Ηθική ή όχι μία επέμβαση στη Συρία;

Τον Απρίλιο που μας πέρασε, ο Kofi Annan διαπραγματεύτηκε μια παύση πυρός μεταξύ των αντιμαχόμενων ομάδων της Συρίας, αν και κανένας δεν κατάλαβε τίποτα. Οι νεκροί αυξάνονται και οι συγκρούσεις είναι πλέον τόσο έντονες, που ο ΟΗΕ ανέστειλε τις δραστηριότητές του στη χώρα.

Τι μέλλει γενέσθαι; Θεωρητικά, ο ΟΗΕ  μπορεί να αποφασίσει αποφασιστικότερη δράση,  ίσως και στρατιωτική επέμβαση. Δυστυχώς όμως, η δομή του Συμβουλίου Ασφαλείας αντανακλά την διανομή ισχύος που

υπήρχε από την εποχή της συστάσεώς του. Κάθε ένα από τα πέντε μόνιμα μέλη, έχουν δικαίωμα βέτο. Ένα από αυτά, η Ρωσία, είναι σίγουρο πως θα το εξασκήσει, αντιτιθέμενη σε οποιαδήποτε απόφαση του Σ.Α. εξουσιοδοτεί τη χρήση βίας.

Αν κάποια χώρα, ή συνασπισμός χωρών αποφασίσει να παρακάμψει το Σ.Α., αυτό θα ήταν παράνομο, σύμφωνα τουλάχιστον με την ορθόδοξη ερμηνεία του καταστατικού του ΟΗΕ. Θα ήταν όμως και ανήθικο;

Αν μια εξουσιοδότηση του Σ.Α. είναι νομικά απαραίτητη, είναι και ηθικά;

Υπάρχει αλληλοκάλυψη μεταξύ νόμου και ηθικής, αλλά δεν είναι απαραίτητο το ένα να συμπληρώνει το άλλο. Κάτι που είναι παράνομο, δεν είναι απαραίτητα και ανήθικο. Και το αντίστροφο. Η ιστορική παράδοση κρατικών δολοφονιών, δουλείας και διακρίσεων το αποδεικνύει. Παρόλα αυτά, υπάρχει ένας βάσιμος ηθικός λόγος για μια επιμονή σε απόφαση από πλευράς του ΟΗΕ.

Η θεωρία του «δίκαιου πολέμου» έχει τις ρίζες της στα πονήματα των Καθολικών θεολόγων, αλλά ακόμη και σήμερα οι παράμετροί της είναι αυτές που καθοδηγούν την κοσμική σκέψη γύρω από την νομιμοποίηση της χρήσης στρατιωτικής βίας.

Η καταφυγή στον πόλεμο είναι δικαιολογημένη όταν υπάρχουν σημαντικοί λόγοι, όταν προβλέπεται επιτυχής έκβαση, όταν έχουν εξαντληθεί οι ειρηνικές εναλλακτικές μέθοδοι και όταν το αναμενόμενο κόστος σε ανθρώπινο υλικό δεν είναι δυσανάλογα μεγάλο σε σχέση με τα αναμενόμενα κέρδη. Αυτές είναι οι συνθήκες που θα πρέπει να εξετάζονται πριν από την ανάληψη μιας στρατιωτικής δράσης.

Μια απόφαση του ΟΗΕ μπορεί να εξασφαλίσει τις συνθήκες αυτές. Συνήθως, τα κίνητρα των κρατών που εμπλέκονται σε ανθρωπιστικές επεμβάσεις αντιμετωπίζονται με καχυποψία, κάτι που εκνευρίζει και μεγεθύνει την αντίσταση από πλευράς της «κοινωνίας στόχου». Αυτό πάλι έχει ως αποτέλεσμα την δυσκολία της επιτυχίας και αυξάνει τα κόστη της επέμβασης. Αντιθέτως, τα κίνητρα της διεθνούς κοινότητας σπάνια αντιμετωπίζονται με μια τέτοια καχυποψία.

Όλα αυτά μας δείχνουν ότι σε κάποιες περιπτώσεις η έγκριση του ΟΗΕ μπορεί να είναι εμμέσως απαραίτητη και ηθικά αναγκαία, προκειμένου να ικανοποιηθούν οι συνθήκες μιας στρατιωτικής επέμβασης. Το ζήτημα είναι αν από μόνη της μια εξουσιοδότηση για δράση από πλευράς του ΟΗΕ, είναι και ηθικά απαραίτητη.

Μερικές φορές, η μονομερής επέμβαση θεωρείται κάτι σαν αυτοδικία. Ναι, αλλά είναι αυτό λάθος;

Σε μια κοινωνία, τα άτομα που την απαρτίζουν συμφωνούν να τηρούν τους νόμους, να πληρώνουν φόρους και να επιτρέπουν στο κράτος να εξασκεί με αποκλειστικότητα την εφαρμογή του νόμου. Ό