπο» των μέτρων. Είτε επικρατήσει η άποψη των δανειστών είτε προχωρήσει η ελληνική πρόταση είτε βρεθεί μια συμβιβαστική λύση, γεγονός είναι ότι η κυβέρνηση θα υποχρεωθεί να εγκαταλείψει πλήρως την προεκλογική της θέση «όχι άλλα μέτρα, όχι άλλες περικοπές» αλλά και να αφήσει στην άκρη τα περισσότερα από τα μέτρα της Θεσσαλονίκης (κατάργηση ΕΝΦΙΑ, καταβολή 13ης σύνταξης κ.λπ.). Ποιο είναι, λοιπόν, έτσι όπως διαμορφώνεται η κατάσταση, το μόνο μέτωπο από το οποίο η ελληνική πλευρά μπορεί να αντλήσει το επιχείρημα που αναζητά; Το χρέος αλλά και η εξασφάλιση επενδυτικών κεφαλαίων (π.χ. από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων), τα οποία αν πέσουν εδώ και τώρα στην αγορά θα μπορέσουν ενδεχομένως να αντισταθμίσουν τις υφεσιακές πιέσεις που θα προκληθούν από τα νέα μέτρα. Ανέβασαν τον πήχη Το πακέτο των μέτρων που θα επιβληθεί για το 2015 θα κυμαίνεται ανάμεσα στα 2,1 και στα τρία δισεκατομμύρια ευρώ. Το «ελάχιστο» μέχρι και την προηγούμενη εβδομάδα ήταν τα 1,8 δισ. ευρώ που πρότεινε ως μέτρα η ελληνική πλευρά. Οι δανειστές ανέβασαν τον πήχη στα τρία δισεκατομμύρια ευρώ. Πρώτον, διότι εκτίμησαν ότι αν δεν ληφθεί κανένα μέτρο ο προϋπολογισμός θα κλείσει το 2015 με πρωτογενές έλλειμμα άνω του ενός δισ. ευρώ και, δεύτερον, διότι ζήτησαν πρωτογενές πλεόνασμα για φέτος της τάξεως του 1% του ΑΕΠ. Η ελληνική πλευρά είχε προτείνει αρχικά στόχο για πρωτογενές πλεόνασμα 0,6%, αλλά από το βράδυ της Δευτέρας φέρεται να έχει ανεβάσει τον πήχη στο 0,75%. Άρα, ο λογαριασμός είναι ήδη στα δύο δισεκατομμύρια. Με δεδομένη τη «σύνθεση» των μέτρων – εισφορά στα κέρδη των επιχειρήσεων, η οποία είναι πολύ πιθανό να οδηγήσει σε απολύσεις, κάτι που συνέβη και το 2009 και το 2010 που εφαρμόστηκαν αντίστοιχες πολιτικές από την κυβέρνηση Παπανδρέου αλλά και αύξηση του ΦΠΑ – το πιο πιθανό σενάριο είναι ότι το ΑΕΠ θα επηρεαστεί αρνητικά, καθώς αυτά τα δύο ή τρία δισεκατομμύρια ευρώ θα αφαιρεθούν απευθείας από τη ρευστότητα της ελληνικής οικονομίας σε μια περίοδο που η ύφεση έχει ξαναδείξει ήδη τα… δόντια της. Μάλιστα, είναι πολύ πιθανό, παρά τη λήψη των μέτρων, η Ελλάδα να μην επιτύχει καν τους δημοσιονομικούς στόχους, δηλαδή την εμφάνιση πρωτογενούς πλεονάσματος. Ο λόγος; 1 Η αύξηση των συντελεστών υπολογισμού του ΦΠΑ, ειδικά σε κατηγορίες προϊόντων και υπηρεσιών που είναι σχετικά συνηθισμένη η μη έκδοση απόδειξης (ξενοδοχεία, ειδικά τα μικρά, εστιατόρια κ.λπ.), μπορεί να επιφέρει τα αντίθετα αποτελέσματα και λόγω μείωσης της κατανάλωσης αλλά και εξαιτίας της αύξησης της φοροδιαφυγής. Αυτός είναι άλλωστε και ο λόγος για τον οποίο οι δανειστές επέμεναν οι αυξημένοι συντελεστές να εφαρμοστούν και στο ηλεκτρικό ρεύμα. Διότι πολύ απλά, ο κόσμος θα υποχρεωθεί να πληρώσει με βάση τις νέες τιμές χωρίς να έχει περιθώρια ούτε να φοροδιαφύγει ούτε να μειώσει αισθητά την κατανάλωση. Κάτι αντίστοιχο ισχύει και για βασικές κατηγορίες τροφίμων, οι οποίες θα «μετακομίσουν» από τον χαμηλό συντελεστή του 13% που βρίσκονται στο 23%.2 Η επιβολή έκτακτης εισφοράς στις επιχειρήσεις, εκτός του ότι θα στερήσει από το Δημόσιο τον φόρο επί των μερισμάτων, είναι πολύ πιθανό να οδηγήσει σε απολύσεις. Σε κάθε χαμένη θέση εργασίας, το Δημόσιο χάνει πολλαπλά: φόρο εισοδήματος, εισφορά εργαζόμενου, εισφορά εργοδότη, ΦΠΑ από τη μείωση της κατανάλωσης αλλά και αυξημένη δαπάνη για επιδόματα ανεργίας κ.