Πώς η Αριστερά άλλαξε το μύθο του Κένεντι

Ο JFK θεωρείται ένας από τους πιο φιλελεύθερους προέδρους της Αμερικής. Λάθος… Ο Ira Stoll γράφει για το πώς οι πρώην βοηθοί του Άρθουρ Σλέσιντζερ και Τεντ Σόρενσεν ξαναέγραψαν την ιστορία για να τον κάνουν πιο φιλελεύθερο από ό,τι πραγματικά ήταν.

Ο Πρόεδρος Κένεντι ήταν ένας Ψυχροπολεμικός μαχητής που μείωνε τους φόρους, ήταν σκληρός με τα συνδικάτα («τον καρκίνο του εκβιασμού της εργασίας»), αργούσε να επιβάλει τη νομοθεσία περί δημοσίων δικαιωμάτων

και αποκαλούσε τις αμβλώσεις «απεχθείς». Πώς, λοιπόν, έγινε σύμβολο του φιλελευθερισμού; Το ζήτημα προβλημάτισε ακόμη και μερικούς από τους πρώην βοηθούς του JFK: ο κειμενογράφος των ομιλιών του Τεντ Σόρενσερ αναγνώρισε σε μία εκδήλωση ότι «ο Κένεντι ήταν ένας συντηρητικός όσον αφορά τα οικονομικά. Οι περισσότεροι από εμάς, όπως και ο Τύπος και οι ιστορικοί, για κάποιον λόγο, αντιμετώπιζαν τον Κένεντι ως πολύ πιο φιλελεύθερο από ό,τι θεωρούσε ο ίδιος τον εαυτό του εκείνη την περίοδο».

Μια απάντηση είναι ότι αμέσως μετά τη δολοφονία του Κένεντι, φιλελεύθεροι συγγραφείς άρχισαν να διαμορφώνουν την ιστορία. Ο πρώτος κατηγορούμενος ήταν ο Θίοντορ Γουάιτ, ο οποίος πήρε συνέντευξη από την Ζακλίν Κένεντι στο Hyannis Port στις 29 Νοεμβρίου 1963, για το περιοδικό Life. Ο Γουάιτ υπαγόρευε την περιγραφή του από τη συνέντευξη τηλεφωνικώς, ενώ το Life κρατιόταν ανοιχτό μετά το πέρας της προθεσμίας έκδοσής του, με κόστος 30.000 δολάρια την ώρα για υπερωρίες στο τυπογραφείο. Το άρθρο αυτό, όπως παραδέχτηκε το 1978 στα απομνημονεύματά του, «το επιμελήθηκε σε μεγάλο βαθμό». Μεταξύ των γραμμών που έκοψε στη σημαντική επεξεργασία του ήταν η εξής, της Ζακλίν Κένεντι: «Το μόνο που ήθελα ήταν να φανεί το όνομά του, να μπούμε μπροστά από τους Ρώσους». Η γραμμή αυτή δείχνει ότι ακόμη και το Νοέμβριο του 1963, μετά το θάνατο του Κένεντι, η χήρα του ήθελε η κληρονομιά του JFK να μην είναι κάποιο είδος ειρηνικής συνεργασίας με τους Ρώσους για το διαστημικό πρόγραμμα, αλλά μια επίθεση. Ο ίδιος ο Σόρενσεν, στο βιβλίο του «Κένεντι» του 1965, ξαναέγραψε την ιστορία του προέδρου σύμφωνα με τις απόψεις του και με τις απόψεις του ακτιβιστή της ειρήνης πατέρα του, στον οποίο το βιβλίο είναι αφιερωμένο.

Το έκανε μεταβάλλοντας την χρονολογική σειρά των γεγονότων. Στην πραγματική ζωή, ο Κένεντι έδωσε μια κάπως συμφιλιωτική ομιλία στο American University στις 10 Ιουνίου 1963, τονίζοντας ότι Αμερικανοί και Ρώσοι «αναπνέουν τον ίδιο αέρα». Στις 26 Ιουνίου, ωστόσο, ο Κένεντι επισκέφθηκε το Βερολίνο και έδωσε ένα αντίθετο και ειρωνικό μήνυμα: «Υπάρχουν κάποιοι που λένε ότι στην Ευρώπη και αλλού μπορούμε να συνεργαστούμε με τους κομμουνιστές. Ας έρθουν στο Βερολίνο». Στο βιβλίο του Sorensen, η ιστορία αλλάζει και η ομιλία του Βερολίνου αναφέρεται πολύ νωρίτερα από την ομιλία του στο American University, η οποία έρχεται σε ένα κεφάλαιο με τίτλο «Η στρατηγική της Ειρήνης».

