Τι διακυβεύεται πραγματικά στις προεδρικές εκλογές του Ιράν

Σήμερα, το Ιράν πραγματοποιεί τις δωδέκατες προεδρικές εκλογές του. Οι εκλογές είναι πλέον ένας αγώνας δύο ατόμων, μεταξύ του νυν προέδρου Χασάν Ρουχανί, του κεντρώου ρεφορμιστή υποψηφίου, και του Εμπραχίμ Ραΐσι, του υποψηφίου που βρίσκεται πλησιέστερα στον ανώτατο ηγέτη Αλί Χαμενεΐ. Την περασμένη εβδομάδα, οι δημοσκοπήσεις έδιναν στον Ρουχανί

πάνω από το όριο του 50% που χρειάζεται για να κερδίσει, αλλά έδειχναν επίσης ότι σχεδόν το 50% των ψηφοφόρων είτε είναι αναποφάσιστοι, είτε δεν εκφράζουν την προτίμησή τους.

Τα αποτελέσματα των εκλογών δεν είναι προδιαγεγραμμένα. Εκείνοι που θεωρούν ότι αυτές οι εκλογές δεν θα αλλάξουν κάτι, εξακολουθούν να μην αντιλαμβάνονται τόσο την περίπλοκη πολιτική που εκτίθεται όσο και τα βασικά ζητήματα που τους αφορούν.

Το Ιράν μετά τον Ραφσαντζανί

Αυτές είναι οι πρώτες εκλογές μετά τον θάνατο του πρώην προέδρου Αλί Ακμπάρ Χασεμί Ραφσαντζανί τον Ιανουάριο. Ο Ραφσαντζανί και ένας άλλος πρώην πρόεδρος, ο Μοχάμεντ Χατάμι, δημιούργησαν έναν μετριοπαθή συνασπισμό - υποστηριζόμενο από ένα ευρύ φάσμα πολιτικών κομμάτων- για να αντιταχθούν στους σκληροπυρηνικούς και να γίνουν σταδιακά μια διαφορετική ισχυρή ομάδα. Αυτός ο συνασπισμός οδήγησε στην εκπληκτική προεδρική νίκη του Ρουχανί το 2013, καθώς και στους επιτυχόντες στις κοινοβουλευτικές εκλογές.

Αλλά κάποιοι υποστηρίζουν ότι ο Ραφσαντζανί απλώς χρησιμοποίησε τους ρεφορμιστές στην πάλη του με τον Χαμενεΐ. Τώρα, οι μεταρρυθμιστές θα μπορούσαν να βελτιώσουν άμεσα τη σχέση τους με τον Χαμενεΐ χωρίς να χρειάζεται να περάσουν από τον Ραφσαντζανί. Τις εβδομάδες που ακολούθησαν τον θάνατο του Ραφσαντζανί, ο Εσχάκ Τζαχανγκίρι - ο σημερινός αντιπρόεδρος που απέσυρε την υποψηφιότητά του για την προεδρία την Τρίτη - συναντήθηκε με τον Χαμενεΐ και ανακοίνωσε ότι θα ενεργήσει ως ο σύνδεσμος μεταξύ του ηγέτη και των ρεφορμιστών.

Ως ηγέτης των μεταρρυθμιστών, ο Χατάμι ζήτησε επίσης μια "εθνική συμφιλίωση" για να συγκεντρώσει δημόσια μαζί ρεφορμιστές και σκληροπυρηνικούς φορείς ενάντια στη δυνατότητα εξωτερικών απειλών. Ο Χαμενεΐ απέρριψε αυτή την ιδέα και είπε ότι δεν το θεωρεί αναγκαίο. Ενώ αυτά είναι αδύναμα σημάδια, η νίκη του Χαμενεΐ έναντι των ρεφορμιστών την τελευταία δεκαετία μπορεί να του έδωσε την αυτοπεποίθηση να ανοίξει κάποιο είδος προσέγγισης στο μέλλον.

Ένας διάδοχος του Χαμενεΐ

Με τις φήμες γύρω από την υγεία του 78χρονου Χαμενεΐ, οι πολιτικοί ηγέτες στο Ιράν άρχισαν να εξετάζουν τον πιθανό διάδοχό του. Με βάση τη σύνθεση της εκτελεστικής της επιτροπής, η σημερινή Συνέλευση εμπειρογνωμόνων - η οποία θα μπορούσε να επιλέξει τον επόμενο ανώτατο ηγέτη - είναι ευθυγραμμισμένη με τον Χαμενεΐ. Ο Χαμενεΐ ήταν πρόεδρος για δύο θητείες και μέλος της Συνέλευσης Εμπειρογνωμόνων, όταν επιλέχθηκε ως ηγέτης το 1989 - μια εμπειρία που συμπίπτει με αυτή του Ρουχανί.
Ο θάνατος του Χαμενεΐ θα τερματίσει τον έλεγχό του σε μια Συνέλευση Εμπειρογνωμόνων που περιέχει πολλούς κληρικούς που ήρθαν στην εξουσία το 2016 μέσω της ρεφορμιστικής-κεντρικής συμμαχίας Ραφσαντζανί/Χαταμί, επιτρέποντας στον Ρουχανί να είναι υποψήφιος για την ηγετική θέση. Για την κεντρική διοίκηση του Σώματος των Φρουρών της Ισλαμικής Επαναστατικής Φρουράς (IRGC), είναι σημαντικό ότι όταν υπάρξει αλλαγή στην ηγεσία στο Ιράν, οι μεταρρυθμιστές δεν αποκτούν σημαντική εξουσία. Ένας δεύτερος όρος του Ρουχανί αποτελεί απειλή γι 'αυτούς. Αυτό εξηγεί γιατί το RGC υποστήριξε την υποψηφιότητα του Ραΐσι, θεματοφύλακα ενός από τους πλουσιότερους θρησκευτικούς τόπους στον σιιτικό κόσμο, ο οποίος κατείχε σημαντικές θέσεις στο δικαστικό σώμα και είναι μέλος της Συνέλευσης Εμπειρογνωμόνων. Ο Ραΐσι αντιπροσωπεύει τα πιο ριζοσπαστικά θρησκευτικά μέρη του Ιράν και εκείνους που είναι πιο πιστοί στον Χαμενεΐ.