λπ.3 Αν η κυβέρνηση υποχρεωθεί να λάβει μέτρα για τη μείωση της συνταξιοδοτικής δαπάνης (σ.σ.: οι δανειστές ζητούν να μειωθεί η συνολική δαπάνη περίπου κατά 1% του ΑΕΠ μέσα στο επόμενο 12μηνο, δηλαδή περίπου κατά 1,8 δισεκατομμύρια ευρώ), τότε η επίπτωση στην αγορά θα είναι άμεση, καθώς θα υπάρξει μείωση κατανάλωσης αλλά και μείωση φορολογικών εσόδων (και από φόρο εισοδήματος και από ΦΠΑ) «Κυνηγώντας» δισεκατομμύρια Εύλογο το ερώτημα ακόμη και εντός της κυβέρνησης: Και γιατί να υποχρεωθεί η Ελλάδα να εμφανίσει μεγάλο πρωτογενές πλεόνασμα; Γιατί να πιεστεί να ανεβάσει τον πήχη στο 1% και να μην περιοριστούμε στο 0,6%; Η απάντηση είναι πολύ συγκεκριμένη. Όσο μικρότερο είναι το πρωτογενές πλεόνασμα τόσο περισσότερο «φρέσκο χρήμα» πρέπει να δανειστεί η χώρα. Και επειδή η χώρα δεν μπορεί να δανειστεί από τις αγορές, τόσο περισσότερα δανεικά πρέπει να διεκδικήσει από τους δανειστές.Το 2015 το Ελληνικό Δημόσιο οφείλει να καταβάλει 5,88 δισεκατομμύρια σε τόκους για την εξυπηρέτηση του χρέους. Αν το πρωτογενές πλεόνασμα διαμορφωθεί στο 1% (που είναι ο στόχος που έχουν θέσει οι δανειστές) σημαίνει ότι το έλλειμμα θα φτάσει στα τέσσερα δισεκατομμύρια ευρώ.Το 2016 οι δανειστές έχουν ζητήσει το πρωτογενές πλεόνασμα να ανέβει στο 2%. Ακόμη και να υπάρξει ανάπτυξη το 2016 (που σημαίνει ότι το ΑΕΠ θα διαμορφωθεί σε υψηλότερα επίπεδα από αυτά που είναι σήμερα) και πάλι το πρωτογενές πλεόνασμα δεν θα επαρκεί για να καλυφθούν οι τόκοι, οι οποίοι και το 2016 είναι προγραμματισμένο να διαμορφωθούν στα έξι δισεκατομμύρια ευρώ.Όπως λοιπόν προκύπτει, μόνο για τους τόκους του 2015 και του 2016, η Ελλάδα θα πρέπει να συνάψει δάνειο άνω των 6-7 δισεκατομμυρίων ευρώ. Αν ληφθούν υπόψη και τα χρεολύσια (7 δισεκατομμύρια ευρώ για το 2016, ενώ απομένουν και περισσότερα από 10 δισεκατομμύρια ευρώ για το υπόλοιπο διάστημα μέχρι το τέλος του 2015), τότε ο συνολικός λογαριασμός ανεβαίνει στα 25 δισεκατομμύρια ευρώ. Μνημόνιο ή διευθέτηση Τι σημαίνει αυτό; Νέο μνημόνιο και νέα δανειακή σύμβαση. Αυτό ισοδυναμεί με δεύτερη πολιτική ήττα για την κυβέρνηση, η οποία εκτός από το να επιβάλει νέους φόρους και εισπρακτικά μέτρα, θα βρεθεί στη δυσάρεστη θέση να δεσμεύσει τη χώρα με μια δανειακή σύμβαση. Πώς μπορούν να αποφευχθούν όλα αυτά; Με μια λύση «διευθέτησης» του χρέους. Ήδη από την περασμένη Τρίτη έχουν αρχίσει να πέφτουν στο τραπέζι οι πρώτες προτάσεις από την ελληνική πλευρά. Εκτός από το τρισέλιδο σημείωμα για την κάλυψη του δημοσιονομικού κενού, υπήρξε άλλο ένα τρισέλιδο για το χρέος. Το περιεχόμενό του περίπου το περιέγραψε στη συνέντευξή του στη γερμανική «Der Tagesspiegel» ο υπουργός Οικονομικών Γιάνης Βαρουφάκης. Χαρακτηριστικά είναι τα ακόλουθα αποσπάσματα: 1 Χρειαζόμαστε μια αναδιάρθρωση του χρέους για να καταστεί δυνατή η καταβολή των τόκων και η αποπληρωμή των χρεών. Και χρειαζόμαστε ένα επενδυτικό πρόγραμμα, π.