Τα 4 ανοιχτά μέτωπα του 2014

Ανανεωμένοι μετά το… χειμερινό σκι (για να θυμηθούμε την πολυσυζητημένη δήλωση αξιωματούχου της ευρωζώνης σχετικά με το χρονοδιάγραμμα των διαπραγματεύσεων κυβέρνησης-τρόικας), αλλά διόλου διαλλακτικοί, αναμένεται να επιστρέψουν στην Αθήνα οι εκπρόσωποι των δανειστών μας στις αρχές του 2014.

Οι Πόουλ Τόμσεν, Ματίας Μορς και Κλάους Μαζούχ έχει προγραμματιστεί να προσγειωθούν ξανά επί ελληνικού εδάφους μέσα στο δεύτερο δεκαήμερο του Ιανουαρίου, υπό την προϋπόθεση ότι η μέχρι τότε εξ αποστάσεως επικοινωνία με την κυβέρνηση

θα έχει δείξει πως «η Ελλάδα έχει κάνει τα μαθήματά της», κατά την προσφιλή έκφραση στελεχών της τρόικας. Τα ανοιχτά μέτωπα είναι πολλά και οι τελευταίες νομοθετικές πρωτοβουλίες της ελληνικής πλευράς για τον Ενιαίο Φόρο Ιδιοκτησίας Ακινήτων (ΕΝΦΙΑ), τους πλειστηριασμούς και τη διατήρηση του μειωμένου συντελεστή ΦΠΑ 13% στην εστίαση έγιναν μεν «με την ανοχή της τριμερούς», όμως άμβλυναν τις διαφορές ανάμεσα στην Αθήνα και τον άξονα Βερολίνου-Βρυξελλών-Φρανκφούρτης-Ουάσιγκτον.

Ο νέος γύρος διαπραγματεύσεων θα πραγματοποιηθεί υπό την πίεση που δημιουργούν δύο παράμετροι:

α) Η Ελλάδα θα κατέχει την προεδρία της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Από τη μία, τόσο η χώρα μας όσο και οι εταίροι της δεν θέλουν να διαφανεί αγεφύρωτο χάσμα στις μεταξύ τους συνομιλίες. Από την άλλη, τα «αγκάθια» είναι ουκ ολίγα.

β) Ο επιδιωκόμενος χρόνος ολοκλήρωσης των συνομιλιών είναι περιορισμένος. Στόχος και των δύο πλευρών είναι να καταλήξουν σε συμφωνία πριν από το Eurogroup της 27ης Ιανουαρίου, ώστε τότε να εγκριθεί η δόση των 4,9 δισ. ευρώ (η οποία κανονικά είχε προγραμματιστεί για τον Δεκέμβριο) και να αναζητηθεί από τους υπουργούς Οικονομικών της ευρωζώνης λύση στο καυτό ζήτημα του χρηματοδοτικού κενού του 2014. Η εν λόγω «τρύπα» υπολογίζεται περί τα 13 δισ. ευρώ για τη διετία 2014-2015 (συνυπολογίζοντας τις απώλειες λόγω της υστέρησης στις αποκρατικοποιήσεις) και η κάλυψή της αποτελεί αναγκαία συνθήκη για να συνεχιστεί η χρηματοδότηση του δανειακού προγράμματος από το ΔΝΤ.

Η επίλυση του ζητήματος του χρηματοδοτικού κενού προϋποθέτει ότι κυβέρνηση και τρόικα θα έχουν κλείσει έως τα τέλη Ιανουαρίου τα ακόλουθα ανοιχτά μέτωπα:

