Γεωπολιτικά παιχνίδια και βυζαντινές δολοπλοκίες στη Μέση Ανατολή

Σαουδική Αβαρία και Ιράν χρόνια τώρα επιδίδονται σε έναν ψυχρό πόλεμο με έπαθλο την πρωτοκαθεδρία στον αραβικό κόσμο. Ο πόλεμος με το Ισλαμικό Κράτος, κοινός εχθρός και των δύο, μείωσε για μικρό χρονικό διάστημα την ένταση αλλά δεν έσβησε το μίσος. Τους τελευταίους μήνες η αντιπαράθεση ανάμεσα στα δύο κράτη εντείνεται σε έναν άξονα που ξεκινάει από τον Λίβανο και τη Συρία και φτάνει στο Κατάρ και στην Υεμένη. Ο πύραυλος που εκτοξεύθηκε το Σάββατο από το έδαφος της Υεμένης με κατεύθυνση το αεροδρόμιο του Ριάντ έδωσε δραματικό

χαρακτήρα στη σύγκρουση και ενέτεινε τις ανησυχίες ότι Ριάντ και Τεχεράνη βαδίζουν προς μία πολεμική σύγκρουση.

Σε όλο αυτό το σκηνικό αβεβαιότητας πρέπει να προστεθεί και ο υπόγειος πόλεμος για τη διαδοχή στη Σαουδική Αραβία, όπου ο πρίγκιπας διάδοχος, Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν προχώρησε στη σύλληψη δεκάδων μελών της βασιλικής οικογένειας και αξιωματούχων. Αποτέλεσμα; Οι τιμές του πετρελαίου πήραν μετά από καιρό την ανιούσα, καθώς οι αγορές ανησυχούν, προκαλώντας έναν επιπλέον πονοκέφαλο στις ευρωπαϊκές χώρες και κυρίως σε αυτές που βρίσκονται σε επισφαλή οικονομική κατάσταση – βλέπε Ελλάδα. Πάντως προς το παρόν η κατάσταση είναι ελεγχόμενη καθώς οι αλλαγές στις τιμές της βενζίνης και του πετρελαίου θέρμανσης στη χώρα μας θα είναι ανεπαίσθητες, σύμφωνα με εκτιμήσεις.

Επί ποδός πολέμου

Στην Αραβική Χερσόνησο η ένταση περισσεύει τις τελευταίες ημέρες: «Δεν θα είμαστε εμείς που θα προκαλέσουμε τον πόλεμο, αλλά αν το Ιράν κάνει κάποια κίνηση είμαστε έτοιμοι να παρέμβουμε μέσα σε λίγα λεπτά. Εχουμε επενδύσει εκατομμύρια δολάρια σε όπλα για αυτόν τον σκοπό» δήλωσε εκπρόσωπος της κυβέρνησης του Ριάντ. Ο κόσμος παρακολουθεί με ανησυχία την αντιπαράθεση -προς το παρόν λεκτική- που κινδυνεύει να εμπλέξει όλη τη Μέση Ανατολή σε μία νέα πολεμική σύγκρουση. Σε αυτό το ενδεχόμενο το Ριάντ μπορεί να στηρίζεται σε ισχυρούς συμμάχους: στις ΗΠΑ του Ντόναλντ Τραμπ -ο οποίος στην πρόσφατη επίσκεψή του υποσχέθηκε πλήρη στήριξη στη Σαουδική Αραβία- και στην Αίγυπτο, ενώ στην πράξη μπορεί να ελπίζει και στη συνδρομή του Ισραήλ –το οποίο εδώ και μήνες επιχειρεί να προσεγγίσει με δόλωμα την κοινή τους εχθρότητα απέναντι στην Τεχεράνη.

