Καταλανική κρίση: Ποιες είναι οι επιλογές για την Ισπανία τώρα;

Το δημοψήφισμα για την ανεξαρτησία στην Καταλονία φαίνεται ότι έθεσε την περιοχή σε μια πορεία προς την απόσχιση της Ισπανίας. Αλλά θα συμβεί αυτό; Τα 7,5 εκατομμύρια Καταλανοί είναι έντονα πολωμένοι. Το Σαββατοκύριακο πραγματοποιήθηκε στη Βαρκελώνη ένα τεράστιο συλλαλητήριο υπέρ της ενότητας, σε αντίθεση με τις πολλές συγκεντρώσεις υπέρ της ανεξαρτησίας που έγιναν στην πόλη. Ιδού οι πιθανές επόμενες κινήσεις.

Ανεξαρτησία "σε αναμονή"

Σύμφωνα με έναν καταλανικό

νόμο - που δεν αναγνωρίζεται από την Ισπανία - το περιφερειακό κοινοβούλιο μπορεί να εκδώσει την επίσημη δήλωση της καταλανικής ανεξαρτησίας εντός δύο ημερών από την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων του δημοψηφίσματος. Τα τελικά αποτελέσματα από το δημοψήφισμα της 1ης Οκτωβρίου στην πλούσια βορειοανατολική περιοχή έδειξαν ότι το 90% των 2,3 εκατομμυρίων ανθρώπων ψήφισαν υπέρ της ανεξαρτησίας, ανέφεραν αξιωματούχοι. Η προσέλευση ήταν 43%. Υπήρξαν ορισμένες αναφορές για παρατυπίες κατά την ψηφοφορία και η Ισπανία κήρυξε παράνομο το δημοψήφισμα. Ο ηγέτης της Καταλονίας, Κάρλες Πουτζδεμόντ, δήλωσε στο κοινοβούλιο την Τρίτη ότι η Καταλονία έχει κερδίσει το δικαίωμά της να είναι ανεξάρτητη, αλλά δεν προχώρησε στην ανακήρυξη μονομερούς δήλωσης ανεξαρτησίας. Αντ' αυτού, ζήτησε από το κοινοβούλιο της Καταλονίας να αναστείλει τα αποτελέσματα της ψηφοφορίας ώστε να ξεκινήσει η διαπραγμάτευση με τις αρχές της Μαδρίτης για ανεξαρτησία.

Σκοπεύει η Ισπανία να αναλάβει τον έλεγχο της Καταλονίας;

Ο πρωθυπουργός Μαριάνο Ραχόι έστειλε επιπλέον 4.000 εθνικές αστυνομικές δυνάμεις στην Καταλονία πριν από το δημοψήφισμα - το οποίο κηρύχθηκε παράνομο από το ισπανικό συνταγματικό δικαστήριο. Θα παραμείνουν εκεί ενώ συνεχίζεται η κρίση. Υπάρχει τεράστια πικρία για την αποτυχία της ισπανικής αστυνομίας να μην φερθεί βίαια σε απλούς ψηφοφόρους. Οι εικόνες πιθανώς έβλαψαν την εικόνα της Ισπανίας σε διεθνές επίπεδο και ενίσχυσαν την υποστήριξη για το κίνημα ανεξαρτησίας της Καταλονίας. Έδειξαν επίσης την αποφασιστικότητα της Μαδρίτης να παραμείνει σταθερή ενάντια στην καταλανική ανεξαρτησία. Συνεπώς, δεν μπορεί να αποκλειστεί μια περαιτέρω καταστολή.

Την περασμένη εβδομάδα ο αρχηγός της αστυνομίας της Καταλονίας, Ζοσέο Λουίς Τραπέρο, και δύο κορυφαίοι ακτιβιστές της ανεξαρτησίας δέχθηκαν επίπληξη από έναν δικαστή στη Μαδρίτη. Δεν κατηγορήθηκαν, αλλά η Ισπανία θα μπορούσε ακόμη να συλλάβει τους ηγέτες της ανεξαρτησίας. Η Καταλονία έχει υψηλό βαθμό αυτονομίας από την Ισπανία. Ωστόσο, το άρθρο 155 του ιδρυτικού διατάγματος της Ισπανίας του 1978 επιτρέπει στη Μαδρίτη να επιβάλει άμεση εξουσία σε μια κρίση. Κάτω από αυτές τις συνθήκες, αναφέρει ότι η ισπανική κυβέρνηση μπορεί να "εκδώσει οδηγίες σε όλες τις αρχές των αυτοδιοικούμενων κοινοτήτων" όπως η Καταλονία, η Χώρα των Βάσκων και η Γαλικία - που σημαίνει άμεση κυριαρχία από τη Μαδρίτη. Δεν έχουν επικαλεστεί ουδέποτε το άρθρο 155 στη δημοκρατική Ισπανία με το σύνταγμα μετά το Φράνκο. Θα ήταν η Γερουσία της Ισπανίας - το ανώτατο κοινοβούλιο, που ελέγχεται από το Συντηρητικό Λαϊκό Κόμμα (PP) του Ραχόι- που θα ξεκινούσε τη μεταφορά εξουσιών στη Μαδρίτη από την Καταλονία. Ο καθηγητής Κάρλος Βιντάλ, ειδικός του Δικαίου στο πανεπιστήμιο UNED στη Μαδρίτη, δήλωσε στην εφημερίδα La Razon ότι μέσα σε μια εβδομάδα η Μαδρίτη θα μπορούσε να ξεκινήσει να αναλαμβάνει τις εξουσίες της από την Καταλονία. Αλλά το άρθρο δεν προβλέπει μια χονδρική διάλυση της καταλανικής αυτονομίας. Και το σύνταγμα δεν καθορίζει χρονικό πλαίσιο για τον "προσωρινό" άμεσο νόμο. Η Μαδρίτη ενδέχεται επίσης να αποφασίσει να ζητήσει νέες περιφερειακές εκλογές, ελπίζοντας να αποτρέψει την προσπάθεια ανεξαρτησίας.