Εάν γίνει ο επόμενος πρόεδρος, ο Ραΐσι θα είναι σε θέση να γίνει διάδοχος του Χαμενεΐ. Στην περίπτωση αυτή, η εγγύτητά του στην ηγεσία και η θέση του στη συνέλευση μπορεί να δημιουργήσει ακόμη μια κατάσταση όπως αυτή της Κούβας το 2008, όπου ο διάδοχος έγινε το πρόσωπο της ηγεσίας της χώρας, παρόλο που ο ηγέτης ήταν ακόμα ζωντανός και στην εξουσία.
Αλλά η ίδια δυναμική ισχύει και για τον Ρουχανί, ο οποίος θα χάσει την πιθανότητα να γίνει ο επόμενος ηγέτης αν χάσει τις προεδρικές εκλογές, ανεξάρτητα από ποιος θα ελέγχει την επόμενη διοίκηση. Ωστόσο, αν κερδίσει με περισσότερες από 20 εκατομμύρια ψήφους, ο Ρουχανί θα είναι σε ισχυρή θέση για την ηγεσία στη μετά Χαμενεΐ εποχή.

Μηνύματα στις τελευταίες ημέρες της εκστρατείας

Η κρίση ανεργίας στο Ιράν ήταν το πιο σημαντικό θέμα της εκστρατείας αυτών των εκλογών. Οι αντίπαλοι του Ρουχανί την χρησιμοποιούν για να επικρίνουν το πώς χειρίστηκε την οικονομία μετά την πυρηνική συμφωνία του Ιράν. Ενώ η οικονομική κρίση είναι πραγματική -και οι ρίζες της φτάνουν πολύ πριν το πυρηνικό ζήτημα- κανένας υποψήφιος, ανεξάρτητα από τον πολιτικό προσανατολισμό του, δεν θα είναι σε θέση να το λύσει σε σύντομο χρονικό διάστημα.

Για να ξεφύγει από αυτό το πρόβλημα, ο Ρουχανί ενίσχυσε την κριτική του για την πολιτική καταστολή. Ζήτησε να αρθούν οι περιορισμοί κατ΄ οίκον στους ηγέτες του Πράσινου Κινήματος. Ο Ρουχανί χρησιμοποίησε επίσης τις ομιλίες της εκστρατείας για να συνδέσει αυτές τις εκλογές με αυτές που δημιούργησαν το μεταρρυθμιστικό κίνημα όταν οι Ιρανοί εξέλεξαν τον Χατάμι το 1997. Ο Ρουχανί επίσης επέκρινε δημοσίως το IRGC για τις δοκιμές πυραύλων, τις επιθέσεις εναντίον της πρεσβείας της Σαουδικής Αραβίας και τις προκλήσεις του στην περιοχή, ως λόγο για το χαμηλό επίπεδο επενδύσεων στην οικονομία του Ιράν και κατ' επέκταση στην κρίση ανεργίας.

Υποστηρίζοντας το μεταρρυθμιστικό κίνημα, ο Ρουχανί ελπίζει να κινητοποιήσει τη βάση του και να πείσει όσους αμφιταλαντεύονται να τον ψηφίσουν αύριο. Ενώ η άνοδό του στις δημοσκοπήσεις δείχνει ότι πρόκειται για μια βραχυπρόθεσμη στρατηγική για να κερδίσει τις εκλογές, μπορεί να έχει το μακροπρόθεσμο αποτέλεσμα της διάλυσης της μεταρρυθμιστικής-κεντρικής συμμαχίας που ήταν τόσο επιτυχής από το 2013.

Καθώς ο Ρουχανί προχωρά περαιτέρω στην ρεφορμιστική ρητορική, μπορεί να αποξενώσει τα κεντρικά και τα δεξιά μπλοκ στον συνασπισμό- ομάδες που έχουν μεγαλύτερο ιστορικό συγκρούσεων παρά συμμαχίας. Ο θάνατος του Ραφσαντζανί, ο οποίος επηρέασε σημαντικά αυτές τις δύο ομάδες, θα σήμαινε ότι σε περίπτωση διάλυσης του συνασπισμού, οι πιθανότητες "επισκευής" του είναι πολύ μικρές.

washingtonpost.com

Διαβάστε περισσότερα