Σε όλο αυτό το παζλ του μεσανατολικού παραλογισμού προστέθηκε και η παραίτηση του πρωθυπουργού του Λιβάνου Σάαντ Χαρίρι – πιστού συμμάχου της Σαουδικής Αραβίας. Ο Χαρίρι παραιτήθηκε κατηγορώντας το Ιράν και τη σύμμαχό του Χεζμπολάχ ότι υποδαυλίζουν τις εντάσεις στον Λίβανο και απειλούν την ίδια του τη ζωή. Ο πατέρας του άλλωστε δολοφονήθηκε από αυτοκίνητο-βόμβα και πολλοί δείχνουν τη Χεζμπολάχ ως υπεύθυνη. Ο Χαρίρι καθόλου τυχαία ανακοίνωσε την παραίτησή του από το Ριάντ. Και τώρα ο Λίβανος, που εδώ και χρόνια σπαράσσεται από τη σύγκρουση των Σιιτών της Χεζμπολάχ και των Σουνιτών του Χαρίρι, κινδυνεύει να γίνει η σκηνή όπου θα εξελιχθεί η νέα αντιπαράθεση Ριάντ – Τεχεράνης. Ενδεικτική ήταν η δήλωση σαουδάραβα υπουργού: «με τις πράξεις της Χεζμπολάχ, ο Λίβανος μας κήρυξε τον πόλεμο».

Παράλληλα η ένταση με το Κατάρ -στο οποίο η Σαουδική Αραβία και οι σύμμαχοί της έχουν επιβάλει εμπάργκο από τον Ιούνιο κατηγορώντας το ότι χρηματοδοτεί τους Αδελφούς Μουσουλμάνους- κάθε άλλο παρά έχει μειωθεί. Και καθώς οι διπλωματικές προσπάθειες εξομάλυνσης έχουν ως σήμερα αποτύχει, οι αναλυτές ανησυχούν ότι η μια επιθετική κίνηση του Ριάντ θα προκαλέσει την αντίδραση της Τεχεράνης, αναφέρει η ιταλική Repubblica.

Οι Φρουροί της Ισλαμικής Επανάστασης είναι οι θεματοφύλακες του θεοκρατικού καθεστώτος και αποτελούν έναν πανίσχυρο και καθοριστικό πυλώνα για το σύγχρονο Ιράν. REUTERS/Stringer

Το τοπίο γίνεται πιο περίπλοκο μετά την εκτόξευση πυραύλου από την Υεμένη με στόχο το αεροδρόμιο του Ριάντ, ενέργεια για την οποία η Σαουδική Αραβία κατηγόρησε ευθέως το Ιράν. Το Ριάντ επενέβη στην Υεμένη το 2015 για να κυνηγήσει τους σιίτες αντάρτες Χούτι που στηρίζονται από την Τεχεράνη. Ο πόλεμος έχει οδηγήσει τη φτωχή Υεμένη στα όρια της κατάρρευσης, ενώ μετά την εκτόξευση του πυραύλου η Σαουδική Αραβία έκλεισε τα σύνορα και απέκλεισε τα λιμάνια της χώρας εμποδίζοντας την αποστολή ανθρωπιστικής βοήθειας. Και βέβαια εξακολουθεί να παραμένει το άλυτο ζήτημα της Συρίας: το Ιράν είναι ο σημαντικότερος υποστηρικτής του Ασαντ και ήταν οι Φρουροί της Επανάστασης -με τη βοήθεια της ρωσικής αεροπορίας- που άλλαξαν την πορεία ενός πολέμου που φαινόταν χαμένος για τον δικτάτορα της Δαμασκού. Την αβεβαιότητα στην περιοχή ενισχύει η αντιπαράθεση Κούρδων και Βαγδάτης -μήλον της έριδος ο έλεγχος των πετρελαιοπηγών και του φυσικού αερίου.

