Η μνημονιακή διαπαιδαγώγηση απέτυχε. Καιρός για νέο εγχειρίδιο

Γράφει o Θανάσης Γκότοβος

Μέχρι τώρα η συζήτηση στη δημόσια σφαίρα – και λιγότερο στην academia – περιστρεφόταν γύρω από τα αίτια της κρίσης χρέους στην αρχή, και της ευρύτερης κρίσης στην Ελλάδα, αργότερα. Οι «θεωρίες» που κυκλοφορούν είναι σε γενικές γραμμές τρεις: η πρώτη βλέπει τους παράγοντες της κρίσης εκτός των ελληνικών συνόρων (το παγκόσμιο οικονομικό σύστημα και οι.......
ζηλωτές του νεοφιλελευθερισμού στην Ευρώπη), η δεύτερη τους εντοπίζει στο εσωτερικό (σπατάλη, λαϊκισμός, διαφθορά, υπερκατανάλωση), και η τρίτη θεωρεί ότι η κρίση είναι το προϊόν μιας αλληλεπίδρασης εξωτερικών και εσωτερικών παραγόντων. Πιο ρεαλιστική φαίνεται η τρίτη.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το πλαίσιο μέσα στο οποίο κινείται οικονομικά η Ελλάδα δεν είναι προϊόν των Ελλήνων. Είναι προϊόν της σύγχρονης Ιστορίας στην οποία, όσο εθνοκεντρικός και και θέλει να είναι κανείς, δεν μπορεί να μην παραδεχθεί ότι άλλοι ήταν και είναι οι πρωταγωνιστές στη διαμόρφωσή του. Από την άλλη μεριά, τα περιθώρια να κινηθεί μια χώρα όπως η Ελλάδα, και όλες οι όμοιές της, μέσα στο κάθε φορά διαμορφούμενο – από τρίτους- παγκόσμιο πλαίσιο περιορίζονται και από τις συμπεριφορές στην εσωτερική σκηνή: τις εγχώριες πολιτικές ελίτ, αλλά και τις εγχώριες δυνάμεις και συλλογικά υποκείμενα που βρίσκονται σε αλληλεπίδραση με αυτές και συνδιαμορφώνουν το εσωτερικό τοπίο.
Η Ευρώπη ως όραμα πολιτικής, οικονομικής και πολιτισμικής ένωσης κρατών που στο πρόσφατο παρελθόν οι λαοί τους έζησαν φρικτές εμπειρίες, ως χώρος σύγκλισης θεσμών αλλά και επιπέδου ζωής, αμφισβητείται πλέον ανοιχτά. Όχι τόσο από τους ευρωπαίους πολίτες, αλλά από τις ακραίες νεοφιλελεύθερες πολιτικο-οικονομικές ελίτ μέσα στην ίδια της Ευρώπη. Αυτή η αμφισβήτηση φάνηκε καθαρά με τους χειρισμούς των παραπάνω ελίτ στην κρίση χρέους της Ελλάδας, η οποία ήταν πολύ διαφορετική σε σύγκριση με εκείνους για την Ιρλανδία και την Πορτογαλία. Οι πολιτικές λιτότητας που επέβαλαν οι ευρωπαϊκές ηγεσίες συνδυάστηκε με μια πρωτοφανή σε ύφος και σε ένταση επίθεση εναντίον ενός ολόκληρου έθνους: των Ελλήνων στο σύνολό τους.
Οι κοινοί θνητοί γνωρίζουμε αυτή την επίθεση από τα πολύ εύγλωττα κείμενα και τις δηλώσεις πολιτικών, οικονομολόγων και δημοσιογράφων στα μέσα επικοινωνίας. Οι ηγέτες μας πρέπει να τη γνωρίζουν από πρώτο χέρι, ως «διαπραγματευτές» με εκπροσώπους αυτών των ελίτ. Είναι βέβαιο ότι έχουν αρκετό υλικό για τις αυτοβιογραφίες τους. Προς το παρόν μάλλον κρίνουν ότι πρέπει να σιωπήσουν, για ευνόητους λόγους.
Μετά τις εκλογές της 6ης Μαϊου το ερώτημα στη δημόσια σφαίρα δεν είναι, πλέον, τι προκάλεσε την κρίση, αλλά τι προκάλεσε την καθίζηση του ελληνικού πολιτικού συστήματος. Είναι νωρίς ακόμη για μια καλή απάντηση στο ερώτημα αυτό. Ωστόσο, εντύπωση κάνει το ξάφνιασμα των «ταλιμπάν» του ευρωπαϊκού νεοφιλελευθερισμού για την «παράλογη», όπως την παρουσιάζουν, απόφασ