Αριστερά και σεξισμός: Πάμε άλλη μια φορά

Αναδημοσίευση από Καμένα ΣουτιένΤην Κυριακή 21 Φεβρουαρίου, η Έλλη Παπαγγελή, μοντέλο, στέλεχος της ΟΝΝΕΔ, ακροδεξιά, ρατσίστρια, αρνήτρια των νεκρών του Πολυτεχνείου...., σε συνέντευξή της για το «Έθνος της Κυριακής» είπε τα εξής:
«Στα 15 μου χρόνια απέρριψα τον κομμουνισμό γιατί διάβασα το »Κεφάλαιο» του Καρλ Μαρξ και είδα ότι ο άνθρωπος λέει βλακείες. Τότε είπα ότι κομμουνίστρια δεν θα γίνω ποτέ. Διαβάζω τα πάντα, από τα άπαντα του οικονομολόγου Μ. Κρίσμαν μέχρι το »Φωτιά και Τσεκούρι» του Ευ. Αβέρωφ».Μικρή παύση για να ηρεμήσουμε και να μη μαζευτεί όλο το αίμα στο κεφάλι μας.Από τη στιγμή που κοινοποιήθηκε η συνέντευξη αυτή τα facebook και twitter γέμισαν με σχολιασμούς της παραπάνω φράσης, σχολιασμούς για τις νοητικές ικανότητες της Παπαγγελή, για το εάν και πόσο διάβασε και κατάλαβε το «Κεφάλαιο» του Μαρξ, για το σώμα της, για τις νοητικές ικανότητες των συμβατικά όμορφων γυναικών και των γυναικών γενικά. Μέσα σε 24 ώρες ξεπήδησε το ένα meme μετά το άλλο. Εικόνες με τον Μαρξ, τον Ένγκελς, τον Μπακούκιν να αντιδρούν ποικιλοτρόπως στις δηλώσεις της, αλλά και εικόνες με την Παπαγγελή με μαγιό και εσώρουχα συνοδευόμενες από αστείες λεζάντες σε έναν ξέφρενο χορό αναπαραγωγής σεξιστικών στερεοτύπων. Ο συνωστισμός των εικόνων ήταν τόσο μεγάλος, που συναγωνίστηκε μόνο το χαμό που είχε προκαλέσει το δημοψήφισμα και ο «ωραίος Κρητικός». Τέτοια χάρη ούτε ο Σπαλιάρας δεν είχε (μοντέλο συνάδελφος της Παπαγγελή, που δήλωσε πως έχει «πάει» με πάνω από 4000 γυναίκες και κατέρρευσε το σύμπαν).Οι σκέψεις που γεννιούνται από όλες αυτές τις αναρτήσεις είναι δύο. Πρώτον, πως η συλλογική ένθερμή μας ενασχόληση με διάθεση ξεσκίσματος στοχεύει κατά κύριο λόγο γυναίκες. Δεύτερον, πως η ενασχόληση με το σώμα μιας γυναίκας με στόχο την αποδόμηση του λόγου της είναι από τις πιο κοινές μορφές μισογυνισμού και δεν μπορούμε πια να κρυβόμαστε πίσω από τις αριστερές μας πεποιθήσεις για να το κρύψουμε.Η στοχοποίηση γυναικών που δεν έχουν πραγματική πολιτική δύναμη, που δεν είναι δηλαδή σε κάποια θέση εξουσίας, κομματικά στελέχη, άτομα με επιρροή, δημοσιογράφοι, αλλά είναι αρκετά ορατές ώστε να εισέρχονται στο οπτικό μας πεδίο, είναι μια συχνή πρακτική, κυρίως επειδή είναι τόσο εύκολη. Δε χρειάζεται να βγάλουμε καν σοβαρό πολιτικό λόγο. Λαμπρό παράδειγμα η σύγκριση Ουρανίας Μιχαλολιάκου και Ελένης Ζαρούλια, κόρη και μάνα με χρυσαυγίτικη στάμπα στο μέτωπο. Η Ουρανία κατακεραυνώθηκε ως χοντρή γυναίκα που τόλμησε να φορέσει κόκκινα τακούνια, με πολλά τσιτάτα, ανέκδοτα και αστείες εικονίτσες. Η Ζαρούλια είναι βουλευτής της Χρυσής Αυγής και δεν έχει ούτε ένα meme-παράσημο να δείξει. Ίσως γιατί όταν ασχολούμαστε με τη Χρυσή Αυγή μας φαίνεται σημαντικότερο να κριτικάρουμε τους άντρες, παρά τη μία γυναίκα.