Ο… Πρόεδρος Τραμπ και το μέλλον της Δύσης

Τι θα συμβεί στις σχέσεις των ΗΠΑ με τους παραδοσιακούς συμμάχους τους αν ο Ρεπουμπλικανός υποψήφιος κερδίσει τις εκλογές του Νοεμβρίου; Ο Nicholas Vinocur σχολιάζει.

Ήταν μια παράξενη μέρα για την Εσθονία, όταν το μικρό έθνος της Βαλτικής έγινε το επίκεντρο μιας έντονης συζήτησης στην προεκλογική εκστρατεία των ΗΠΑ. Το επίμαχο θέμα: θα τηρήσουν οι Ηνωμένες Πολιτείες την υποχρέωσή τους στο ΝΑΤΟ

να υπερασπιστούν την Εσθονία σε περίπτωση επίθεσης από τη Ρωσία; Ο Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος έχει επανειλημμένα κατηγορήσει τα μικρά μέλη του ΝΑΤΟ ότι "εκμεταλλεύονται" τις ΗΠΑ, απέφυγε να απαντήσει. "Έχουν εκπληρώσει τις υποχρεώσεις τους σε εμάς;", δήλωσε στην εφημερίδα New York Times. "Αν εκπληρώσουν τις υποχρεώσεις τους προς εμάς, η απάντηση είναι ναι".

Λίγες ώρες αργότερα, ο υποστηρικτής του Τραμπ Νιουτ Γκίνγκριτς υποβάθμισε τον σκεπτικισμό του Ρεπουμπλικανικού υποψηφίου ως προς τα καθήκοντα του ΝΑΤΟ, λέγοντας: "Η Εσθονία είναι στα προάστια της [ρωσικής] Αγίας Πετρούπολης... Δεν είμαι σίγουρος ότι θα ρισκάραμε έναν πυρηνικό πόλεμο στα προάστια της Αγίας Πετρούπολης".

Για τους Εσθονούς, και όλα τα άλλα μέλη του ΝΑΤΟ στην περιοχή, αυτό ήταν ένα ανατριχιαστική μήνυμα. "Ξαφνικά το θέμα που μας αφορά περισσότερο - η υπεράσπιση της Εσθονίας - έγινε ένα θέμα σε αυτή την εκστρατεία" δήλωσε ο Γιούρι Λούικ, πρώην πρεσβευτής της Εσθονίας στη Ρωσία. "Είναι μια εντελώς απροσδόκητη εξέλιξη και μια ζοφερή κατάσταση για όλη την Ανατολική Ευρώπη". "Η αποτρεπτική δύναμη του ΝΑΤΟ εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τη θέση του προέδρου των ΗΠΑ. Αν δεν είναι σίγουρος... αυτό αποδυναμώνει πάρα πολύ τον ανατρεπτικό ρόλο".

Το τέλος της Δύσης;

Πέρα από την περιφερειακή ασφάλεια, το επεισόδιο με την Εσθονία εγείρει ένα μεγαλύτερο, πιο ανησυχητικό ερώτημα για τους Ευρωπαίους που παρακολουθούν την αμερικανική προεκλογική εκστρατεία: αν κερδίσει ο Τραμπ, θα αισθανθεί την υποχρέωση να διατηρήσει τον ιστορικό ρόλο της χώρας του ως υπερασπιστής και εγγυητής της Δύσης;

Μέχρι στιγμής, η απάντηση φαίνεται να είναι κατά πάσα πιθανότητα "όχι".

Μετά το τέλος του Β 'Παγκοσμίου Πολέμου, κανένας άλλος αμερικανός προεδρικός υποψήφιος δεν έχει αμφισβητήσει τα προνόμια της χώρας ως παγκόσμιας υπερδύναμης τόσο ανοιχτά, ή τόσο επίμονα, ή με τόσο λίγο σεβασμό στους ιστορικούς δεσμούς, όπως ο Τραμπ.

Πριν από έξι μήνες, οι Ευρωπαίοι ηγέτες αισθάνονταν ελεύθεροι να απορρίψουν τις επικρίσεις του ΝΑΤΟ, ή τις προσβολές προς τις χώρες της ΕΕ, ως παραληρήματα ενός υποψηφίου ο οποίος δεν είχε καμία πιθανότητα να κερδίσει το χρίσμα των Ρεπουμπλικάνων -πόσο μάλλον την προεδρία. Όχι πια. Καθώς ο Τραμπ εξασφάλισε το χρίσμα των Ρεπουμπλικάνων, και κατά την εκστρατεία του έκανε τη μία σοκαριστική δήλωση μετά την άλλη, αποκάλυψε λεπτομέρειες μιας ξένης πολιτικής ατζέντας που ήταν πολύ πιο ανησυχητική για τους συμμάχους των ΗΠΑ από οτιδήποτε είχε πει στις προκριματικές εκλογές.

