Η Βενεζουέλα δοκιμάζει την σοσιαλιστική κληρονομιά του Τσάβες

Η αυτοαποκαλούμενη σοσιαλιστική επανάσταση του Ούγκο Τσάβες θα δοκιμαστεί στις προεδρικές εκλογές της Κυριακής, που θα φέρουν αντιμέτωπους τον χρισμένο διάδοχό του και έναν νεότερο αντίπαλο που υπόσχεται αλλαγή στο πολωμένο έθνος.
Οι περισσότερες δημοσκοπήσεις δίνουν στον προστατευόμενό του, τον νυν πρόεδρο Νικολάς Μαδούρο,

ένα ισχυρό προβάδισμα έναντι του αντιπάλου του Ενρίκε Καπρίλες, χάρη στην έγκριση του Τσάβες και το κύμα θλίψης και συμπάθειας που ακολούθησε τον θάνατό του από καρκίνο τον περασμένο μήνα.
Οι υποψήφιοι έκλεισαν την επίσημη προεκλογική εκστρατεία την Πέμπτη, με συγκεντρώσεις χιλιάδων οπαδών τους. Λαμβάνοντας μια σελίδα από τον οδηγό του Τσάβες, ο παθιασμένος Μαδούρο γυρνούσε στους δρόμους της πρωτεύουσας, ντυμένος με μια σημαία της Βενεζουέλας και καλούσε τους ψηφοφόρους να ακολουθήσει τον «κομαντάτε Τσάβες ως πνευματικό οδηγό της πατρίδας». «Είμαι ο γιος του Τσάβες», φώναζε στους υποστηρικτές του στο κέντρο του Καράκας ο εύσωμος πενηντάρης, πρώην οδηγός λεωφορείου. «Είμαι έτοιμος να γίνω πρόεδρός σας. «Κουνώντας αφίσες του αείμνηστου προέδρου, το πλήθος φώναζε το κεντρικό σύνθημα της εκστρατείας, το οποίο λέει: «Τσάβες, σου ορκίζομαι, θα ψηφίσω τον Μαδούρο».

