Τι ελπίζει η Ευρώπη και τι φοβάται από την προεδρία Τραμπ

Η νίκη του Ντόναλντ Τραμπ στις προεδρικές εκλογές των ΗΠΑ έχει αναστατώσει την εξωτερική πολιτική της Ευρώπης. Οι Αμερικανοί έχουν επιλέξει έναν ηγέτη που είναι φανερά πιο σκεπτικιστής για τις διατλαντικές συμμαχίες, από την συλλογική ασφάλεια ως το ελεύθερο εμπόριο, από κάθε άλλον πρόεδρο των ΗΠΑ μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο.

Η αμφιθυμία του Τραμπ σχετικά με τις

εγγυήσεις ασφάλειας των ΗΠΑ στην Ευρώπη, και τις πολυμερείς συμφωνίες γενικότερα, εξαπλώνει το άγχος για το τέλος μιας εποχής. Η Δυτική φιλελεύθερη διεθνιστική τάξη, με βάση κοινούς κανόνες και θεσμούς, φαινομενικά εμφανίστηκε να θριαμβεύει μετά τον Ψυχρό Πόλεμο. Αλλά ο Τραμπ έχει επανειλημμένα υποστηρίξει ότι οι τρέχουσες ρυθμίσεις, από την άμυνα ως την οικονομία, επιτρέπουν σε συμμάχους και αντιπάλους να εκμεταλλευτούν την Αμερική.

Η ρητορική της προεκλογικής εκστρατείας είναι ένα πράγμα, και η διακυβέρνηση είναι κάτι διαφορετικό όμως, υποστηρίζουν πολλοί Ευρωπαίοι αξιωματούχοι. "Είμαστε αποφασισμένοι να αξιολογήσουμε τον εκλεγέντα Πρόεδρο με βάση τα λόγια και τις πράξεις του, μετά από την ημέρα των εκλογών, και όχι βάσει των όσων είπε κατά τη διάρκεια της εκστρατείας," λέει ο Γιούργκεν Χαρντ, συντονιστής της γερμανικής κυβέρνησης για τις διατλαντικές σχέσεις.

Πολλοί ευρωπαϊκοί φορείς χάραξης πολιτικής και αναλυτές ξένων υποθέσεων λένε ότι απλά δεν ξέρουν τι να περιμένουν από έναν πολιτικό νεοφώτιστο του οποίου τα σχόλια για την εξωτερική πολιτική μέχρι σήμερα είναι "σπάνια και δύσκολο να ερμηνευθούν", όπως το θέτει ένας άλλος αξιωματούχος στο Βερολίνο. Οι άστατες δηλώσεις του Τραμπ κάνουν την Ευρώπη να αναλογίζεται τρία πιθανά σενάρια:

Απομονωτισμός

Η χρήση του συνθήματος "Η Αμερική πρώτα", που συνδέεται εδώ και καιρό με τον Τσαρλς Λίντμπεργκ και την αντίθεση εμπλοκής των ΗΠΑ στον Β 'Παγκόσμιο Πόλεμο, έχει οδηγήσει μερικούς παρατηρητές να αναμένουν περαιτέρω απαγκίστρωση από τις ευρωπαϊκές υποθέσεις. Πολλοί στην Ευρώπη λένε ότι η διαδικασία, που ξεκίνησε υπό την κυβέρνηση του Ομπάμα, είναι πιθανό να γίνει μια μακροπρόθεσμη τάση, καθώς η σχετική άνοδος των άλλων παγκόσμιων δυνάμεων διαβρώνει την ικανότητα της Αμερικής να αστυνομεύει όλες τις περιφέρειες.

Το αποτέλεσμα είναι ότι η Ευρώπη θα πρέπει να βρει νέες ρυθμίσεις ασφαλείας για να αντικαταστήσει μια συμμαχία του Ατλαντικού στο πλαίσιο ενός απόντα ηγεμόνα. Αυτό φέρνει στο νου κακές αναμνήσεις της εποχής μεταξύ των δύο παγκοσμίων πολέμων, όταν η Βρετανία και η Γαλλία δεν ήταν αρκετά ισχυρές για να διατηρήσουν την τάξη στην Ευρώπη.

Τους τελευταίους μήνες, η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει μιλήσει για την ενίσχυση του ρόλου της στην άμυνα και την ασφάλεια. Αλλά και η εσωτερική πολιτική παρακμή της ΕΕ προκαλεί δισταγμό για πιο τολμηρές κινήσει, λέει ο Φρανσουά Εϊσμπούργκ, ειδικός σύμβουλος στο Ίδρυμα Στρατηγικών Ερευνών στο Παρίσι. "Έχουμε την τομή της πρόκλησης Τραμπ με τα προβλήματα ηγεσίας στην Ευρώπη, που επιδεινώθηκαν από το Brexit" σχολιάζει.

Ωστόσο, οι περισσότεροι παρατηρητές πιστεύουν ότι η πλήρης άνθηση απομονωτισμού είναι απίθανη. Οι ΗΠΑ είναι πολύ μεγάλες και πάρα πολλά διακυβεύονται στην Ευρώπη και αλλού ώστε να αποσυρθούν. Η πείρα δείχνει ότι γεγονότα -όπως οι Βαλκανικοί Πόλεμοι στη δεκαετία του 1990- έχουν έναν τρόπο να προσελκύουν τις ΗΠΑ.