Η μη χρονολογική αφήγηση ταιριάζει με την αφήγηση κατά την οποία, όπως το έθεσε αργότερα ο Σόρενσερ, «ο Κένεντι ξεκίνησε από το σπίτι του πατέρα του ως συντηρητικός» και «σταδιακά αναθεώρησε τις προτεραιότητες και τις αρχές του, για να ικανοποιηθούν οι πιο φιλελεύθερες θέσεις που επιθυμούσα». Αυτό περιγράφει τον Σόρενσερ ως κάποιον με συνεπείς αρχές και τον Κένεντι ως μαλθακό, ενώ περιγράφει τον Σόρενσερ, τουλάχιστον με ένα σημαντικό τρόπο, ως τον πιο ισχυρό της σχέσης. Μια τέτοια εικόνα μπορεί να ήταν κολακευτική για τον Σόρενσερ, ή κάπως ψυχολογικά καταπραϋντική για τον πρώην βοηθός. Αλίμονο όμως, ο Κένεντι δεν ήταν εκεί για να βάλει τα πράγματα στη θέση του.

Ο τρίτος συγγραφέας που έχτισε το μύθο ήταν ο Άρθουρ Σλέσιντζερ, ο ιστορικός και βοηθός του Κένεντι στον Λευκό Οίκο. Η γραμματέας του Κένεντι, Έβελιν Λίνκολ, αργότερα ανέφερε ότι «η σχέση του προέδρου με τον Σλέσιντζερ δεν ήταν ποτέ τόσο στενή…. Ο Πρόεδρος κατάλαβε ότι τον υποστήριξε μόνο επειδή ένιωθε ότι, ως Πρόεδρος, ο Κένεντι ήταν σε καλύτερη θέση για να εμβαθύνει τις φιλελεύθερες ιδέες του Σλέσιντζερ. Ήξερε ότι ο Σλέσιντζερ θα προτιμούσε να εργάζεται για τον ‘πρόεδρο’ Αντλάι Στήβενσον».

Όταν κυκλοφόρησε το βιβλίο του Σλέσιντζερ για τον Κένεντι «A Thousand Days» το 1965, ακολούθησε την ίδια προσέγγιση με τον Σόρενσερ, αντιστρέφοντας την πραγματική χρονολογία με τις ομιλίες του Βερολίνου και του American University. Η ομιλία του Βερολίνου εμφανίζεται στις σελίδες 884 και 885 του «A Thousand Days». Η ομιλία του American University και η αντίδραση σε αυτή εμφανίζεται στις σελίδες 900 – 905 , στο κεφάλαιο με τίτλο «Η επιδίωξη της ειρήνης». Για τον Σλέσιντζερ , όπως και για τον Σόρενσερ, η αντιστροφή της σειράς των δύο ομιλιών είναι ένας αληθοφανής τρόπος προώθησης της φιλελεύθερης ερμηνευτικής γραμμής που διατύπωσαν οι βοηθοί του προέδρου που έγιναν συγγραφείς. Ο Σλέσιντζερ έγραψε για τον Κένεντι ότι, «επί δυόμισι χρόνια προσπαθούσε ήσυχα να απελευθερώσει τους συμπατριώτες του από τα κλισέ του ψυχρού πολέμου… Η ομιλία στο American University ήταν το αποκορύφωμα μιας μακράς εκστρατείας».

Τόσο ο Σόρενσερ όσο και ο Σλέσιντζερ, ενώ αναφέρουν εκτενή αποσπάσματα από την ομιλία στο American University στα βιβλία τους, έχουν αποκόψει εντελώς τις δύο πιο επιθετικές γραμμές, αυτές που αναφέρουν πως «ως Αμερικάνοι, θεωρούμε τον κομμουνισμό βαθιά αποκρουστικό ως άρνηση της προσωπικής ελευθερίας και αξιοπρέπειας» και «η κομμουνιστική προσπάθεια να επιβάλουν το πολιτικό και οικονομικό σύστημά τους σε άλλους είναι η κύρια αιτία της έντασης στον κόσμο σήμερα».

Ούτε ο Γουάιτ, ούτε ο Σόρενσερ, ούτε ο Σλέσιντζερ αξίζουν την απόλυτη καταδίκη. Τα γραπτά τους είναι πολύτιμες πηγές για πολλά θέματα όσον αφορά τον Κένεντι. Του Σλέσιντζερ, ειδικότερα, είναι καλογραμμένο, ιδίως η εισαγωγή και ο επίλογος. Μπορεί κανείς να καταλάβει, ωστόσο, τουλάχιστον έναν πιθανό λόγο που η Ζκλίν Κένεντι, το Σεπτέμβριο του 1966, φέρεται να είχε «εξαιρετικά επικριτική στάση για όλα τα βιβλία για τον σύζυγό της, ακόμη και γι’ αυτό του Σλέσιντζερ». Τον απεικόνιζαν, λανθασμένα, ως πιο αριστερό από ό,τι πραγματικά ήταν.

thedailybeast