Ο νέος αντιαμερικανισμός της Τουρκίας

Έχοντας αναστατωθεί από μια αποτυχημένη απόπειρα πραξικοπήματος, η κυβέρνηση και πολλοί από τους πολίτες της Τουρκίας ψάχνουν απελπισμένα κάποιον για να κατηγορήσουν. Αντί να αναλάβουν μια διεξοδική έρευνα των γεγονότων, όμως, κατηγορούν τις Ηνωμένες Πολιτείες για συνενοχή στην εξέγερση. Αυτό έχει προκαλέσει ένα νέο κύμα αντιαμερικανισμού που, σε συνδυασμό με μια σαρωτική κυβερνητική καταστολή ενάντια σε πραγματικούς και φανταστικούς εχθρούς, ενέχει σοβαρό κίνδυνο για το ΝΑΤΟ, τις σχέσεις με τις Ηνωμένες Πολιτείες

Ο κύριος ένοχος πίσω από το πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου, σύμφωνα με τον πρόεδρο της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και άλλους Τούρκους ηγέτες, είναι ο Φετουλάχ Γκιουλέν, ένας μουσουλμάνος κληρικός ο οποίος ζει αυτοεξόριστος στην Πενσυλβάνια από το 1999 και έχει αρνηθεί οποιαδήποτε ανάμειξη στην απόπειρα ανατροπής. Αλλά ο φιλοκυβερνητικός Τύπος, οι πολιτικοί ηγέτες και οι απλοί πολίτες σε όλα τα τμήματα της κοινωνίας, επίσης, δείχνουν την Ουάσιγκτον, η οποία έχει αρνηθεί οποιαδήποτε εμπλοκή.

Όταν ο στρατηγός Τζόζεφ Βότελ, ο ανώτατος αμερικανός διοικητής στη Μέση Ανατολή, εξέφρασε σε συνέντευξη την περασμένη εβδομάδα τις ανησυχίες του σχετικά με την επίδραση της κάθαρσης στους Τούρκους αξιωματικούς, συμπεριλαμβανομένων και ορισμένων που εργάστηκαν με τους Αμερικανούς και τώρα φυλακίστηκαν, ο Ερντογάν τον κατηγόρησε ότι "παίρνει το μέρος των πραξικοπηματιών". Την Τρίτη, ο Ερντογάν συνέχισε να το υποστηρίζει, δίνοντας μια ομιλία στην οποία είπε ότι με το να υποστηρίζει τους πραξικοπηματίες, η Δύση υποστηρίζει την "τρομοκρατία".

Εν τω μεταξύ, η φιλοκυβερνητική εφημερίδα Yeni Safak κατηγόρησε την CIA, τον στρατηγό του στρατού Τζον Κάμπελ, πρώην διοικητή του ΝΑΤΟ στο Αφγανιστάν και τον Χένρι Μπάρκλεϊ, ο οποίος διευθύνει το πρόγραμμα της Μέσης Ανατολής στο Κέντρο Woodrow Wilson, ότι βρίσκονται πίσω από την εξέγερση. Οι αποδείξεις κατά του Μπάρκλεί; Όταν το πραξικόπημα ξέσπασε, ήταν σε ένα νησί κοντά στην Κωνσταντινούπολη διεξάγοντας ένα εργαστήριο για ακαδημαϊκούς. Η εφημερίδα το αποκάλεσε "μυστική συνάντηση" και είπε ότι έκανε αρκετά τηλεφωνήματα, σχεδόν μια ύποπτη δραστηριότητα. Είχε, επίσης, έναν τίτλο στον οποίο ισχυριζόταν ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες είχαν προσπαθήσει να δολοφονήσουν τον Ερντογάν εκείνο το βράδυ.

Δεν βγάζει κανένα νόημα οι Ηνωμένες Πολιτείες να επιδιώκουν να αποσταθεροποιήσουν έναν σύμμαχο του ΝΑΤΟ, η συνεργασία του οποίου είναι ζωτικής σημασίας για την ασφάλεια της Συμμαχίας, καθώς και για τον αγώνα κατά του Ισλαμικού Κράτους, ειδικά όταν ένα μεγάλο μέρος της περιοχής βρίσκεται σε χάος. Ενώ είναι κατανοητό ότι οι Τούρκοι ταράχθηκαν από την απόπειρα πραξικοπήματος, στο οποίο ο Ερντογάν δήλωσε ότι 237 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους, παίζουν ένα διπρόσωπο και κυνικό παιχνίδι. Ο Ερντογάν έχει επικρίνει τα δυτικά έθνη επειδή δεν καταδίκασαν το πραξικόπημα αρκετά έντονα, αλλά η πραγματική του ανησυχία φαίνεται να είναι ότι εξέπεμψαν συναγερμό για το πώς εκμεταλλεύτηκε την κρίση για να εκκαθαρίσει περίπου 66.000 ανθρώπους από το στρατό, τα υπουργεία, τα σχολεία και τα πανεπιστήμια. Αυτός ο αριθμός είναι πολύ μεγαλύτερος από ό,τι θα μπορούσε ενδεχομένως να δικαιολογηθεί, και τόσο σαρωτικός σαν να ξεριζώνει το χαρακτήρα και την ικανότητα των εν λόγω θεσμών.

