Νομισματική Ένωση ή…«Νομισματική αμηχανία»;

Έχει επανειλημμένως τονίσει ότι «η υπερβολική δόση λιτότητας χειροτερεύει τα πάντα» και ότι «πουθενά στον κόσμο οι περικοπές δεν οδήγησαν σε εξυγίανση». Ο βραβευμένος με Νόμπελ οικονομολόγος Τζόζεφ Στίγκλιτζ επαναλαμβάνει για μια ακόμα φορά τις θέσεις του, με άρθρο του στο http://www.project-syndicate.org.

Οι κεντρικές τράπεζες και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού έλαβαν έκτακτα μέτρα νομισματικής πολιτικής τον

Σεπτέμβριο: το πολυαναμενόμενο «QE3» (η τρίτη δόση της ποσοτικής χαλάρωσης από την Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ), καθώς και η ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας ότι θα αγοράσει απεριόριστες ποσότητες κρατικών ομολόγων από τα προβληματικά μέλη της ευρωζώνης. Οι αγορές απάντησαν με ευφορία, με τις τιμές των μετοχών στις ΗΠΑ, για παράδειγμα, να φθάνουν σε υψηλά για την εποχή μετά την ύφεση. Άλλοι, ιδίως στην Δεξιά, ανησυχούν ότι τα τελευταία νομισματικά μέτρα θα τροφοδοτήσουν τον μελλοντικό πληθωρισμό και θα ενθαρρύνουν τις αχαλίνωτες κρατικές δαπάνες.

Στην πραγματικότητα, τόσο οι φόβοι όσων κρίνουν όσο και η ευφορία των αισιόδοξων είναι αδικαιολόγητα. Με τόση πολύ υποχρησιμοποιούμενη παραγωγική ικανότητα σήμερα και με τόσο θλιβερές άμεσες οικονομικές προοπτικές, ο κίνδυνος σοβαρού πληθωρισμού είναι ελάχιστος.

Εν τούτοις, οι ενέργειες της Fed και της ΕΚΤ έστειλαν τρία μηνύματα που θα έπρεπε μα σταματήσουν τις αγορές. Κατ ‘αρχάς, έλεγαν ότι οι προηγούμενες ενέργειες δεν είχαν αποτέλεσμα. Πράγματι, οι μεγάλες κεντρικές τράπεζες είναι κατά ένα μεγάλο μέρος υπεύθυνες για την κρίση. Αλλά η ικανότητά τους να διορθώσουν τα λάθη τους είναι περιορισμένη. Δεύτερον, η ανακοίνωση της Fed ότι θα διατηρήσει τα επιτόκια σε εξαιρετικά χαμηλά επίπεδα μέχρι τα μέσα του 2015 υπονοούσε ότι δεν αναμένει ανάκαμψη σύντομα. Αυτό θα πρέπει να είναι μια προειδοποίηση για την Ευρώπη, η οικονομία της οποίας είναι τώρα πολύ πιο αδύναμη από ό, τι της Αμερικής.

Τελικά, η Fed και η ΕΚΤ έλεγαν ότι οι αγορές δεν θα αποκαταστήσουν γρήγορα από μόνες τους την πλήρη απασχόληση. Χρειάζεται ένα ερέθισμα. Αυτό πρέπει να χρησιμεύσει ως ανταπάντηση σε εκείνους στην Ευρώπη και την Αμερική, οι οποίοι ζητούν ακριβώς το αντίθετο -περαιτέρω λιτότητα. Αλλά το ερέθισμα που χρειάζεται -και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού- είναι ένα οικονομικό κίνητρο. Η νομισματική πολιτική έχει αποδειχθεί αναποτελεσματική και όσο περισσότερο συνεχίζεται είναι απίθανο να επιστρέψει η οικονομία σε βιώσιμη ανάπτυξη. Στα παραδοσιακά οικονομικά μοντέλα, η αυξημένη ρευστότητα επιφέρει μεγαλύτερο δανεισμό, κυρίως για τους επενδυτές και μερικές φορές για τους καταναλωτές, αυξάνοντας έτσι τη ζήτηση και την απασχόληση. Όμως σκεφτείτε μια περίπτωση σαν την Ισπανίας, όπου τόσα πολλά χρήματα έχουν φύγει από το τραπεζικό σύστημα -και συνεχίζουν να φεύγουν καθώς η Ευρώπη χαζολογά πάνω από την υλοποίηση ενός κοινού τραπεζικού συστήματος. Με το να προστίθεται απλά ρευστότητα, ενώ συνεχίζονται παράλληλα οι τρέχουσες πολιτικές λιτότητας, δεν θα αναθερμανθεί η ισπανική οικονομία.

Έτσι,