Ο Καπρίλες, ένας ενεργητικός σαραντάρης κυβερνήτης, ξεκίνησε την δεύτερη προεδρική εκστρατεία του μέσα σε επτά μήνες – έχασε από τον Τσάβες τον περασμένο Οκτώβριο – από την κοντινή πόλη Μπαρκισιμέτο, με τη δέσμευση να τερματίσει τις διχαστικές πολιτικές της 14ετούς διακυβέρνησης του προέδρου και την αχαλίνωτη εγκληματικότητα που είναι από τα σημαντικότερα προβλήματα στη Βενεζουέλα. «Εκείνοι που κυβερνούν σήμερα δεν έχουν κάνει τίποτα για την ασφάλειά σας. Την Κυριακή θα επιλέξουμε μεταξύ ζωής και θανάτου», είπε ο Καπρίλες στο πλήθος. «Αν θέλετε ένα μέλλον, θα πρέπει να ψηφίσετε για την αλλαγή, για μια διαφορετική κυβέρνηση». Αυτά που διακυβεύονται είναι ο έλεγχος των μεγαλύτερων αποθεμάτων αργού πετρελαίου στον κόσμο, η οικονομική ενίσχυση σε πολλές αριστερές κυβερνήσεις στη Λατινική Αμερική και η κληρονομιά αυτού που ο Τσάβες αποκαλούσε «σοσιαλισμό του 21ου αιώνα» – ένας συνδυασμός σκληροπυρηνικής αριστερής πολιτικής, μεγάλων κρατικών δαπανών για τους φτωχούς και αυξανόμενου κρατικού έλεγχου της οικονομίας.
Σε αυτές τις προεδρικές εκλογές ο Τσάβες δεν θα είναι στο ψηφοδέλτιο για πρώτη φορά εδώ και δύο δεκαετίες, αλλά με πολλούς τρόπους οι εκλογές περιστρέφονται γύρω απ’αυτόν. Ο Μαδούρο έχει αυτοανακηρυχθεί ο «πρώτος απόστολος» του Τσάβες και προσπάθησε να μιμηθεί τη φλογερή ρητορική του πρώην αφεντικού του κατά την προεκλογική εκστρατεία. Σε κάθε συγκέντρωση, ο Μαδούρο έπαιζε το βίντεο στο οποίο ο Τσάβες του δίνει την ευλογία του, σε μια συναισθηματική τελευταία ομιλία προς το έθνος του ΟΠΕΚ με τους 29 εκατομμύρια κατοίκους, λίγο πριν υποκύψει στη διετή μάχη με τον καρκίνο, στις 5 Μαρτίου.
Έχοντας πλήρη επίγνωση της λατρείας που έτρεφαν οι φτωχοί για τον Τσάβες, ο Καπρίλες έχει περάσει το μεγαλύτερο μέρος της εκστρατείας του διαψεύδοντας τους ισχυρισμούς του Μαδούρο ότι θα καταργήσει τις χρηματοδοτούμενες από το πετρέλαιο κοινωνικές δαπάνες, που ήταν ο ακρογωνιαίος λίθος της δημοτικότητας του τέως προέδρου. Έχει, επίσης, προσπαθήσει να κερδίσει τη συμπάθεια των υποστηρικτών του Τσάβες, με την υπόσχεση να αυξήσει τους μισθούς κατά 40 τοις εκατό.
Αν ο Μαδούρο κερδίσει, θα αντιμετωπίσει μεγάλες προκλήσεις από την πρώτη μέρα, καθώς προσπαθεί να ελέγξει τον ετερόκλητο κυβερνών συνασπισμό, χωρίς να διαθέτει την κυρίαρχη προσωπικότητα του προκατόχου του ή την ισχυρή οικονομία που βοήθησαν τον Τσάβες να κερδίσει την επανεκλογή του περασμένου έτους. Ο Καπρίλες θα αντιμετωπίσει ένα ακόμη πιο ζοφερό τοπίο σε περίπτωση νίκης. Η ηγεσία του Τσάβες άλλαξε ριζικά τη Βενεζουέλα και σχεδόν όλα τα θεσμικά όργανα της χώρας – από υπουργεία και κυβερνητικές υπηρεσίες ως το στρατό και τον κρατικό πετρελαϊκό κολοσσό PDVSA – είναι γεμάτα με σκληροπυρηνικούς οπαδούς του Τσάβες.
Ο Καπρίλες άγγιξε ένα ευαίσθητο σημείο όταν επιτέθηκε στον Μαδούρο και σε άλλους αποκαλώντας τους «επιφανειακούς επαναστάτες». Τους κατηγόρησε ότι προδίδουν την κληρονομιά του Τσάβες γεμίζοντας τις τσέπες τους, ενώ ακολουθούν μόνο τα μεγάλα λόγια από την ιδεολογία του. Ο Μαδούρο, εν τω μεταξύ, έχει παρουσιάσει τον αντίπαλό του ως χαϊδεμένο πλουσιόπαιδο που αντιπροσωπεύει μια ελίτ της Βενεζουέλας και την «αυτοκρατορική» χρηματοδότησή της από την Ουάσινγκτον.

Σουρεαλισμός

Απόγονος Ευρωπαίων Εβραίων από την πλευρά της μητέρας του, ο Καπρίλες προέρχεται από μια πλούσια οικογένεια, αλλά επεδίωξε να προβάλει την εικόνα ενός ηγέτη του λαού, οδηγώντας σε φτωχογειτονιές τη μοτοσικλέτα του και φορώντας σχεδόν πάντα ένα καπέλο του μπέιζμπολ. Ο Μαδούρο, πρώην μέλος μιας ροκ μπάντας και ενεργός στα σωματεία, έγινε υπουργός Εξωτερικών του Τσάβες και αντιπρόεδρος, αλλά έχει προβάλει τις ταπεινές ρίζες του στην προεκλογική εκστρατεία, φωνάζοντας συχνά τους εργαζόμενους συναδέλφους του που αναγνώριζε στα στάδια όπου έδινε ομιλίες.
Η εκστρατεία χαρακτηρίστηκε από προσωπικές επιθέσεις και από τους δύο υποψηφίους, καθώς και μια δόση υπερρεαλισμού από τον λαϊκό Μαδούρο. Κατά την επίσκεψή του στην πατρίδα του Τσάβες, ο Μαδούρο είπε ότι τον επισκέφθηκε το πνεύμα του εκλιπόντα ηγέτη με τη μορφή ενός μικρού πουλιού, ένας ισχυρισμός που χλεύαζαν από την αντιπολίτευση ως χονδροειδή λαϊκισμό. Ο Μαδούρο διασκέδασε κι άλλο την αντιπολίτευση, όταν στο τέλος μιας συγκέντρωσης ανέβασε ένα πουλί στον ώμο του, μια χειρονομία που ξεσήκωσε το πλήθος, το οποίο περιελάμβανε τον Αργεντίνο θρύλο του ποδοσφαίρου Ντιέγκο Μαραντόνα, που κατέφθασε στην χώρα για να υποστηρίξει τον Μαδούρο.