1. Δημοσιονομικό κενό του 2014 Προτού αναχωρήσει από την Αθήνα, η τρόικα υπολόγιζε ότι απαιτούνται πρόσθετα μέτρα ύψους 1,2 δισ. ευρώ, εκ των οποίων 200-300 εκατ. ευρώ οφείλονται στις αλλαγές που έγιναν στον ΕΝΦΙΑ σε σύγκριση με το προηγούμενο σχέδιο για τον Ενιαίο Φόρο Ακινήτων (ΕΝΦΑ). Μετά την αποχώρηση της τριμερούς, όμως, το δημοσιονομικό κενό μεγάλωσε, γιατί προστέθηκαν ορισμένες ελαφρύνσεις από τον ΕΝΦΙΑ για κατηγορίες πολιτών. Επιπλέον, οι δανειστές μας τάσσονταν κατά της διατήρησης του ΦΠΑ εστίασης στο 13%, υπολογίζοντας ετήσιες απώλειες έως 320 εκατ. ευρώ. Εφόσον το μέτρο διατηρείται σε ισχύ το νέο έτος, η τριμερής θα επιμείνει στην εξεύρεση ισοδύναμων μέτρων. Η ελληνική πλευρά θα προσπαθήσει να πείσει την τριμερή ότι οι εκτιμήσεις της είναι εξαιρετικά απαισιόδοξες.

2. Κατάρτιση του Μεσοπρόθεσμου Προγράμματος 2014-2017 Προσχέδιο της ελληνικής πλευράς έχει αποσταλεί στην τρόικα, αλλά η σχετική διαπραγμάτευση δεν έχει ξεκινήσει ακόμα.

3. Ασφαλιστικό και εργασιακά Η μείωση των εργοδοτικών εισφορών κατά 3,9% σε βάθος τριετίας και η κατάργηση πολλών φόρων και τελών υπέρ τρίτων ή η ενσωμάτωσή τους στον προϋπολογισμό συνθέτουν ένα εκρηκτικό κοκτέιλ. Στο εργασιακό πεδίο το μεγαλύτερο «αγκάθι» δεν είναι άλλο από την αλλαγή του καθεστώτος των ομαδικών απολύσεων.

4. Συνέχιση της διαθεσιμότητας Η Ελλάδα πήρε παράταση ως τις αρχές του 2014 για το δεύτερο κύμα διαθεσιμότητας και πρέπει να αποδείξει ότι ανταποκρίνεται στις υποχρεώσεις της.

Εφόσον η διαπραγμάτευση του Ιανουαρίου ολοκληρωθεί αισίως, η τρόικα αναμένεται να χαράξει ολιγόμηνο «σιωπητήριο» εν όψει των ευρωεκλογών και να επανέλθει στη χώρα μας τον Ιούνιο.

Το χρέος

Αν η πρώτη συνεδρίαση του Eurogroup για τη νέα χρονιά αποδειχθεί… γούρικη για την Ελλάδα και κλείσει η εκκρεμότητα του χρηματοδοτικού κενού, τότε θα στρωθεί το χαλί για να διευθετηθεί και το έτερο μείζον θέμα: η διασφάλιση της μακροπρόθεσμης βιωσιμότητας του δημόσιου χρέους μας.

Επ’ αυτού, η αρχή θα γίνει με την επικύρωση του φετινού πρωτογενούς πλεονάσματος από τη Eurostat τον ερχόμενο Απρίλιο και θα ακολουθήσει -πιθανότατα μετά τις ευρωεκλογές- το σχετικό μπρα ντε φερ στο εσωτερικό της τρόικας, προκειμένου να εξευρεθεί κοινά αποδεκτή λύση. Ως γνωστόν, το ΔΝΤ πιέζει προς την κατεύθυνση του «κουρέματος» του δανείου που χορήγησαν οι Ευρωπαίοι στο πλαίσιο του 1ου προγράμματος στήριξης, αλλά Ε.Ε. και ΕΚΤ δεν φαίνονται διατεθειμένοι να αποδεχθούν κάτι τέτοιο.

Έτσι, το επικρατέστερο σενάριο είναι ότι θα επιδιωχθεί η έμμεση ελάφρυνση του ελληνικού χρέους μέσω της επιμήκυνσης λήξεων και της περαιτέρω μείωσης των επιτοκίων, σε συνδυασμό ίσως με ένα προσωρινό «μορατόριουμ» που θα προβλέπει να παγώσει η καταβολή τόκων για ένα περιορισμένο διάστημα (π.χ. δύο έτη). Παράλληλα, οι εταίροι μας στη «γηραιά ήπειρο» θα επιχειρήσουν να υποβαθμίσουν τη σημασία που έχει το ύψος του χρέους ως ποσοστό του ΑΕΠ, υποστηρίζοντας ότι πρέπει να θεωρηθεί βιώσιμο για δύο βασικούς λόγους:

1. Ο επίσημος τομέας κατέχει τη συντριπτική πλειοψηφία του ελληνικού χρέους. Το 84% του χρέους οφείλεται σήμερα σε Ε.Ε.-ΕΚΤ-ΔΝΤ (περί τα 270 δισ. ευρώ επί συνόλου 321 δισ. ευρώ).