Αυτός είναι ο διττός τρόπος που αντιμετωπίζουμε τις γυναίκες. Είτε ασχολούμαστε μανιωδώς με πράγματα που λένε εκείνες που δεν έχουν πολιτική δύναμη, είτε, εάν είναι σε θέσεις εξουσίας, τις αγνοούμε πλήρως ως μικρότερης σημασίας από τους άντρες που είναι στις ίδιες θέσεις –αυτοί είναι άλλωστε τα «πραγματικά τέρατα». (Ας σημειώσω εδώ πως σαφώς και υπάρχουν εξαιρέσεις, όπως η Ζωή Κωνσταντοπούλου, αλλά είναι ακριβώς αυτό, εξαιρέσεις, που παρόλα αυτά ούτε εκείνες δεν ξέφυγαν των σεξιστικών σχολίων.)Είναι πιο εύκολο, και εύκολο γιατί ζούμε στην πατριαρχία και μας έχει εφοδιάσει με ήδη έτοιμα στερεότυπα και προκαταλήψεις, να κάνουμε σκόνη την όποια Παπαγγελή με άλλοθι την ψευδοδύναμή της ως στέλεχος της ΟΝΝΕΔ, παρά να αποδομήσουμε το νεοφασιστικό νεοφιλελέ λόγο που υποστηρίζεται από μεγάλα κανάλια, όπως αυτός του Μπογδάνου για παράδειγμα. Πού είναι το καθημερινό, ή έστω εβδομαδιαίο μπαράζ από memes για τον ανθρωπόμορφο γυμνοσάλιαγκα ονόματι Μπογδάνο; Έναν άντρα που κατέχει σημαντική δύναμη ως μέρος των ΜΜΕ και μάλιστα περήφανος οικοδεσπότης της δικής του εκπομπής; Έναν άντρα που διοχετεύει τα δεξιά του παραληρήματα σε χιλιάδες σπίτια καθημερινά;Δεν είναι τυχαίο το γεγονός πως κάθε που ξεστομίζουν ένα προβληματικό πράγμα γυναίκες, Χρυσιήδα, Σώτη, Παπαγγελή, συρρέουμε να κρίνουμε, να καταδικάσουμε, να κοροϊδέψουμε. Παρόλα αυτά, έπρεπε να φάμε το Λαζόπουλο μερικές δεκαετίες στη μάπα, μέχρι να βγει να πει τα αποτρόπαια που είπε για τον Σόιμπλεκαι τ@ς ανάπηρ@ς ανθρώπους (που και αυτά, κακά τα ψέματα, μέσα στο ψυχαγωγικό του πρόγραμμα ήταν από την αρχή), για να βγει και κανένα meme που να τον σατιρίζει. Για τους Λαζόπουλους όμως γράφουμε κυρίως στηλιτευτικά στάτους στις πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης, θέλουμε να τους φέρουμε υπόλογους των δηλώσεών τους, είναι άντρες, θα τους πάρουμε στα σοβαρά. Το μένος που θρέφει τη δημιουργία των σατιρικών memes το φυλάμε μόνο για πολιτικούς ηγέτες και γυναίκες. Τους μεν γιατί εξουσιάζουν τις ζωές μας, τις δε γιατί είναι γυναίκες, ο αγαπημένος σάκος του μποξ της πατριαρχίας.Δε λέω να μην ασκήσουμε κριτική στον ακροδεξιό λόγο κάποιας απλά και μόνο επειδή είναι γυναίκα. Οφείλουμε όμως, όταν θέλουμε να ξεφύγουμε της εξουσιαστικής μας ανατροφής τουλάχιστον, να εξετάζουμε το κατά πόσο πράττουμε αντιεξουσιαστικά και κατά πόσο απλά εκτονώνουμε τα πατριαρχικά μας απωθημένα. Να αναρωτηθούμε πόσο πραγματικά εξοργισμέν@ είμαστε από το λόγο της και πόσο από το φύλο της. Πώς θα αντιδρούσαμε, τόσο ατομικά όσο και συλλογικά, στον ίδιο λόγο εάν προερχόταν από έναν άντρα. Πόσο πιο εύκολο μας είναι να ορμήσουμε όταν πρόκειται για γυναίκες και πόσο το μίσος μας για αυτές έχει βρει μια μικρή φωλιά