Μπροστά ή πίσω;

του Δημήτρη Β. Τριανταφυλλίδη

Έσσετ' ήμαρ... - Όμηρος
Κι αν ο βασιλιάς εν τέλει είναι γυμνός; Κι αν εδώ και 2,5 περίπου χρόνια, κατά τη διάρκεια των οποίων η ελληνική κοινωνία αποσυντίθεται εκ βάθρων, κανείς δεν βγαίνει να πει την απλή και προφανή αλήθεια: χρεοκοπήσαμε συμπατριώτες και πρέπει τώρα να ξεκινήσουμε για άλλη μια φορά από αρχή;

Στην χώρα των κραυγών, των βερμπαλισμών, των άπειρων απόλυτων αληθειών, στη χώρα όπου όλοι έχουν έτοιμες τις απαντήσεις πριν καν τεθούν οι ερωτήσεις, δεν έγινε και ούτε διεξάγεται κανένας σοβαρός πολιτικός διάλογος για τα αίτια της κρίσης αλλά και τις προοπτικές (;) υπέρβασής της.

Απεναντίας, το μόνο που βλέπουμε είναι «προτάσεις» διαχείρισης μιας χθαμαλής πραγματικότητας, η παντελής απουσία μεσομακροπρόθεσμου σχεδιασμού και, φυσικά, ούτε λόγος να γίνεται για κάποιο μικρό ή μεγάλο όραμα για το πώς πρέπει αυτή η χειμαζόμενη κοινωνία να είναι στον 21ο αιώνα.

Η ένδεια προτάσεων είναι αποτέλεσμα της απότομης και βίαιης κατάρρευσης όλων εκείνων των ιδεολογικών σχημάτων που στηρίζονταν σε μεγάλες αφηγήσεις, οι οποίες είτε στηρίζονταν στις γνωστές «ταξικές αναλύσεις» του 19ου αιώνα είτε στον αντίποδα τους, τις «αγοραίες αναλύσεις» του 20ου αιώνα.

Η αναδυόμενη εποχή σκιαγραφεί ήδη τα δικά της ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, τις εγγενείς ιδιότητες και ιδιομορφίες και ως εκ τούτου απαιτεί μια νέα μεθοδολογική προσέγγιση, νέα αναλυτικά και ερμηνευτικά εργαλεία, νέες προτάσεις. Αντ' αυτού, το μόνο που βλέπουμε είναι μια πολιτική και ιδεολογική αντιπαράθεση με επιχειρήματα, ιδεολογήματα και, κυρίως, ιδεοληψίες που αντιστοιχούν σε περασμένες εποχές.

Τόσο το πολιτικό σύστημα της χώρας, όσο και η ίδια η κοινωνία, είναι εγκλωβισμένοι σε μια δίνη παρελθοντολογίας, με έντονα τα στοιχεία της νεκροφιλίας, αφού ανασύρονται πλέον στο δημόσιο διάλογο επιχειρήματα της τελευταίας εμφύλιας διαμάχης. Η στειρότητα του δημοσίου διαλόγου στη χώρα, οφείλεται εν πολλοίς, στο γεγονός ότι ως κοινωνία η ελληνική, δεν έχει μάθει να συνομιλεί και να συνδιαλέγεται με τον «άλλον» εν γένει. Δεν έχει μάθει να το κάνει στο εσωτερικό, αφού βολεύεται στην περιχαράκωση της έναντι των «εσωτερικών εχθρών», δεν έχει μάθει να το κάνει με το διεθνές περιβάλλον, βλέποντας παντού «εχθρούς», «κατακτητές», μέχρι και πολυεθνικούς υπονομευτές της ελληνικής γλώσσας ως «τρόπο εξόντωσης των αδούλωτων Ελλήνων».

Συνεπώς, ούτε τυχαίο είναι ούτε προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι ολοένα και πιο συχνά κυριαρχούν στην ελληνική κοινωνία οπισθοδρομικές και καταδικασμένες από την ιστορία απόψεις και ιδέες. Η επιστροφή αυτή στο παρελθόν εξουδετερώνει κάθε προσπάθεια νηφάλιας και ψύχραιμης αποτίμησης της κατάστασης, αποκλείει κάθε συζήτηση για το μέλλον και ως εκ τούτου διαμορφώνει συνθήκες πνιγμού και ασφυξίας για τις δυνάμεις εκείνες τις κοινωνίας που επιμένουν να έχουν απορίες, να αναζητούν απαντήσεις, να διαλέγονται και να παλεύουν να επιβιώσουν (και γιατί όχι και να αναπτυχθούν) σε ένα περιβάλλον