Προ των ευθυνών της η Γερμανία

Του George Soros

Είναι πλέον ολοφάνερο, ότι η βασική αιτία της κρίσης του ευρώ είναι η παραχώρηση, από πλευράς των χωρών μελών της ΟΝΕ, του δικαιώματος που είχαν να τυπώνουν χρήμα, στην ΕΚΤ. Δεν είχαν καταλάβει τι ακριβώς θα προκαλούσε αυτή η παραχώρηση, όπως δεν το είχαν καταλάβει ούτε και οι ευρωπαϊκές αρχές.

Όταν ξεκίνησε το ευρώ, οι αρχές της ΕΕ επέτρεπαν στις τράπεζες να αγοράζουν απεριόριστες ποσότητες κρατικών ομολόγων, χωρίς να έχουν στην

άκρη κεφάλαια, ενώ η ΕΚΤ χειρίζονταν όλα τα κρατικά ομόλογα, όλων των χωρών μελών, επί ίσοις όροις.

Οι εμπορικές τράπεζες θεώρησαν κερδοφόρο το γεγονός ότι μπορούσαν να συγκεντρώνουν τα ομόλογα φτωχών κρατών, κερδίζοντας κάποιες ποσοστιαίες μονάδες, κάτι όμως που οδήγησε σε σύγκλιση των επιτοκίων σε ολόκληρη την ευρωζώνη.

Η Γερμανία, που είχε να αντιμετωπίσει τα βάρη της επανένωσής της, ξεκίνησε θεσμικές μεταρρυθμίσεις, με αποτέλεσμα να αυξηθεί η ανταγωνιστικότητά της. Άλλες χώρες απόλαυσαν μια άνθηση στα ακίνητα ή στην κατανάλωση, λόγω της φτηνής διαθέσιμης πίστωσης, οδηγούμενες προς χαμηλή ανταγωνιστικότητα.

Και τότε ήρθε το κραχ του 2008. Οι κυβερνήσεις αναγκάστηκαν να σώσουν τις τράπεζές τους. Κάποιες απ αυτές βρέθηκαν στην ίδια θέση με τα υπανάπτυκτα κράτη, που χρωστάνε πάρα πολλά σε νόμισμα που δεν μπορούν να ελέγξουν. Έτσι, ως αντανάκλαση της απόκλισης στην μεταξύ τους  οικονομική  κατάσταση, οι χώρες της Ευρώπης διαχωρίστηκαν σε δανειστές και σε οφειλέτες.

Όταν οι χρηματαγορές κατάλαβαν ότι τα υποτιθέμενα ασφαλή κρατικά ομόλογα μπορεί και  να μην εξοφληθούν, ανέβασαν απότομα τα επιτόκια. Αυτό οδήγησε προς την πτώχευση διάφορες εμπορικές τράπεζες, που είχαν γεμίσει με τέτοια χαρτιά, δίνοντας ώθηση στην διπλή κρίση της Ευρώπης. Στην τραπεζική κρίση δηλαδή, αλλά και στην κρίση εθνικού χρέους.

Τώρα, η ευρωζώνη αντιγράφει τον τρόπο με τον οποίο το παγκόσμιο χρηματοοικονομικό σύστημα αντιμετώπισε παρόμοιες κρίσεις το 1982 και το 1997. Και στις δυο περιπτώσεις, οι διεθνείς αρχές προκάλεσαν αβάσταχτο πόνο στην περιφέρεια, προκειμένου να προστατευτεί το κέντρο. Σήμερα, άθελά της, η Γερμανία παίζει αυτόν τον ίδιο ρόλο.

Οι λεπτομέρειες διαφέρουν, αλλά η κεντρική ιδέα είναι η ίδια. Οι πιστωτές μεταφέρουν όλο το βάρος της προσαρμογής στους οφειλέτες, ενώ το κέντρο αποφεύγει οποιαδήποτε ευθύνη για τις ανισορροπίες που δημιουργήθηκαν. Είναι δε πολύ ενδιαφέρον, ο τρόπος που έχουν περάσει στην καθομιλουμένη οι όροι «κέντρο» και «περιφέρεια», χωρίς να το καταλάβουμε.

Στην σημερινή κρίση, η ευθύνη του κέντρου είναι πολύ μεγαλύτερη από ότι ήταν το 1982, ή το 1997. Αυτό είναι που σχεδίασε ένα ελαττωματικό νομισματικό σύστημα, ενώ στη συνέχεια δεν φρόντισε να το διορθώσει.

Στην δεκαετία του 1980, η Λατινική Αμερική υπέστη μια ολόκληρη χαμένη δεκαετία. Κάτι ανάλογο περιμένει σήμερα την Ευρώπη.

Στην αρχή της κρίσης, η διάλυση της ευρωζώνης θεωρούνταν αδιανόητη. Τα περιουσιακά στοιχεία, τα κέρδη, τα ρίσκα και οι ζημιές, ήταν τόσο αλληλένδετα μέσα στην ν