Οι αγορές ανησυχούν

Ενώ οι πρωταγωνιστές της κρίσης στη Μέση Ανατολή κάνουν τα δικά τους γεωπολιτικά παιχνίδια οι μαζικές συλλήψεις στη Σαουδική Αραβία έδωσαν το έναυσμα για έναν χορό ανόδου των τιμών του πετρελαίου. Η τιμή του βαρελιού μπρεντ εκτινάχθηκε τη Δευτέρα στα 64 δολάρια – η υψηλότερη από το 2015. Ο διάδοχος του θρόνου πρίγκιπας Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν, με μία ενέργεια που στόχο έχει να ενισχύσει τη θέση του, προχώρησε στη σύλληψη 11 μελών της βασιλικής οικογένειας -ανάμεσά τους και ο δισεκατομμυριούχος Αλουαλίντ μπιν Ταλάλ- και 38 υπουργών και υψηλόβαθμων αξιωματούχων. Η κίνησή του, η οποία εντάσσεται επισήμως κατά το Ριάντ στον πόλεμο κατά της διαφθοράς που έχει κάνει σημαία του ο πρίγκιπας, του χάρισε τους επαίνους του Τραμπ, αλλά οι αγορές έχουν την τάση να ανησυχούν και μόνο στην ιδέα αβεβαιότητας. Και κάπως έτσι οι τιμές εκτοξεύθηκαν πάνω από τα 60 δολάρια. Πίεση ένιωσαν και τα χρηματιστήρια καθώς υπήρξε ανησυχία για το ενδεχόμενο απόσυρσης σαουδαραβικών κεφαλαίων από τις διεθνείς αγορές, καθώς πολλοί από τους συλληφθέντες, ειδικά ο Αλουαλίντ, είναι σημαντικοί μεγαλοεπενδυτές στην Ευρώπη. Η άνοδος των τιμών «είναι αντίδραση στην αβεβαιότητα που προέρχεται από τη Σαουδική Αραβία» ανέφερε στέλεχος επενδυτικού ομίλου στον Guardian.

Ο επικεφαλής του Στέιτ Ντιπάρτμεντ Ρεξ Τίλερσον και ο βασιλιάς της Σαουδικής Αραβίας Σαλμάν Αλ Σαούντ κατά την πρόσφατη επίσκεψη του αμερικανού ΥΠΕΞ στο Ριαντ. REUTERS/Alex Brandon/Pool

Παράλληλα οι ανησυχίες εντάθηκαν μετά τη συνάντηση εκπροσώπων από τη Σαουδική Αραβία, τη Ρωσία, το Καζακστάν και το Ουζμπεκιστάν το περασμένο Σαββατοκύριακο κατά την οποία επιβεβαίωσαν την πρόθεσή τους να διατηρήσουν τους περιορισμούς στην παραγωγή πετρελαίου για να στηρίξουν τις τιμές. Αλλες πηγές πάντως ανέφεραν στον Guardian ότι οι υψηλές τιμές δεν θα διατηρηθούν επί μακρόν και ότι οι εκτιμήσεις που κάνουν είναι ότι θα επιστρέψουν γύρω στα 50 δολάρια το βαρέλι.

Είναι μεταρρυθμιστής ο Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν;

Ο πρίγκιπας Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν παρουσίασε πρόσφατα το φιλόδοξο σχέδιό του, Vision 2030, με στόχο την αποδέσμευση της χώρας από την εξάρτηση από το πετρέλαιο και ελπίζει να προσελκύσει επενδυτικό κύμα από το εξωτερικό που θα τον στηρίξει. Μετά τις πρόσφατες εξελίξεις όμως δεν αποκλείεται οι επενδυτές να περιμένουν μέχρι να δουν πώς θα λήξει η δραματική μάχη εξουσίας στο βασίλειο των Σαούντ, εκτιμά η Repubblica. Διότι αυτό που συμβαίνει τον τελευταίο καιρό στη Σαουδική Αραβία είναι μια πραγματική επανάσταση.

Ο 32χρονος πρίγκιπας Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν, διάδοχος του θρόνου των Σαούντ

Πολλά από όσα γνώριζε η Δύση για το γκρίζο θεοκρατικό βασίλειο έχουν αλλάξει σημαντικά τους τελευταίους έξι μήνες, αναφέρει ο Guardian: μια σειρά από μεταρρυθμίσεις ανατρέπουν δομές και αξίες δεκαετιών. Οι συλλήψεις δεν ήταν παρά το πιο πρόσφατο επεισόδιο αυτής της πολιτικής, κοινωνικής και οικονομικής μεταμόρφωσης που ξεκίνησε ο βασιλιάς Σαλμάν και συνεχίζει με μεγαλύτερη ένταση ο πρίγκιπας. «Το να πει κανείς ότι επρόκειτο για σοκ θα είναι λίγο» σχολίασε τις συλλήψεις στον Guardian σαουδάραβας αξιωματούχος. «Ηταν ένα μήνυμα προς το εσωτερικό αλλά και προς τον υπόλοιπο κόσμο ότι είμαστε «open for business» αλλά σύμφωνα με τους δικούς σας όρους, όχι τους δικούς μας. Οι επενδυτές χρειάζεται να είναι βέβαιοι ότι θα έρθουν εδώ και θα κάνουν τις δουλειές τους με διαφάνεια» συνέχισε.