Συνέχεια

Οι ευρωπαίοι ιθύνοντες ετοιμάζονται να πιέσουν τον Τραμπ να παραμείνει προσηλωμένος στον επί δεκαετίες ρόλο της Αμερικής στην εξασφάλιση της ειρήνης και της σταθερότητας στην Ευρώπη, κυρίως μέσω του Οργανισμού του Βορειοατλαντικού Συμφώνου. Ορισμένοι διπλωμάτες των ΗΠΑ στην Ευρώπη προσπάθησαν αυτή την εβδομάδα να καθησυχάσουν τους Ευρωπαίους ότι δεν θα αλλάξουν πολλά. "Ο Τραμπ θα χρειαστεί να προσλάβει συμβούλους και συνεργάτες από το κατεστημένο του Ρεπουμπλικανικού κόμματος, ακόμη και αν δεν αρέσει", λέει ο Βόκερ Περτχες, διευθυντής του Γερμανικού Ινστιτούτου Διεθνών Υποθέσεων και Ασφάλειας στο Βερολίνο.

Με την εκλογή του Τραμπ, το ΝΑΤΟ αντιμετωπίζει σήμερα μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις μετά τον Ψυχρό Πόλεμο. Η Νίκι Μλπάσιν της WSJ αναφέρει τρεις τρόπους με τους οποίους ο εκλεγμένος πρόεδρος θα μπορούσε να επηρεάσει την οργάνωση. Ο Τραμπ τον τελευταίο καιρό κάνει πιο ήπια κριτική στο ΝΑΤΟ, το οποίο χαρακτήρισε "άνευ αντικειμένου" αυτό το καλοκαίρι.

Αλλά είπε επίσης ότι πολλοί σύμμαχοι των Αμερικανών πρέπει να πληρώσουν περισσότερα για την άμυνα ή να χάσουν την προστασία των ΗΠΑ και αρνήθηκε να πει αν θα υπερασπιστεί τις χώρες της Βαλτικής από ενδεχόμενη ρωσική επίθεση. "Θα υπάρξει μια προσπάθεια να επανακαθορίσει τη σχέση," λέει ο Τζόναθαν Αϊλ, διεθνής διευθυντής στο Ινστιτούτο Royal United Services στο Λονδίνο. "Το να ζητά περισσότερες στρατιωτικές δαπάνες από την Ευρώπη δεν είναι μια καινοτομία per se, και δεν είναι χωρίς προοπτικές", λέει. "Αλλά ο Τραμπ θα είναι ο πρώτος πρόεδρος των ΗΠΑ που δεν έχει πει μέχρι στιγμής ότι υπάρχει μια εγγύηση για την άμυνα, ή ότι οι ΗΠΑ θα τηρήσουν τις δεσμεύσεις τους" επισημαίνει ο Αϊλ. "Περιγράφει τη σχέση από καθαρά συναλλαγματικά άποψη".

Κλείσιμο συμφωνιών

Πολλοί Ευρωπαίοι υποθέτουν ότι ο Τραμπ θα κάνει ό,τι λέει: θα επιδιώξει να κλείσει συμφωνίες, ειδικά με μεγάλες δυνάμεις, όπως η Ρωσία, για τον πρόεδρο της οποίας, Βλαντιμίρ Πούτιν, έχει εκφράσει θαυμασμό. "Αυτό συνεπάγεται υψηλό βαθμό πραγματισμού" λέει Εϊσμπούργκ. "Δεν υπάρχουν καθορισμένοι κανόνες, μόνο οπορτουνισμός. Εάν μία συμφωνία δεν λειτουργεί, μπορεί να κάνει μια άλλη".

Ο μεγαλύτερος φόβος στη Δυτική και Κεντρική Ευρώπη είναι ότι οι ΗΠΑ θα μπορούσαν να επιδιώξουν μια επαναπροσέγγιση με τη Ρωσία, βασισμένη σε σφαίρες των μεγάλων δυνάμεων επιρροής, παρά σε πολυμερείς κανόνες που προστατεύουν το δικαίωμα των μικρότερων χωρών να επιλέγουν τις δικές τους συμμαχίες. Για χώρες όπως η Πολωνία και η Εσθονία, αυτό το σενάριο θυμίζει παλαιότερες εποχές, όταν τις τύχες τους είχαν αποφασιστεί από τους φιλοδοξίες ή την παραμέληση των μεγαλύτερων δυνάμεων στην ανατολή και στη δύση. Για την Ουκρανία, που είναι ήδη σε πόλεμο εναντίον των ρωσόφιλων αυτονομιστών, θα μπορούσε να σημάνει το τέλος των φιλοδοξιών της να ξεφύγει από την τροχιά της Μόσχας.

Ο Περτχες υποστηρίζει ότι ένας συνδυασμός της συνέχειας και των νέων συμφωνιών είναι ίσως το πιο πιθανό αποτέλεσμα, με βάση τις γνωστές απόψεις του Τραμπ και τις αναμενόμενες προσπάθειες από τις ΗΠΑ, αλλά και την προσπάθεια τους ευρωπαϊκού κατεστημένου να τον επηρεάσει.

Όμως, η αβεβαιότητα για την εξωτερική πολιτική του Τραμπ θα μπορούσε από μόνη της να γίνει ένας σημαντικός παράγοντας στην ευρωπαϊκή γεωπολιτική. "Έχουμε λίγο-πολύ μάθει να ζούμε με τον Πούτιν, ο οποίος έχει κάνει την απρόβλεπτη στρατηγικό αρετή για τη Ρωσία", λέει ο Εϊσμπούργκ. "Τώρα θα πρέπει να μάθουμε να ζούμε και με τις ΗΠΑ που έχουν γίνει απρόβλεπτες. Αυτό είναι αρκετό για να προκαλέσει αντιδράσεις, προφυλάξεις, και ρήτρες προτίμησης από τους εταίρους της Αμερικής".

wsj.com

Διαβάστε περισσότερα