στην αριστερή μας συνείδηση. Η Έλλη Παπαγγελή, παίρνοντας τη σκυτάλη από την Ουρανία Μιχαλολιάκου, έχει αποτελέσει πολλές φορές ένα εξαιρετικό φεμινιστόμετρο για τον αριστερό χώρο. Άκουσες τις δηλώσεις της και δεν προσπάθησες να επιτεθείς στο σώμα, το φύλο και της νοητικές της ικανότητες; Συγχαρητήρια, μόλις εφάρμοσες μια από τις πιο απλές και βασικές αρχές του φεμινισμού. Το φεμινιστρόμετρο αυτό φαίνεται να τεστάρει πόσο πρόθυμ@ είμαστε να αποτάξουμε τα μισογύνικά μας διδάγματα, την ευκολία για άμεση γελοιοποίηση που μας δίνουν τα μαθημένα αστειάκια που τρέφονται από τις σχέσεις δύναμης που ασκεί η πατριαρχία, όταν ερχόμαστε μπροστά σε έναν μισανθρωπικό, καθεστωτικό, ακροδεξιό λόγο, που όμως προέρχεται από μια γυναίκα. Μια γυναίκα νέα, συμβατικά όμορφη, που ως αποτέλεσμα της εργασίας της ως μοντέλο μας είναι εύκολο να βρούμε φωτογραφίες της με μαγιό και εσώρουχα σε «σέξι» πόζες. Πόσ@ θα κρατηθούν από το να ανοίξουν το πατριαρχικό πορτοφολάκι που όλ@ μας έχουμε ριζωμένο στη σπονδυλική μας στήλη, για να πετάξουν το επαληθευμένα αποτελεσματικό δηλητήριο του μισογυνισμού και των διαφόρων φοβικοτήτων μας; Ποι@ θα μιλήσουν για «τσουλάκια» και «μπάζα», θα αμφισβητήσουν τις αναγνωστικές ικανότητες της γυναίκας αυτής, δίπλα πάντα σε μια φωτογραφία από τα στήθη της; Ποσ@ θα υποκύψουν σε αυτή την ευκολία και θα σπάσουν τελοσπάντων τον πιο αδύναμο κρίκο της αριστεράς, που φυσικά είναι η φεμινιστική της παιδεία; Πολλ@. Σε περίπτωση που δεν ήταν φανερό, η απάντηση είναι «πολλ@».Είναι συχνή αυτή η αντιμετώπιση των δεξιών και ακροδεξιών γυναικών και διαφέρει παρασάγγας από εκείνη που φυλάμε για τους δεξιούς άντρες. Κάνουμε επίθεση στα σώματά τους και αμφισβητούμε τις όποιες νοητικές ικανότητές τους με σκοπό να τις γελοιοποιήσουμε και να τις ταπεινώσουμε, λες και το γεγονός ότι είναι δεξιές σκέτο δε φτάνει από μόνο του (όπως φαίνεται να φτάνει για τους άντρες, εκτός αν είναι χοντροί, μη-στρέητ, με κάποιας μορφής αναπηρία κτλ). Έτσι καταφέρνουμε όχι μόνο να ενισχύσουμε τα υπάρχοντα στερεότυπα για τις γυναίκες, ή όποιο άλλο χαρακτηριστικό καταπιεσμένης ομάδας αποφασίσαμε να χρησιμοποιήσουμε, αλλά και να δείξουμε ότι είναι πιο σημαντικό από ό,τι φασιστικό ξερατό μπορεί να ξεστομίσει. Ποιους και τι πραγματικά βοηθάει αυτό δεν ξέρω, σίγουρα πάντως ούτε την αριστερά, ούτε το φεμινισμό, ούτε και τις γυναίκες.Εδώ μπορούν να έρθουν ατάκες όπως «Σιγά, μια φωτογραφία βάλαμε μόνο» και το αντεπιχείρημα «Η Παπαγγελή έτσι προωθεί την εαυτή της, βλέπουμε τέτοιες εικόνες της παντού, δεν έχει να κάνει με σεξισμό και τέτοια».