Η Μέρκελ, η ανταγωνιστικότητα και αυτοί που θέλουν τη λιτότητα

του Γιάννη Λαυράνου

Η Γερμανίδα Καγκελάριος ήρθε κι έφυγε, αλλά παρά τις εκτιμήσεις για τα οφέλη από την επίσκεψή της, τίποτα στην ουσία του ελληνικού προβλήματος δεν άλλαξε.

Μόνο ο Αντώνης Σαμαράς κόρδωνε υπερήφανος κι έβλεπε την Ελλάδα να σπάει τη διεθνή απομόνωση και να κερδίζει το στοίχημα της ανταγωνιστικότητας. Ε, τότε που είναι οι επενδύσεις; Εδώ ακόμα και οι ελληνικές επιχειρήσεις φεύγουν από την Ελλάδα, παρά τις δραματικές μειώσεις μισθών που έχουν υποστεί οι εργαζόμενοι δήθεν στο όνομα της ανταγωνιστικότητας.

Υποχωρώντας και από τις κατηγορηματικές δηλώσεις της πριν δύο μήνες στην συνάντηση των δύο ηγετών στο Βερολίνο, η κα Μέρκελ αρκέστηκε σε ευχές κι ελπίδες να παραμείνουμε στο ευρώ. Η Καγκελάριος έχει μπροστά της τις ομοσπονδιακές εκλογές. Και οι συντηρητικοί ψηφοφόροι στους οποίους απευθύνεται πιστεύουν ότι οι Έλληνες και οι υπόλοιποι νοτιοευρωπαίοι πρέπει να πληρώσουν για το ότι ευημερούσαν με δανεικά. Περιμένουν, λοιπόν, από την κ. Μέρκελ να διατηρήσει τη σκληρή της στάση. Την ίδια ώρα, όμως, η Καγελάριος δεν βιάζεται να συνδράμει γιατί ξέρει ότι μια άμεση επίλυση της κρίσης στην ευρωζώνη θα στερήσει τα σχεδόν μηδενικά επιτόκια με τα οποία δανείζεται αυτή τη στιγμή η Γερμανία.

Δεν έχει εκλείψει ο κίνδυνος εξόδου από το ευρώ, εξακολουθούν να λένε κάποιοι στο εσωτερικό της χώρας για να δικαιολογήσουν το επερχόμενο σαρωτικό πακέτο μέτρων, την ώρα που οι πρώην υπέρμαχοι της αποπομπής της χώρας μας από το ενιαίο νόμισμα φωνάζουν ότι δεν πρέπει να αφήσουμε την Ελλάδα να βγει από το ευρώ, γιατί οι συνέπειες στην ευρωπαϊκή οικονομία θα είναι καταστροφικές. Παράλληλα, ΟΗΕ ΔΝΤ κι ένα οικονομολόγοι, ακόμα και ακραιφνείς καπιταλιστές λένε πως «η λιτότητα απειλεί την παγκόσμια οικονομία».

Γιατί, λοιπόν, αυτοί που βρίσκονται στα παγκόσμια κέντρα λήψεως των αποφάσεων παρότι γνωρίζουν ότι βαθαίνουν την ύφεση, επιμένουν στις πολιτικές ακραίας λιτότητας; Γιατί η επιλογή της εσωτερικής υποτίμησης -μόνο σε επίπεδο εισοδημάτων- και της φτωχοποίησης δεν είναι απλώς ένα ιδεολόγημα αλλά ένα μέσο για κερδοφορία. Είναι στρατηγική επιλογή.

Καθώς τα ποσοστά κέρδους συρρικνώνονται ως αποτέλεσμα της υπερσυσσώρευσης κεφαλαίου στα χέρια των λίγων, η συμπίεση του μισθού είναι το μέσο για την επίτευξη μεγαλύτερων κερδών. Αυτοί που έχουν το χρήμα θέλουν να βαθύνει ακόμα περισσότερο η ύφεση. Γιατί αν και γνωρίζουν ότι η ζήτηση θα μειωθεί, με την καταβαράθρωση των μισθών (ακόμα και με μικρή παραγωγή) θα επιτύχουν μεγαλύτερη υπεραξία και το ποσοστό κέρδους θα κινηθεί και πάλι ανοδικά.

Σε αυτό το παιχνίδι όμως οι παίκτες δεν σταματούν εδώ. Ο νομπελίστας οικονομολόγος Πωλ Κρούγκμαν υποστηρίζει ότι η λιτότητα επιβάλλεται παρά τις καταστροφικές της επιπτώσεις επειδή υπάρχει ένα κοινό πλέγμα συμφερόντων ανάμεσα σε αυτούς που περιγράψαμε πως επωφελούνται από τη λιτότητα (χρηματοπιστωτικό σύστημα, οικονομικά ισχυροί), αυτούς που χαράσσουν την πολιτική (πανεπιστημιακοί, επιστημονικές ελίτ και think