Σε ένα άλλο περίεργο περιστατικό, ο Μαδούρο προειδοποίησε επίσης όποιον σκέφτεται να ψηφίσει τον αντίπαλό του ότι θα καταραστεί τον εαυτό του, παίζοντας με το πλούσιο μείγμα ανιμιστικών και χριστιανικών πεποιθήσεων που επικρατεί στις πεδιάδες και τις ζούγκλες της Βενεζουέλας. Σε μια χώρα όπου η συγκρουσιακή ρητορική του Τσάβες βοήθησε στη δημιουργία βαθύ χάσμα μεταξύ των υποστηρικτών του και της αντιπολίτευσης και τα δύο πολιτικά στρατόπεδα έχουν κατηγορήσει επανειλημμένα το άλλο για βρώμικα κόλπα και υπόθαλψη βίαιων σχεδίων. Οι πιστοί τσαβίστας κατηγορούν συχνά την αντιπολίτευση ότι σχεδίαζε να επαναλάβει το πραξικόπημα κατά του Τσάβες, ενώ το στρατόπεδο του Καπρίλες υποστηρίζει ότι η κυβέρνηση χρησιμοποιεί ξεδιάντροπα κρατικούς πόρους για να προσπαθήσει να διασφαλίσει τον θρίαμβο του Μαδούρο.
Ο Μαδούρο κατηγόρησε την αντιπολίτευση ότι σχεδιάζει να χρησιμοποιήσει μισθοφόρους για να τον σκοτώσουν και να σαμποτάρουν το δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας, ενώ κατηγόρησε την κυβέρνηση των ΗΠΑ ότι σχεδίαζε να σκοτώσει τον Καπρίλες και στη συνέχεια να κατηγορήσουν τη διοίκησή του για να σπείρουν το χάος. Ο Καπρίλες είπε ότι αυτού του είδους οι ισχυρισμοί αντηχούν τις χειρότερες πλευρές της ηγεσίας του Τσάβες, με μόνο στόχο να εξαπλωθεί η δυσπιστία και ο φόβος. Ο ίδιος ο Τσάβες αποκάλυπτε συχνά υποτιθέμενα σχέδια δολοφονίας εναντίον του, τα οποία οι επικριτές του απέρριψαν ως μια κυνική προσπάθεια να κρατήσει τους ψηφοφόρους μάχιμους, στρέφοντας την προσοχή τους από τις καθημερινές ανησυχίες, όπως τη βίαιη εγκληματικότητα, τον πληθωρισμό και τη διαφθορά. Ο Καπρίλες βλέπει επίσης τη χείρα βοηθείας των αδερφών Κάστρο από την Κούβα – που ήταν στενοί σύμμαχοι του Τσάβες- στην εκστρατεία του Μαδούρο. «Μπορείτε να κερδίσετε τις εκλογές στην Αβάνα. Εγώ θα κερδίσω εδώ, στη Βενεζουέλα», είπε ο Καπρίλες σε μια από τις τελευταίες ομιλίες του.
Ο Καπρίλες διακηρύττει ένα βραζιλιάνικου τύπου μοντέλο που συνδυάζει τις πολιτικές υπέρ των επιχειρήσεων με τις έντονες δαπάνες για έργα κοινωνικής πρόνοιας και υποστηρίζει ότι η θητεία του Μαδούρο ως προέδρου έχει μόνο αυξήσει τα προβλήματα του λαού, με μια υποτίμηση και νέους ελέγχους στην ισοτιμία. Ο Καπρίλες υποστηρίζει ότι αν κερδίσει θα σταματήσει «να δωρίζει» τον πετρελαϊκό πλούτο της Βενεζουέλας σε άλλα έθνη και θα παγώσει τους δεσμούς με τους μακρόχρονους συμμάχους του Τσάβες, όπως η Συρία, η Λευκορωσία και το Ιράν. Η κυβέρνηση των ΗΠΑ παρακολουθεί την ψηφοφορία στενά με την ελπίδα της βελτίωσης των σχέσεων, έπειτα από χρόνια εντάσεων με τον Τσάβες.
Πολλοί κάτοικοι της Βενεζουέλας λένε ότι θα μείνουν πιστοί στην τελευταία επιθυμία του κομαντάτε τους και θα ψηφίσουν τον Μαδούρο, άσχετα με το πώς μπορεί να αισθάνονται για τον διάδοχο τους Τσάβες.

http://www.reuters.com/article/2013/04/12/us-venezuela-election-idUSBRE93B03H20130412