Πέθανε ο Γκάρι Μπέκερ, ο οικονομολόγος που έφερε την επιστήμη του στην καθημερινότητα

Ο νομπελίστας οικονομολόγος Γκάρι Μπέκερ, πρωτοπόρος στη χρήση των εργαλείων της οικονομίας για την ανάλυση πραγμάτων που συχνά θεωρούνται εκτός της σφαίρας της οικονομίας, πέθανε σε ηλικία 82 ετών. Αυτή η ιδέα, της χρησιμοποίησης των οικονομικών για την ανάλυση διάφορων πραγμάτων, φαίνεται φυσιολογική στις μέρες μας (το βιβλίο «Freakonomics» που βασίστηκε στις θεωρίες του Μπέκερ σημείωσε τεράστια επιτυχία). Αλλά ο Γκάρι Μπέκερ ήταν αυτός που πρωτοεισήγαγε την ιδέα, διδάσκοντας τους ανθρώπους να βλέπουν τον κόσμο με νέους τρόπους.

Η διάλεξη του Μπέκερ για το Νόμπελ είχε τίτλο «Ο οικονομικός τρόπος να βλέπουμε τη ζωή» και σε αυτήν ο Μπέκερ παρουσίασε το πώς χρησιμοποίησε τα οικονομικά για να αναλύσει θέματα όπως το έγκλημα (γιατί οι άνθρωποι τα διαπράττουν), τις διακρίσεις κατά των μειονοτήτων και την οικογενειακή ζωή.Στη δυναμική εισαγωγή του, τονίζει δύο σημαντικά σημεία. Το ένα είναι ότι οι οικονομολόγοι που θεωρούν ότι ο καθένας είναι εγωιστής (μεγιστοποιώντας τη δική του χρησιμότητα) βλέπουν με μια πολύ περιορισμένη οπτική τα ανθρώπινα κίνητρα. Άλλο σημείο του είναι ότι, ενώ η παραγωγικότητα έχει προσφέρει αφθονία σε πολλούς τομείς, ο μόνος πόρος που ποτέ δεν θα έχουμε περισσότερο είναι ο χρόνος. Ο χρόνος πάντα θα τελειώνει και πάντα θα υπάρχουν μόνο 24 ώρες σε μια ημέρα. Για το λόγο αυτό, ποτέ δεν θα έχουμε την Ουτοπία –διότι πάντα θα υπάρχει η έλλειψη.

Ιδού ένα χαρακτηριστικό απόσπασμα: «Η έρευνά μου χρησιμοποιεί την οικονομική προσέγγιση για την ανάλυση των κοινωνικών ζητημάτων που κυμαίνονται πέραν εκείνων που συνήθως απασχολούν τους οικονομολόγους. Η διάλεξη θα περιγράψει την προσέγγιση αυτή μέσα από παραδείγματα που αντλούνται από εργασίες του παρελθόντος και τρέχουσες. Σε αντίθεση με τη μαρξιστική ανάλυση, η οικονομική προσέγγιση στην οποία αναφέρομαι δεν υποθέτει ότι τα άτομα υποκινούνται μόνο από εγωισμό ή κέρδος. Πρόκειται για μια μέθοδο ανάλυσης και όχι μια υπόθεση σχετικά με συγκεκριμένα κίνητρα. Μαζί με άλλους, έχω προσπαθήσει να απομακρύνω τους οικονομολόγους από τις στενές παραδοχές για ιδιοτέλεια.

Η συμπεριφορά οδηγείται από ένα πολύ πλουσιότερο σύνολο αξιών και προτιμήσεων. Η ανάλυση υποθέτει ότι τα άτομα μεγιστοποιούν την ευημερία όπως την αντιλαμβάνονται, είτε είναι εγωιστές, αλτρουιστές, πιστοί, πεισματάρηδες ή μαζοχιστές. Η συμπεριφορά τους κοιτάζει στο μέλλον και είναι επίσης συνεπής στην πάροδο του χρόνου. Ειδικότερα, προσπαθούν όσο καλύτερα μπορούν να προβλέψουν τις αβέβαιες συνέπειες των πράξεών τους.

Η μακρόπνοη συμπεριφορά, όμως, μπορεί επίσης να είναι ριζωμένη στο παρελθόν, γιατί το παρελθόν μπορεί να ρίξει μια μεγάλη σκιά σε στάσεις και αξίες. Οι δράσεις περιορίζονται από το εισόδημα, τον χρόνο, την ατελή μνήμη και εκτίμηση του δυναμικού και άλλων περιορισμένων πόρων, καθώς επίσης και από τις διαθέσιμες ευκαιρίες στην οικονομία και αλλού. Οι ευκαιρίες αυτές καθορίζονται σε μεγάλο βαθμό από τις ιδιωτικές και συλλογικές δράσεις των άλλων ατόμων και οργανώσεων.

Διαφορετικοί περιορισμοί είναι καθοριστικοί για διαφορετικές καταστάσεις, αλλά ο πιο θεμελιώδης περιορισμός είναι ο περιορισμένος χρόνος. Η πρόοδος στην οικονομία και την ιατρική έχουν αυξήσει σημαντικά το μήκος της ζωής, αλλά όχι και την φυσική ροή του ίδιου του χρόνου, η οποία περιορίζει πάντα τον καθένα σε είκοσι τέσσερις ώρες την ημέρα. Όμως, ενώ τα αγαθά και οι υπηρεσίες έχουν επεκταθεί πάρα πολύ στις πλούσιες χώρες, ο συνολικός διαθέσιμος χρόνος που έχουν για κατανάλωση δεν έχει αυξηθεί ανάλογα.Έτσι, τα θέλω παραμένουν ανικανοποίητα στις πλούσιες χώρες, όπως και στις φτωχές. Γιατί, ενώ η αυξανόμενη αφθονία αγαθών μπορεί να μειώσει την αξία των συμπληρωματικών αγαθών, ο χρόνος γίνεται όλο και πιο πολύτιμος, όπως και τα εμπορεύματα γίνονται πιο άφθονα. Η μεγιστοποίηση της χρησιμότητας δεν έχει καμία σημασία σε μια Ουτοπία όπου οι ανάγκες του καθενός είναι πλήρως ικανοποιημένες, αλλά η συνεχής ροή του χρόνου κάνει μια τέτοια Ουτοπία αδύνατη».http://www.businessinsider.com/gary-becker-on-utopia-2014-5#!IIY4M

Διαβάστε περισσότερα