Ενδιαφέρον και καθόλου αμελητέο παράδειγμα είναι η αφαίρεση αρμοδιοτήτων από τη Θρησκευτική Αστυνομία, τον επί δεκαετίες εφιάλτη των πιο φιλελεύθερων πολιτών στη Σαουδική Αραβία και, κυρίως, των γυναικών. Κατά τη διάρκεια του περασμένου έτους έχασε πολλές αρμοδιότητες, όπως το δικαίωμα να προχωρά σε συλλήψεις και να αποφασίζει τι είναι σωστό και τι όχι. Από την περασμένη εβδομάδα, με βασιλικό διάταγμα, θα υπάγεται πια στο υπουργείο Εσωτερικών, σημάδι για πολλούς αναλυτές ότι ο θεσμός -συνδεδεμένος για χρόνια με την πιο ακραία συντηρητική πτέρυγα της σαουδαραβικής ελίτ- πνέει τα λοίσθια.

Μόλις πριν από λίγες ημέρες, σε συνέντευξή του στον Guardian, ο πρίγκιπας Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν δήλωνε ότι πρόθεσή του είναι η Σαουδική Αραβία να επιστρέψει στους κόλπους του μετριοπαθούς Ισλάμ. Μια παρόμοια δήλωση ως πριν από λίγο καιρό θα ισοδυναμούσε με καταδίκη σε θάνατο. Τώρα φαίνεται να είναι η επίσημη πολιτική του Ριάντ. Οι αναλυτές φαίνονται διχασμένοι ως προς τις προθέσεις του νεαρού διαδόχου, αν και η πολιτική ανοίγματος της κοινωνίας και απελευθέρωσης από τα δεσμά δεκαετιών δείχνει ειλικρινής. Πολλοί ανησυχούν για τον ρόλο του πανίσχυρου κλήρου που έχει τη στήριξη πολλών μελών της βασιλικής οικογένειας – αρκετά από αυτά βέβαια συγκαταλέγονται στους συλληφθέντες.

Ειδικός επί αραβικών ζητημάτων εκτίμησε ότι η ρητορική του διαδόχου δεν σημαίνει απαραίτητα ότι σκοπεύει να απομακρυνθεί από το ουαχαμπιτικό Ισλάμ -την ακραία εκδοχή του σουνιτικού Ισλάμ. «Αν το πράξει θα πρόκειται για μία μνημειώδη μεταστροφή, αλλά δεν είμαι καθόλου βέβαιος ότι αυτός είναι ο στόχος του» δήλωσε. Μέλη της επιχειρηματικής ελίτ της χώρας δεν συμφωνούν με αυτή την ανάλυση και λένε ότι στόχος του πρίγκιπα είναι να επιβληθεί ως ο νέος ηγέτης του σουνιτικού Ισλάμ. «Ο μοναδικός τρόπος για να το καταφέρει είναι να παραδεχτεί ότι χάσαμε τον δρόμο μας ως κοινωνία», λένε. Αλλοι πάλι επιμένουν ότι μοναδικό κίνητρο του Σαλμάν είναι η δίψα του για εξουσία. Σε κάθε περίπτωση ο 32χρονος Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν θα είναι ο νεότερος σε ηλικία βασιλιάς της χώρας. Και θα έχει πολύ χρόνο να επιβάλει τις αλλαγές που επιδιώκει. Αρκεί να καταφέρει να επιβιώσει από τον υπόγειο πόλεμο που ήδη μαίνεται στην αυλή των ανακτόρων του Ριάντ.

The post Γεωπολιτικά παιχνίδια και βυζαντινές δολοπλοκίες στη Μέση Ανατολή appeared first on Protagon.gr.