2. Η μέση υπολειπόμενη φυσική διάρκεια του χρέους διαμορφώνεται ήδη σήμερα στα 16,17 έτη και θα βελτιωθεί περαιτέρω, την ώρα που στις περισσότερες χώρες της ευρωζώνης δεν ξεπερνά τα 7 χρόνια.

ΟΙ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΕΣ-ΣΤΑΘΜΟΙ ΤΟΥ 2014 ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

10-20 Ιανουαρίου: Μέσα σε αυτό το δεκαήμερο αναμένεται να επιστρέψουν οι επικεφαλής της τρόικας στην Αθήνα, με στόχο να ολοκληρωθούν οι διαπραγματεύσεις με την κυβέρνηση πριν από το Eurogroup της 27ης Ιανουαρίου.

11 Ιανουαρίου: Λήξη ομολόγων ύψους 1,85 δισ. ευρώ τα οποία κατέχει η ΕΚΤ.

27 Ιανουαρίου: Συνεδρίαση του Eurogroup, όπου αναμένεται να εξεταστούν το ελληνικό πρόγραμμα και το χρηματοδοτικό κενό του 2014.

30 Ιανουαρίου: Λήξη «ακούρευτων» ομολόγων ύψους 197 εκατ. ευρώ, τα οποία κατέχουν ιδιώτες.

Φεβρουάριος: Επόμενες σημαντικές λήξεις ελληνικών ομολόγων.

13 Φεβρουαρίου: Σύνοδος Κορυφής της Ε.Ε. στις Βρυξέλλες.

17 Φεβρουαρίου: Συνεδρίαση του Eurogroup.

10 Μαρτίου: Συνεδρίαση του Eurogroup.

20 Μαρτίου: Σύνοδος Κορυφής της Ε.Ε. στις Βρυξέλλες.

31 Μαρτίου: Μέχρι τότε η ΕΛ.ΣΤΑΤ. θα πρέπει να στείλει στη Eurostat τα στοιχεία για τις δημοσιονομικές επιδόσεις της Ελλάδας το 2013.

22 Απριλίου: Αναμένεται η επικύρωση των παραπάνω στοιχείων από τη Eurostat, οπότε και θα διαπιστωθεί το τελικό ύψος του φετινού πρωτογενούς πλεονάσματος.

Μάιος: Λήξεις ομολόγων ύψους 4,1 δισ. ευρώ τα οποία κατέχει η ΕΚΤ. Επίσης, πρέπει να καταβληθεί και η δόση ύψους 694 εκατ. ευρώ προς το ΔΝΤ για τη σταδιακή αποπληρωμή του δανείου του προς την Ελλάδα.

5 Μαΐου: Συνεδρίαση του Eurogroup.

22-25 Μαΐου: Ευρωεκλογές.

Ιούνιος: Ολοκληρώνεται η προγραμματισμένη χρηματοδοτική στήριξη της Ελλάδας από τους Ευρωπαίους εταίρους της στο πλαίσιο του 2ου Μνημονίου. Το ΔΝΤ προβλέπεται να συνεχίσει τη δανειοδότηση έως τις αρχές του 2016.

19 Ιουνίου: Συνεδρίαση του Eurogroup.

26 Ιουνίου: Σύνοδος Κορυφής της Ε.Ε. στις Βρυξέλλες.

Αύγουστος: Λήξεις ομολόγων ύψους 3,9 δισ. ευρώ, λήξη «ακούρευτων» ομολόγων ύψους 160 εκατ. ευρώ τα οποία κατέχουν ιδιώτες και υποχρέωση καταβολής δόσης 694 εκατ. ευρώ προς το ΔΝΤ.

Μάριος Ροζάκος, στον “Τύπο της Κυριακής”