Πρώτα, αμφισβήτησε το ΝΑΤΟ, το οποίο είχε πρόσφατα χαρακτηρίσει "άνευ αντικειμένου". Απορρίπτοντας την αρχή της αυτόματης αμοιβαίας βοήθειας, η οποία αποτελεί τη βάση της συμμαχίας, ο Τραμπ υποστήριξε ότι οι μικρές χώρες "εκμεταλλεύονται" τις ΗΠΑ με το να μην συνεισφέρουν αρκετά στη συμμαχία. Χώρες όπως η Εσθονία, η Λετονία και η Λιθουανία πρέπει να πληρώσουν αν θέλουν να μείνουν στο "παιχνίδι", είπε. "Σε αυτό το στάδιο, [ο Τραμπ] είναι έτοιμος να πει 'ας παρατήσουμε την όλη ιδέα και ας εγκαταλείψουμε το ΝΑΤΟ'" είπε ένας διπλωμάτης της ΕΕ, ο οποίος ζήτησε να μην κατονομαστεί. "Δεν τολμώ να φανταστώ πως θα είναι ο κόσμος [χωρίς το ΝΑΤΟ]".

Η συζήτηση σχετικά με την κατανομή των βαρών εντός του ΝΑΤΟ είναι μια απλή υποσημείωση στο δόγμα "Η Αμερική πρώτα" της εξωτερικής πολιτικής του Τραμπ. "Οι Ευρωπαίοι πρέπει να κατανοήσουν ότι η ευθύνη της υπεράσπισης του δυτικού πολιτισμού θα είναι δική τους, αν ο Τραμπ εκλεγεί" δήλωσε ο Νίκολας Ντάνγκαν, ανώτερος συνεργάτης στο Ατλαντικό Συμβούλιο. Πίσω από αυτό κρύβεται αυτό που διάφορες πηγές περιγράφουν ως βαθιά αμφιθυμία προς τις διεθνείς δεσμεύσεις των Ηνωμένων Πολιτειών και μια ύποπτη, απειλητική στάση προς την υπόλοιπη Δύση. Σύμφωνα με τον Τραμπ, οι Βρυξέλλες είναι ένα "κολαστήριο", η Γερμανία βρίσκεται "στο απόλυτο χάος" και η Γαλλία "δεν είναι ακριβώς ό,τι ήταν".

Η Γαλλία, το Βέλγιο και η Γερμανία έχουν υποστεί τρομοκρατικές επιθέσεις κατά το παρελθόν έτος. Όμως, αντί να εκφράσει συμπάθεια προς τα συμμαχικά έθνη, ο Τραμπ πρότεινε την απαγόρευση να εισέλθουν στις ΗΠΑ πολίτες από χώρες που έπληξε η τρομοκρατία. "Οι υπερβολές μου προκαλούν αηδία" δήλωσε ο Γάλλος πρόεδρος Φρανσουά Ολάντ στους δημοσιογράφους αυτή την εβδομάδα, όταν του ζητήθηκε να αντιδράσει στις πρόσφατες δηλώσεις του Τραμπ.

Για τη Ρωσία, με αγάπη

Ίσως ακόμα πιο οδυνηρό για τους συμμάχους από την περιφρονητική στάση του Τραμπ είναι η άνεσή του με τη Ρωσία. Σε μια συνέντευξη στο ABC, ο Γιώργος Στεφανόπουλος, ο Ρεπουμπλικάνος υποψήφιος, ζήτησε "καλύτερες σχέσεις" με τη Μόσχα, προτρέποντας τις Ηνωμένες Πολιτείες να αποδεχθούν την ρωσική προσάρτηση της Κριμαίας, την οποία τόσο η Ουάσιγκτον όσο και οι Βρυξέλλες θεωρούν παραβίαση του διεθνούς δικαίου. Επίσης, αρνήθηκε ότι υποστηριζόμενοι από τους ρώσους αντάρτες ή πληρεξούσιοι ήταν στην Ουκρανία, παρά τις συνεχιζόμενες συγκρούσεις στην περιοχή του Ντονμπάς, που έχουν στοιχίσει εκατοντάδες ζωές.

Με μικρές παραλλαγές, τέτοιες δηλώσεις απηχούν τις φιλορωσικές θέσεις της Ευρωπαϊκής ακροδεξιάς. Στο θέμα της Ρωσίας, ο Τραμπ ευθυγραμμίζεται άψογα με την Μαρίν Λεπέν, επικεφαλής του Εθνικού Μετώπου της Γαλλίας, τον πρώην ηγέτη του UKIP Νάιτζελ Φάρατζ, την Φράουκε Πέτρι του AFD στη Γερμανία, τον Μπέμπε Γκρίλο, ηγέτη του κινήματος Πέντε Αστέρων στην Ιταλία και άλλα λαϊκίστικα κόμματα στην Ευρώπη. Και κατά κάποιο τρόπο, ο Τραμπ έχει προχωρήσει περισσότερο, φλερτάροντας τον Πρόεδρο της Ρωσίας Βλαντιμίρ Πούτιν.

