Ολλανδικές εκλογές: Το πρώτο τεστ για τους λαϊκιστές της Ευρώπης

«Υπάρχει κάτι λάθος στη χώρα μας»: με αυτή τη φράση ξεκινά μια ανοικτή επιστολή προς τον ολλανδικό λαό που δημοσιεύθηκε τον περασμένο μήνα. Εκφράζει παράπονα γι 'αυτούς που «καταχρώνται την ελευθερία της χώρας μας για να προκαλέσουν τον όλεθρο, όταν έχουν έρθει στη χώρα ακριβώς για αυτή την ελευθερία», και τους προειδοποιεί: «φερθείτε φυσιολογικά ή φύγετε». Ο συγγραφέας δεν ήταν ο Γκέερτ Βίλντερς, ηγέτης του αντι-μουσουλμανικού Κόμματος της Ελευθερίας (PVV), αλλά ο Μαρκ Ρούτε, αρχηγός των ελεύθερα σκεπτόμενων Φιλελευθέρων (VVD) και πρωθυπουργός μιας χώρας που παρουσιάζει τον εαυτό της ως μία

από τις πιο ανεκτικές στον κόσμο. Το "φερθείτε φυσιολογικά» είναι μια συνηθισμένη εντολή στα ολλανδικά. Μπορεί να σημαίνει «Μην είσαι αντιπαθητικός» ή «Μην είσαι ανόητος". Αλλά εδώ είχε έναν σκοτεινό χαρακτήρα αποκλεισμού.

Η επιστολή του Ρούτε σηματοδότησε πόσο έχει αλλάξει η ολλανδική πολιτική, καθώς η χώρα προετοιμάζεται για εθνικές εκλογές στις 15 Μαρτίου. Η ψηφοφορία θα δοκιμάσει την αντοχή του ευρωπαϊκού λαϊκισμού στην εποχή του Brexit και του Ντόναλντ Τραμπ και θα πρέπει να θεωρηθεί ως ένα προμήνυμα των γαλλικών και των γερμανικών εκλογών αργότερα φέτος. Αν ο Βίλντερς έρθει πρώτος, λέει ο Κας Μούντε, ειδικός στον λαϊκισμό στο Πανεπιστήμιο της Γεωργίας, «τα μίντια θα παρουσιάσουν αυτόν και τους ευρωπαίους συνεργάτες του ως ‘επιλογή του λαού’. Αυτό θα ενισχύσει τη Μαρίν Λεπέν στη Γαλλία, την Φράουκε Πέτρι στη Γερμανία και άλλους παρόμοιους ηγέτες».

Η Ολλανδία συχνά ήταν ένα είδος ταγού για τη Βόρεια Ευρώπη. Η εξέγερση των αριστερών σπουδαστών της έφτασε νωρίς, το 1966. Ο Βιλ Κοκ, ένας Εργατικός πρωθυπουργός που εξελέγη το 1994, αναπαρήγαγε την κεντροαριστερή πολιτική του Τρίτου Δρόμου πριν από τον Τόνι Μπλερ και τον Γκέρχαρντ Σρέντερ. Ο αντι-μουσουλμανικός λαϊκισμός απογειώθηκε νωρίτερα από ό,τι αλλού στην Ευρώπη, και η χώρα εξέλεξε κεντροδεξιά κυβέρνηση το 2002, και πάλι πριν από τη Βρετανία και τη Γερμανία.

Εκείνα τα χρόνια ο συναγωνισμός για την πρώτη θέση στις ολλανδικές εκλογές ήταν γενικά μεταξύ των μεγαλύτερων δεξιών και αριστερών κομμάτων. Αλλά σήμερα, οι κεντροδεξιοί Φιλελεύθεροι του Ρούτε και οι εθνικιστικές του PVV υπό τον Βίλντερς μάχονται για το προβάδισμα, και διεκδικούν κάποιους από τους ίδιους ψηφοφόρους. Η επιστολή του Ρούτε ήταν μια προσπάθεια να προσελκύσει ψηφοφόρους από την εργατική λευκή τάξη, τους οποίους το PVV αποκαλεί «Χενκ και Ίνγκριντ». Το υποκείμενο θέμα της επιστολής για τον ηθικό πανικό εξαιτίας της μετανάστευσης μιμήθηκε τις ομιλίες του Βίλντερς.

Οι προηγούμενες εκλογές, το 2012, οδήγησαν σε πολιτικές λιτότητας και μια βαθιά ύφεση. Η κυβέρνηση του Ρούτε, ένας μεγάλος συνασπισμός με το κεντροαριστερό Εργατικό Κόμμα, έχει πραγματοποιήσει ορισμένες σημαντικές μεταρρυθμίσεις, και η οικονομία βρίσκεται σε ανοδική πορεία. Η κεντρική τράπεζα αύξησε πρόσφατα τις προβλέψεις ανάπτυξης για το 2017 στο 2,3%. Παρόλα αυτά, η διάθεση είναι κακή. Οι Ολλανδοί έχουν καλή υγειονομική περίθαλψη και γενναιόδωρες συντάξεις, αλλά αυτά τα θέματα και η μετανάστευση είναι αυτά με τα οποία θέλουν να ασχοληθούν περισσότερο οι πολιτικοί, σύμφωνα με δημοσκόπηση της Ipsos. Το σχέδιο του VVD, λέει ένας ακτιβιστής, είναι να διαβεβαιώσει τους ανθρώπους ότι το κόμμα θα προστατεύει τόσο τις κοινωνικές παροχές όσο και τις σύγχρονες ολλανδικές αξίες.