Αμερικανοί αξιωματούχοι υποθέτουν, έχοντας λόγους για να το κάνουν, ότι ο Ερντογάν αυξάνει ραγδαία την κριτική του για να πιέσει την Ουάσιγκτον να συμμορφωθεί με την απαίτηση του να εκδοθεί ο Γκιουλέν, πρώην σύμμαχός του με τον οποίον έχουν χωρίσει οι δρόμοι τους πριν από μερικά χρόνια, στην Τουρκία. Η Τουρκία έχει δώσει στην κυβέρνηση έγγραφα, αλλά κανένα επίσημο νομικό αίτημα έκδοσης, και μέχρι στιγμής οι Αμερικανοί δεν βλέπουν καμία απόδειξη ότι ο Γκιουλέν είναι ένοχος.

Πρέπει να υπενθυμίσουμε στους Τούρκους ότι ο Γκιουλέν έχει το νομικό δικαίωμα να είναι στις Ηνωμένες Πολιτείες και ότι το Υπουργείο Δικαιοσύνης θα πρέπει να περάσει από μια αυστηρή διαδικασία, πριν αποφασίσει αν θα μπορούσε να τον παραδώσει, ιδιαίτερα σε μια χώρα όπου η εν λόγω διαδικασία είναι όλο και πιο απίθανη και τα βασανιστήρια φέρεται να χρησιμοποιήθηκαν εναντίον κρατουμένων.

Η πραγματική δουλειά της Τουρκίας είναι να φτάσει στη βάση του ποιος ενορχήστρωσε το πραξικόπημα και γιατί. Αλλά αυτό απαιτεί την αναίρεση θεωριών συνωμοσίας υπέρ της αμερόληπτης συλλογής στοιχείων. Η Ουάσιγκτον αναμένει ότι οι εντάσεις σχετικά με τον Γκιουλέν θα επιδεινωθούν και θα μπορούσαν να φέρουν την Τουρκία πιο κοντά στη Ρωσία. Επιπλέον, Αμερικανοί αξιωματούχοι λένε ότι οι Τούρκοι έχουν δώσει διαβεβαιώσεις κατ' ιδίαν, μεταξύ άλλων και στον στρατηγό των Πεζοναυτών Τζόζεφ Ντάνφορντ, ο οποίος επισκέφθηκε την Άγκυρα τη Δευτέρα, ότι θα συνεχίσουν να συνεργάζονται εναντίον του ISIS. Μέχρι στιγμής, οι διαβεβαιώσεις ισχύουν.

Μακροπρόθεσμα, οι Ηνωμένες Πολιτείες και το ΝΑΤΟ έχουν ένα πιο σημαντικό πρόβλημα στα χέρια τους: τι να κάνουν με έναν ζωτικής σημασίας σύμμαχο που απομακρύνεται από τα δημοκρατικά πρότυπα; Αμερικανοί αξιωματούχοι λένε ότι έχουν αρχίσει να μελετούν επιλογές, συμπεριλαμβανομένου του κατά πόσο το ΝΑΤΟ θα μπορούσε μια μέρα να αποφασίσει για κάποιο είδος συνεπειών, μέχρι στιγμής απροσδιόριστων, για αντιδημοκρατική συμπεριφορά.

Ακόμη και η αναφορά πιθανής δράσης του ΝΑΤΟ θα μπορούσε να εξαγριώσει τον Ερντογάν. Αλλά είναι δύσκολο να δούμε πώς η Τουρκία μπορεί να είναι ένας αξιόπιστος σύμμαχος αν υιοθετήσει αρχές και πρακτικές αντίθετες με τη Δύση ή πώς η χώρα μπορεί να εξασφαλίσει τη δικής της συνεχή ανάπτυξη και ασφάλεια χωρίς το ΝΑΤΟ ως άγκυρα.

nytimes.com

Διαβάστε περισσότερα