Σε ένα πείραγμα που σόκαρε τους Ευρωπαίους πολιτικούς, είπε σε μία συγκέντρωση ότι η Ρωσία θα πρέπει να βοηθήσει να ανακτηθούν τα περίπου 30.000 ηλεκτρονικά μηνύματα που υποτίθεται ότι διαγράφηκαν από προσωπικούς λογαριασμούς της υποψήφιας των Δημοκρατικών Χίλαρι Κλίντον. Τα σχόλια του Τραμπ, τα οποία ήρθαν μετά από αναφορές ότι χάκερς που στηρίζει το ρωσικό κράτος "έσπασαν" τον server της Εθνικής Επιτροπής των Δημοκρατικών, ακούστηκαν σαν μια πρόσκληση προς τη Ρωσία, να κατασκοπεύει τις Ηνωμένες Πολιτείες. "Αν ο Ντόναλντ Τραμπ κατέληγε Πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών, νομίζω ότι καλύτερα να τρέξουμε να κρυφτούμε" έγραψε στο Twitter ο Καρλ Μπιλντ, πρώην υπουργός Εξωτερικών της Σουηδίας.

Το ρίσκο κατευνασμού του Πούτιν

Οι αντι-δυτικές τάσεις του Τραμπ και οι έπαινοι για τον Πούτιν εγείρουν ανησυχίες σχετικά με την ανεξαρτησία της προεκλογικής του εκστρατείας. Ο Πολ Μάναφορτ, διευθυντής της προεκλογικής του εκστρατείας, στο παρελθόν εργάστηκε ως πολιτικός σύμβουλος της φιλορωσικής κυβέρνησης του πρώην προέδρου της Ουκρανίας Βίκτορ Γιανούκοβιτς. Ο ρόλος αυτό τον φέρνει σε άμεση επαφή με τους οπαδούς του Πούτιν και πιθανόν να εμπλέκεται στο ότι ο Τραμπ ευθυγραμμίζεται με τη Ρωσία στις συνεντεύξεις του για την Κριμαία και την Ουκρανία. Ενώ ο Τραμπ αναγκάστηκε να παραδεχτεί, μετά από την ρητή άρνηση από τον Πούτιν, ότι είχε γνωρίσει ποτέ ή ακόμη και μιλήσει στον ρώσο ηγέτη, η έκκλησή του να κατασκοπεύει η Ρωσία τους Κλίντον συνεπάγεται ένα επίπεδο άνεσης που προκάλεσε ανησυχία στους αναλυτές ασφάλειας της ΕΕ.

"Αν ο Τραμπ εκλεγεί, δεν θα καταρρεύσουν τα πάντα από τη μια μέρα στην άλλη, δόξα τω Θεώ", δήλωσε ο Καμίλ Γκραντ, επικεφαλής του Ιδρύματος Στρατηγικών Ερευνών, ενός ανεξάρτητου think tank στη Γαλλία. "Το πραγματικό πρόβλημα είναι τι θα συμβεί κατά την πρώτη κρίση με τον Πούτιν, αν ο Τραμπ γίνει Πρόεδρος; Ο Πούτιν θα μπορούσε να μπει στον πειρασμό να δοκιμάσει τις δεσμεύσεις του Τραμπ από την πρώτη ημέρα της προεδρίας του. Πώς θα αντιδράσει; Θα είναι σε θέση ο Τραμπ να αντιμετωπίσει τον Πούτιν, ή θα πρέπει να τον συμβουλέψουν εναντίον του; Αυτό που είναι σίγουρο είναι ότι, αν οι Ηνωμένες Πολιτείες πάψουν να είναι η τελευταία λύση για την Ευρώπη, μπαίνουμε σε ένα διαφορετικό κόσμο".

Μια τελευταία ελπίδα

Τους επόμενους μήνες, οι ευρωπαϊκές ελίτ θα μελετούν τις δημοσκοπήσεις των ΗΠΑ, ελπίζοντας ότι η Κλίντον θα διατηρήσει το προβάδισμά της. Πολλοί αξιωματούχοι εξακολουθούν να πιστεύουν ότι ο Τραμπ δεν μπορεί να κερδίσει -εν μέρει λόγω της ισχυρότερης απήχησης της Κλίντον στις μειονότητες και στις γυναίκες και εν μέρει επειδή είναι πάρα πολύ δύσκολο να κατανοήσουν την εναλλακτική λύση.

Αλλά, όπως απέδειξε και η απόφαση-έκπληξη της Βρετανίας να αποχωρήσει από την Ευρωπαϊκή Ένωση, οι δημοσκοπήσεις μπορεί να κάνουν λάθος. Αν ο Τραμπ κερδίσει τον Νοέμβριο, κάποιοι θα προσκολληθούν σε μια τελευταία ελπίδα: ότι δεν εννοούσε όσα έλεγε στην προεκλογική εκστρατεία. "Με τον Τραμπ, δεν έχουμε να κάνουμε με την πολιτική. Δεν έχουμε να κάνουμε με την εξωτερική πολιτική", δήλωσε ο Ντάνγκαν. "Δεν πρέπει να χαρακτηρίζουμε αυτά που λέει με τέτοιους επαγγελματικούς όρους". Για την υπόλοιπη Δύση, αυτά είναι λιγοστές ελπίδες.

politico.eu

Διαβάστε περισσότερα