Αρχικά, ας μην κοροϊδευόμαστε. Δεν είναι «απλά μια φωτογραφία». Δε ζούμε σε χωροχρονικό κενό, ζούμε σε ένα κόσμο διαμορφωμένο εδώ και χρόνια από καπιταλιστικά και πατριαρχικά ιδεώδη. Ξέρουμε πολύ καλά ότι οι συγκεκριμένες φωτογραφίες χρησιμοποιήθηκαν ως φόντο για τη γελοιοποίησή της ακριβώς επειδή σε αυτές είναι με μαγιό/εσώρουχα και σε «προκλητικές» πόζες. Διότι έτσι διευκολύνουν τη ροή της πατριαρχικής σκέψης πως «οι γυναίκες που είναι έτσι είναι και χαζές» και δεν είναι για να τις παίρνουμε στα σοβαρά. Η πραγματική τους αξία άλλωστε βρίσκεται στα αν είναι ωραία αντικείμενα πόθου.Όταν λοιπόν προσπαθείς να συσχετίσεις ένα, όσο άστοχο, πολιτικό σχόλιο με ένα σώμα για να το ξευτελίσεις, τότε δεν καταφέρνεις να αποδομήσεις κανένα δεξιό λόγο. Απλά ενισχύεις τα σεξιστικά στερεότυπα για τις γυναίκες.Στην παραπάνω εικόνα βλέπουμε το επιχείρημα «μα αφού τα θέλει και τα ζητάει άρα είναι οκ και εμείς σωστ@» εν δράση, από την Περιφερειακή Σύμβουλο ΑττικήςΤώρα ας περάσουμε στο δεύτερο σκέλος της σκέψης που λέει πως «η ευθύνη πέφτει στην ίδια τη Παπαγγελή που βγάζει αυτές τις φωτογραφίες και όχι σε εμάς που τις χρησιμοποιούμε.» Η καθεμιά μας έχει δικαίωμα να κάνει ό,τι θέλει με το σώμα της. Ας έχει λοιπόν και εκείνη την αυτοδιάθεση του σώματός της και ας βγάζει και μόνο «σέξι» φωτογραφίες για όλη της τη ζωή. Αυτό δε δίνει άλλοθι σε κανέν@ μας να χρησιμοποιήσει σεξιστικά αυτές τις φωτογραφίες. Η δικαιολογία «μα δεν την αντικειμενοποιώ εγώ, μόνη της αντικειμενοποιεί την εαυτή της» είναι σαθρή και αποτελεί μια πρόχειρη κάλυψη του δικού μας σεξισμού και μισογυνισμού. Το σώμα της είναι δικό της να το κάνει ό,τι θέλει, όχι δικό μας. Ας προωθεί η Παπαγγελή την εαυτή της όπως γουστάρει, ας βάλει και τις φωτογραφίες της αυτές σε άρθρο που εκθέτει την πολιτική της ιδεολογία. Που και γι αυτό δεν μπορούμε να είμαστε σίγουρες, αφού δεν ξέρουμε εάν ήταν δική της πρωτοβουλία να μπουν οι συγκεκριμένες φωτογραφίες τις δίπλα στο αρχικό κείμενο του «Έθνους της Κυριακής». Είτε είναι, είτε δεν είναι εσωτερικευμένος μισογυνισμός, αυτό δεν αφαιρεί από εμάς την ευθύνη των πράξεών μας. Δε νοείται να αυτοαποκαλούμαστε αριστερ@ και φεμινιστ@ όταν χρησιμοποιούμε το σώμα μιας γυναίκας για να μετρήσουμε τη σημασία των πολιτικών της δηλώσεων.Η αντιφασιστική σκέψη δε χωράει μέσα της σεξισμό και μισογυνισμό.addendum:Λίγο πιο πάνω από τις δηλώσεις περί Μαρξ η Παπαγγελή εκτόξευε πίδακες ρατσισμού επαναλαμβάνοντας δηλώσεις της σχετικά με το πρόσφατο περιστατικό στον ΗΣΑΠ (όπου σεκιουριτάς προσπάθησε να διώξει από ένα άδειο βαγόνι μετανάστη από την Αφρική γιατί εμπόδιζε την είσοδο λέει με την τσάντα του) αλλά αυτό δε σχολιάστηκε. Πιο εύκολο να ασχοληθείς με την είδηση για το βιβλίο που σου δίνει την ευκαιρία να κοροϊδέψεις μια γυναίκα ως χαζή και ψεύτρα, παρά να αντιμετωπίσεις την αλήθεια πως και οι γυναίκες είναι άνθρωποι, εξίσου ικανές να γίνουν βίαιες κοινωνοί του ρατσισμού και των φοβικοτήτων.