χ. από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, ώστε να επανεκκινήσουμε τον ιδιωτικό τομέα.2 Δεν θέλουμε ένα επιπρόσθετο ευρώ για το ελληνικό κράτος. Προτείνουμε μια αναδιάρθρωση των χρεών στο πλαίσιο των τριών θεσμών. Περίπου 27 δισ. ευρώ είναι αυτά που χρωστάμε στην ΕΚΤ. Το ποσό αυτό θα πρέπει να καταβληθεί πολύ γρήγορα τα επόμενα χρόνια, π.χ. μόνο μέσα στο καλοκαίρι καλούμαστε να καταβάλουμε 6,9 δισ. ευρώ. Επί πλέον αυτά τα ομόλογα στέκονται άλλωστε εμπόδιο στη συμμετοχή της Ελλάδας στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης.3 Έχουμε να κάνουμε με έναν «ογκόλιθο» 27 δισ. (σ.σ.: ο Βαρουφάκης εννοεί το χρέος που προκύπτει από τα ελληνικά ομόλογα που κατέχει η ΕΚΤ) που, έτσι όπως «κάθεται», μπλοκάρει τα πάντα. Γι’ αυτό θα πρέπει να πάρουμε ένα νέο δάνειο από τον ESM, από τον μηχανισμό στήριξης των κρατών - μελών, με το οποίο να εξαγοράσουμε το χρέος προς την ΕΚΤ. Με αυτό τον τρόπο το χρέος προς την ΕΚΤ θα μπορούσε να μετατεθεί στο μέλλον, η Ελλάδα να μπει στην ποσοτική χαλάρωση της ΕΚΤ και έτσι η Ελλάδα να επιστρέψει στις χρηματαγορές. Πρόκειται αποκλειστικά για θέμα πολιτικής βούλησης.4 Ο Jens Weidmann, ο επικεφαλής της Κεντρικής Τράπεζας της Γερμανίας, λέει πως ήδη οι φορολογούμενοι παρέχουν εγγυήσεις για τα χρέη στην ΕΚΤ. Εδώ θα συμφωνήσω. Και εκτός αυτού έχουμε και τα 200 δισ. ευρώ και πλέον, τα χρέη προς τον ESM και τα κράτη της Ευρωζώνης που η καταβολή τους αρχίζει το 2022 και μάλιστα με μεγάλα ποσά, περί τα 30 δισ. ευρώ ετησίως, γιατί η καταβολή αυτών των τόκων αναβλήθηκε έως τότε. Αρκετοί σκέφτονται πως μέχρι τότε έχουμε ακόμα άλλα επτά χρόνια. Αλλά αυτό είναι λάθος. Εάν οι επενδυτές σκέφτονται πως το Grexit έχει απλώς αναβληθεί μέχρι το 2022, αλλά συνεχίζει να βρίσκεται σε ισχύ, τότε δεν θα προχωρήσουν σε επενδύσεις σήμερα. Γι’ αυτό προτείνουμε οι αποπληρωμές αυτών των τόκων να συνδεθούν με τον ρυθμό της οικονομικής ανάπτυξης. Εάν αναπτυσσόμαστε ταχύτερα θα πληρώνουμε περισσότερα, εάν αναπτυσσόμαστε λιγότερο θα πληρώνουμε λιγότερα.5 Οι δανειστές θα πρέπει να γνωρίζουν πως εάν δεν συζητήσουμε αυτά τα δύο θέματα, την αναδιάρθρωση του χρέους και το επενδυτικό πρόγραμμα, δεν θα προχωρήσουμε από την πλευρά μας. Χωρίς αυτά δεν θα υπογράψουμε καμία συμφωνία. Έχουμε πει από την αρχή πως χρειαζόμαστε ένα ευρύτερο πλαίσιο που θα καταστήσει βιώσιμη την ελληνική κοινωνική οικονομία – και ότι το θέμα του χρέους εντάσσεται σε αυτό. Τι θα συμβεί αν όλα πάνε κατ’ ευχή για την κυβέρνηση; Ναι μεν θα πάρει τα σκληρά μέτρα που έχουν κυκλοφορήσει όλες τις τελευταίες ημέρες (αυξήσεις ΦΠΑ, πιθανότατα μειώσεις συντάξεων κ.λπ.), αλλά θα εμφανιστεί ενώπιον των ψηφοφόρων για να υποστηρίξει ότι δεν θα μπλέξει τη χώρα σε νέο μνημόνιο και ότι θα φέρει στην Ελλάδα αναπτυξιακά κεφάλαια που θα ακυρώσουν τις υφεσιακές επιπτώσεις των μέτρων. Θα εξελιχθούν έτσι τα πράγματα; Τα επόμενα 24ωρα θα γνωρίζουμε. Τσίπραςέντιμος συμβιβασμόςΒουλήδανειστέςσυμφωνίαIssue: 1868Issue date: 11-06-2015Has video: