Πορτογαλία: Θα γίνει η επόμενη Ελλάδα;

Οι Βρυξέλλες αντιμετωπίζουν μια δεύτερη «επανάσταση» κατά της λιτότητας, καθώς η πορτογαλική Αριστερά απαιτεί το δικαίωμα να κυβερνήσει, σχολιάζει ο Ambrose Evans-Pritchard.

Η καθυστερημένη βόμβα σχετικά με τις πολιτικές χρέους-αποπληθωρισμού της ευρωζώνης απασφαλίστηκε και σε μια δεύτερη χώρα. Η Πορτογαλία εντάχθηκε στην εξέγερση ενάντια στη λιτότητα. Η ξεχαρβαλωμένη δημοσιονομική πειθαρχία και η οικονομική εποπτεία που επιβλήθηκε στην νότια Ευρώπη από τη Γερμανία καταρρέει στο πιο ευάλωτο

μέτωπο. Ο Αντόνιο Κόστα, αρχηγός των Σοσιαλιστών και γιος ενός ποιητή Γκόα, αρνήθηκε να προχωρήσει περαιτέρω σε περικοπές μισθών των δημοσίων υπαλλήλων, ή να υπακούσει πειθήνια σε ένα συνασπισμό της δεξιάς υπό της επίβλεψη της τρόικας. Ενάντια σε όλες τις υποθέσεις, έχει αναστείλει την ιστορική διαμάχη του κόμματός του με τους κομμουνιστές της Πορτογαλίας και συμμετέχει σε μια τριπλή συμμαχία με το Μπλόκο της Αριστεράς. Το τρίο απαίτησε το δικαίωμα να κυβερνήσει τη χώρα και μαζί έχουν την απόλυτη πλειοψηφία στο πορτογαλικό κοινοβούλιο.

Η ετυμηγορία από τις αγορές ήταν άμεση. «Δεν θα είμαστε πρόθυμοι να επενδύσουμε στο πορτογαλικό χρέος» δήλωσε η Rabobank, που περιγράφει την εξέλιξη των γεγονότων ως πολιτικό σοκ. Ο πρόεδρος της χώρας έχει το συνταγματικό δικαίωμα να διορίσει εκ νέου την παλιά φρουρά - και μπορεί στην πραγματικότητα να το κάνει τις επόμενες ημέρες - αλλά αυτό θα αφήσει τη χώρα ακυβέρνητη και θα ήταν ένα επικίνδυνο βήμα σε μια νεαρή δημοκρατία, με τις μνήμες της δικτατορίας Σαλαζάρ να είναι σχετικά νωπές.

«Η πλειοψηφία των Πορτογάλων δεν ψήφισε τον κατεστημένο συνασπισμό. Θέλουν μια αλλαγή», δήλωσε η Μίριαμ Κόστα από το Πανεπιστήμιο της Λισαβόνας. Ο Τζόζεφ Ντάουλ, επικεφαλής της συντηρητικής παράταξης στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, προειδοποίησε ότι η Πορτογαλία αντιμετωπίζει έξι μήνες χάους και κινδυνεύει να πάρει το δρόμο της Ελλάδας.

Οι ακρο-αριστεροί σύμμαχοι του Κόστα θέλουν την επιστροφή στο εσκούδο. Πιστεύουν ότι τα βασανιστικά ακροβατικά στην Ελλάδα υπό τον Αλέξη Τσίπρα δείχνουν πέρα από κάθε αμφιβολία ότι είναι αδύνατο να εκτελέσουν μια κυρίαρχη οικονομική πολιτική στο πλαίσιο των περιορισμών του ενιαίου νομίσματος.

Ο κομμουνιστής ηγέτης, Τζερόνιμο ντε Σούσα, έχει ζητήσει την «διάλυση της νομισματικής ένωσης» για το καλό όλων, πριν κάνει περαιτέρω ζημιά στην πιο παραγωγική βάση της ευρωπαϊκής οικονομίας. Το κόμμα του απαιτεί 50% διαγραφή του δημόσιου χρέους της Πορτογαλίας και μια περικοπή 75% των τόκων και έχει ως στόχο να σκίσει την Συνθήκη της Λισαβόνας της ΕΕ και το Δημοσιονομικό Σύμφωνο. Θέλει να εθνικοποιήσει τις τράπεζες, να αναστρέψει την ιδιωτικοποίηση του συστήματος μεταφορών, της ενέργειας, και των τηλεπικοινωνιών και να αναλάβει τα «ανώτερα επίπεδα της οικονομίας».

Η Καταρίνα Μαρτίνς, επικεφαλής του Αριστερού Μπλοκ, είναι πιο διακριτική, αλλά λέει ότι αν ο λαός της Πορτογαλίας πρέπει να επιλέξει μεταξύ της «αξιοπρέπειας και του ευρώ», η αξιοπρέπεια πρέπει να υπερισχύσει. «Κάθε κυβέρνηση που αρνείται να υπακούσει τον Βόλφγκανγκ Σόιμπλε πρέπει να είναι προετοιμασμένη να δει την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα κλείνει τις τράπεζες», είπε.

Σίγουρα έχει δίκιο γι 'αυτό. Το μάθημα του ελληνικού δράματος είναι ότι η ΕΚΤ είναι το πολιτικό όργανο επιβολής της νομισματικής ένωσης και είναι πρόθυμη να γονατίσει τους αντάρτες, τραβώντας την πρίζα στο τραπεζικό σύστημα μιας χώρας. Αυτά τα δύο κόμματα έχουν προς το παρόν υποχωρήσει στους ευσεβισμούς της ευρωζώνης, συμφωνώντας αόριστα να συμμορφωθούν με τους δημοσιονομικούς κανόνες της Ευρωζώνης. Τέτοια λόγια του αέρα δεν έχουν νόημα.

Το Δημοσιονομικό Σύμφωνο της ΕΕ απαιτεί από την Πορτογαλία να μειώσει το δημόσιο χρέος της από 127% σε 60% του ΑΕΠ μέσα σε είκοσι χρόνια, υπό την απειλή κυρώσεων, με παράλληλες περικοπές στην Ιταλία, την Ισπανία, τη Γαλλία και το Βέλγιο, που αλληλοτρέφονται και είναι πιθανό να παγιδεύσουν την νομισματική ένωση σε μια περιοριστική δίνη για μια ακόμα γενιά.

Για την Πορτογαλία αυτό συνεπάγεται ένα πρωτογενές πλεόνασμα του προϋπολογισμού σε τέτοια κλίμακα που δεν μπορεί να είναι συμβατό με την οικονομική ατζέντα της Αριστεράς.

Οι προτάσεις του Κόστα - ελάχιστα πιο μετριοπαθείς - τον έβαλαν σε πορεία σύγκρουσης με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Έχει ορκιστεί να «γυρίσει σελίδα στην λιτότητα», αντιστρέφοντας τις περικοπές της τρόικας, να επαναφέρει τη μεταρρύθμιση της εργασίας, να επανεξετάσει την ιδιωτικοποίηση των δημόσιων συγκοινωνιών και των υδατικών έργων και να ξεκινήσει ένα πακέτο ανάκαμψης 55 σημείων με βάση τις δαπάνες για την υγειονομική περίθαλψη και την εκπαίδευση.

Η αναστάτωση στην Πορτογαλία έχει πιάσει την ελίτ της Ευρώπης εξαπίνης. Η ευρωζώνη απολαμβάνει μια κυκλική ανάκαμψη του είδους, ωθούμενη από το ευτυχές τρίο της φθηνής ενέργειας, του φτηνού ευρώ και των φθηνών πιστώσεων. Η ποσοτική χαλάρωση της ΕΚΤ έχει ρίξει στο σύστημα ρευστότητα, παρότι η Ευρώπη εξακολουθεί να βρίσκεται με το ένα πόδι στον αποπληθωρισμό. Οι ηγέτες της Ευρώπης πίστεψαν ότι η κρίση τελείωσε και πίστεψαν την δική τους προπαγάνδα ότι η Πορτογαλία ανέκτησε με επιτυχία την επιστροφή στην ασφάλεια, με την αυστηρή τήρηση των όρων της τρόικας. Αυτό ήταν πάντα ένας ευσεβής πόθος.

Ο Γουίλιαμ Μπιούτερ, επικεφαλής οικονομολόγος της Citigroup, αναφέρει ότι η Πορτογαλία έχει πολλές κοινές οικονομικές «παθολογίες» με την Ελλάδα, με τα ποσοστά χρέους να είναι ήδη πέρα από το σημείο χωρίς επιστροφή και μια νέα κρίση φερεγγυότητας να είναι σχεδόν αναπόφευκτη στην επόμενη ύφεση.

Το συνδυασμένο δημόσιο και ιδιωτικό χρέος της Πορτογαλίας είναι 370% του ΑΕΠ. Αυτό είναι το δεύτερο υψηλότερο ποσοστό στον ανεπτυγμένο κόσμο, μετά την Ιαπωνία, αλλά η Ιαπωνία είναι ένας διεθνής δανειστής, ενώ η Πορτογαλία έχει καθαρές εξωτερικές υποχρεώσεις της τάξης του 215% του ΑΕΠ. «Μια συστημική λύση στο πρόβλημα της υπερβολικής μόχλευσης είναι απαραίτητη», λέει το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο.

Το ΔΝΤ επαινεί το «θαύμα των εξαγωγών» της Πορτογαλίας, αλλά προειδοποιεί ότι τα κέρδη έχουν στενή βάση. Ενώ οι εξαγωγές έχουν εκτοξευθεί από 30% σε 40% του ΑΕΠ από το 2010, δεν υπήρξαν τέτοιες εξελίξεις στην «εγχώρια προστιθέμενη αξία», που είναι αυτό το οποίο έχει σημασία για την ανταγωνιστικότητα. «Μια διαρκής εξισορρόπηση της οικονομίας δεν έχει πραγματοποιηθεί και ο μη εμπορεύσιμος τομέας εξακολουθεί να είναι κυρίαρχος», αναφέρει. «Η Πορτογαλία αντιμετωπίζει μια οξεία πρόκληση στην οικονομική ανάπτυξη. Η αύξηση της παραγωγικότητας έχει μειωθεί κατά τον τελευταίο μισό αιώνα. Ο πληθυσμός σε ηλικία εργασίας της Πορτογαλίας αναμένεται να μειωθεί και το μετοχικό κεφάλαιο της χώρας συρρικνώνεται, λόγω των ανεπαρκών επενδύσεων» αναφέρει.

Αυτό το μίγμα υψηλού χρέους και χρόνιας χαμηλής ανάπτυξης που είναι τόσο τοξική, σε συνδυασμό με αποπληθωριστικές δυνάμεις δηλητηριάζουν τη δυναμική του χρέους. Το ΔΝΤ λέει ότι ο μόνος σίγουρος τρόπος για να ξεφύγουν από την παγίδα της στασιμότητας εντός των περιορισμών της ευρωζώνης είναι ένα ωστικό κύμα της ριζικής μεταρρύθμισης της αγοράς. Ωστόσο, οι μεταρρυθμίσεις έχουν ήδη «παγώσει». Τώρα μπορεί να θεωρηθούν απίθανες.

Η εξέγερση κατά των μέτρων λιτότητας στην Πορτογαλία είναι μια πρόγευση του τι μπορεί να συμβεί σε μια σειρά κρατών-μελών της ευρωζώνης όταν η παγκόσμια οικονομική ανάπτυξη ανατραπεί, όπως μπορεί να συμβεί μέσα σε δύο χρόνια με τα ιστορικά πρότυπα.

Η κοινωνική και πολιτική ζημιά που προκαλείται από την αυτο-προκαλούμενη πτώση της ευρωζώνης από το 2008 ως το 2014 εξακολουθεί να ζυμώνεται, σε μια εύφλεκτη ατμόσφαιρα, εάν η περιοχή πληγεί σύντομα από νέα ύφεση.

Το νομισματικό μπλοκ είναι σε χειρότερη κατάσταση σχεδόν με κάθε μέτρο, από ό,τι ήταν πριν από την κρίση της Lehman. Τα επίπεδα του χρέους είναι 35 ποσοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ υψηλότερα. Η ανεργία στην ευρωζώνη έχει κολλήσει στο 11%. Η αξιοπιστία της ηγεσίας της Ευρωζώνης είναι υπό κατάρρευση. Ισχυρές λαϊκιστικές δυνάμεις παραμονεύουν στην Ισπανία, την Ιταλία και τη Γαλλία. Τα γεγονότα στην Πορτογαλία έχουν δείξει ότι κάθε εκλογική αναμέτρηση στη Νότια Ευρώπη είναι πλέον ένας «κίνδυνος εκδήλωσης». Οι πολιτικοί δειλοί επιστρέφουν και ο οικονομικός χρόνος εξαντλείται.

telegraph.co.uk

Διαβάστε περισσότερα