Υπάρχει περιθώριο για συμβιβασμό;

Ναι. Η καταλανική ανεξαρτησία δεν είναι σε καμία περίπτωση αναπόφευκτη. Ο Πουτζδεμόντ ζήτησε διαπραγματεύσεις και στο παρελθόν - αλλά μέχρι στιγμής η Μαδρίτη αρνείται. Θέλει επίσης τη διεθνή διαμεσολάβηση στην κρίση - και δεν υπάρχει κανένα σημάδι αυτού, καθώς η Μαδρίτη δεν το θέλει. Η ΕΕ -παραδοσιακά επιφυλακτική στα αποσχιστικά κινήματα- θεωρεί την κρίση ως εσωτερικό ζήτημα της Ισπανίας. Στην πράξη, για κάθε περιοχή είναι πολύ δύσκολο να επιτευχθεί ανεξαρτησία βάσει του διεθνούς δικαίου. Το Κοσσυφοπέδιο το ανακάλυψε αυτό- παρόλο που είχε ισχυρά επιχειρήματα όσον αφορά τα ανθρώπινα δικαιώματα.

Τι άλλο θα μπορούσε να κάνει η Μαδρίτη;

Η ισπανική κυβέρνηση θα μπορούσε ακόμη να κάνει μια χειρονομία για να κατευνάσει τους καταλανούς αυτονομιστές που κυριαρχούν στο κοινοβούλιο της Καταλονίας. Το κίνημα της ανεξαρτησίας ενισχύθηκε από μια απόφαση του ισπανικού Συνταγματικού Δικαστηρίου του 2010, την οποία πολλοί Καταλανοί θεώρησαν ταπείνωση. Η απόφαση αυτή έπληξε ορισμένες βασικές πτυχές του καταστατικού της αυτονομίας της Καταλονίας από το 2006. Το δικαστήριο αρνήθηκε να αναγνωρίσει την Καταλονία ως έθνος εντός της Ισπανίας. Η καταλανική γλώσσα δεν πρέπει να υπερισχύει της ισπανικής στην περιοχή και τα μέτρα που έδωσαν στην Καταλονία μεγαλύτερη οικονομική αυτονομία ακυρώθηκαν.

Το δικαστήριο ενήργησε μετά το αίτημα του κόμματος του Ραχόι. Τώρα, για να εξουδετερώσει αυτή την κρίση, η Μαδρίτη θα μπορούσε να συμφωνήσει να διαπραγματευτεί και να επαναφέρει τα στοιχεία της αυτονομίας που είχε αφαιρέσει από την Καταλονία. Η Μαδρίτη θα μπορούσε επίσης να αλλάξει το άρθρο 92 του Συντάγματος, ώστε να επιτραπεί η διεξαγωγή ενός νομικά δεσμευτικού δημοψηφίσματος. Αλλά αυτό φαίνεται απίθανο, καθώς μια τέτοια πρωτοβουλία θα έπρεπε να προέρχεται από την ισπανική κυβέρνηση και να υποστηρίζεται από τον βασιλιά. Η διεξαγωγή νέου δημοψηφίσματος στην Καταλονία θα ήταν επίσης επικίνδυνη για τη Μαδρίτη, καθώς η αδιαλλαξία της με την τρέχουσα κρίση μπορεί να έχει ενισχύσει τον σκοπό της ανεξαρτησίας της Καταλονίας.

Θα μπορούσε η οικονομική πίεση να κάνει την Καταλονία να υποχωρήσει;

Είναι ένας σημαντικός παράγοντας προς το παρόν. Η Μαδρίτη διαθέτει ισχυρούς οικονομικούς μοχλούς, παρόλο που η Καταλονία είναι μία από τις πλουσιότερες περιφέρειες της Ισπανίας. Οι τράπεζες Caixa και Sabadell, μαζί με πολλές επιχειρήσεις κοινής ωφελείας, μετακινούνται από την Καταλονία στο νομικό τους κέντρο, ενώ και άλλοι μπορούν να τους ακολουθήσουν, καθώς η Ισπανία διευκολύνει τις επιχειρήσεις για να εγκαταλείψουν. Η Καταλονία αντιπροσωπεύει περίπου το ένα πέμπτο της οικονομικής παραγωγής της Ισπανίας. Αλλά η Καταλονία έχει επίσης ένα τεράστιο σωρό χρέους και οφείλει στην ισπανική κυβέρνηση 52 δισεκατομμύρια ευρώ.

bbc.com

Διαβάστε περισσότερα