Ο μεγαλύτερος χαμένος από την κακή διάθεση της χώρας θα είναι πιθανώς οι Εργατικοί (PvdA), οι οποίοι (όπως οι Σοσιαλδημοκράτες στη Γερμανία και οι Σοσιαλιστές στη Γαλλία) έχουν χάσει την υποστήριξη από την αριστερά επειδή κυβερνούν με το κέντρο. Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι το ποσοστό τους συρρικνώνεται από 38 έδρες σε 12 στο κοινοβούλιο των 150 εδρών. Κάποιοι ψηφοφόροι τους έχουν στραφεί στο PVV, το οποίο υποστηρίζει τα περισσότερα κρατικά επιδόματα, καθώς και λιγότερους μετανάστες. Οι περισσότεροι έχουν στραφεί στους Πράσινους, τους ακροαριστερούς Σοσιαλιστές, ή το 50 Plus, το κόμμα των συνταξιούχων. Όλα αυτά θεωρούνται πολιτικά αουτσάιντερς. Τα καθιερωμένα κόμματα, όπως οι Χριστιανοδημοκράτες και οι αριστεροί-φιλελεύθεροι του D66, θα μπορούσαν να κλέψουν ψήφους από την αριστερή πτέρυγα των Φιλελευθέρων. Καθώς θεωρείται ότι πάνω από 12 κόμματα θα εισέλθουν στο κοινοβούλιο, αυτοί οι μεσαίου μεγέθους φορείς θα είναι κρίσιμης σημασίας.

Οι δημοσκοπήσεις δίνουν το προβάδισμα στον Βίλντερς με λίγες ποσοστιαίες μονάδες (αν και το PVV χάνει συνήθως ψήφους την ημέρα των εκλογών). Ωστόσο, ακόμη και αν το κόμμα του αναδειχθεί πρώτο, δεν έχει σχεδόν καμία πιθανότητα να κυβερνήσει τη χώρα. Τα περισσότερα κόμματα έχουν αποκλείσει το ενδεχόμενο να σχηματίσουν συνασπισμό μαζί του. Ο Μέιντερτ Φενέμα, πολιτικός αναλυτής, σημειώνει ένα άλλο εμπόδιο: "Ο Βίλντερς, φυσικά, δεν θέλει να είναι πρωθυπουργός". Θα βλάψει την εικόνα του προς τα έξω. Η μόνη άλλη επαφή του με την εξουσία, όταν υποστήριξε την κυβέρνηση μειοψηφίας του Ρούτε από το 2010 έως το 2012, τελείωσε όταν αποσύρθηκε, αντί να μοιραστεί το μερίδιο ευθύνης για τα αντιλαϊκά μέτρα λιτότητας.

Ωστόσο, το να μείνει ο νικητής των εκλογών εκτός κυβέρνησης δεν είναι καλό για τη δημοκρατία και θα τεκμηριώσει τις κατηγορίες του Βίλντερς ότι οι ελίτ αγνοούν τη βούληση του λαού. Και το «φαινόμενο Βίλντερς» στα άλλα κόμματα είναι τεράστιο. Λίγοι τολμούν να πουν μια καλή λέξη για την Ευρώπη ή τους πρόσφυγες. Όλα τα κόμματα μιλούν για εθνική ταυτότητα ή «προοδευτικό πατριωτισμό» (ένα σύνθημα που είναι τόσο κενό όσο ακούγεται).

Αυτό επιδεινώνει μόνο τα προβλήματα της Ολλανδίας με την ενσωμάτωση. Μια πρόσφατη έκθεση του Ολλανδικού Ινστιτούτου για την Κοινωνική Έρευνα διαπίστωσε ότι τέσσερις στους δέκα Ολλανδούς πολίτες με καταγωγή από την Τουρκία, το Μαρόκο, το Σουρινάμ ή τις Αντίλλες δεν αισθάνονται τη χώρα πατρίδα τους. Ο Φλόρις Βερμέουλεν, πολιτικός επιστήμονας στο Πανεπιστήμιο του Άμστερνταμ, θεωρεί ότι κινήσεις την επιστολή του Ρούτε είτε αποθαρρύνουν τις μειονότητες από το να ψηφίσουν είτε τους οδηγούν προς ο νέο κόμμα Denk (Σκέψη), το οποίο στοχεύει στους απογοητευμένους μουσουλμάνους και τις εθνοτικές μειονότητες.

Με τόσα πολλά κόμματα, και το 70% των Ολλανδών ψηφοφόρων να μην έχει ακόμα αποφασίσει, οποιαδήποτε πρόβλεψη για τα αποτελέσματα των εκλογών θα ήταν ανόητη. Είναι πιο εύκολο όμως να προβλέψουμε την κατεύθυνση της χώρας. Η επιστολή του Ρούτε επαίνεσε τις ολλανδικές αξίες, όπως τα δικαιώματα των ομοφυλοφίλων και την ελευθερία να φορούν κοντές φούστες, και δεν επέκρινε ρητά τους μουσουλμάνους. Αλλά η καταδίκη για τους ανθρώπους που αρνούνται να σφίξουν το χέρι των γυναικών, ή που «κατηγορούν τους συνηθισμένους Ολλανδούς ότι είναι ρατσιστές», κατέστησε σαφές το ποιος φέρεται να μην «φέρεται φυσιολογικά».

economist.com

Διαβάστε περισσότερα