Η Τουρκία απομακρύνεται από το ΝΑΤΟ- Υπέγραψε για τους ρωσικούς πυραύλους S-400

Στο σαφέστερο σημάδι της στροφής προς τη Ρωσία και της απομάκρυνσης από το ΝΑΤΟ και τη Δύση, ο Πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ανακοίνωσε την Τρίτη ότι η Τουρκία υπέγραψε συμφωνία για την αγορά ενός ρωσικού συστήματος πυραύλων επιφανείας-αέρος. Η συμφωνία επιβεβαιώνει την πρόσφατη προσέγγιση με τη Ρωσία, παρά τις διαφορές για τον πόλεμο στη Συρία και έρχεται καθώς οι σχέσεις της Τουρκίας

Είναι βέβαιο ότι θα προκαλέσει ανησυχία στην Ουάσινγκτον και στις Βρυξέλλες, όπου οι αξιωματούχοι προσπαθούν να εμποδίσουν την Τουρκία -ένα μακροπρόθεσμο μέλος του ΝΑΤΟ που απομακρύνεται και όλο και περισσότερο από την πιθανότητα έναρξης στην Ευρωπαϊκή Ένωση- να εισέλθει στη σφαίρα επιρροής της Ρωσίας. Η συμφωνία έρχεται καθώς οι σχέσεις μεταξύ Ρωσίας και Δύσης βρίσκονται σε ιδιαίτερα χαμηλά επίπεδα. Οι εντάσεις κλιμακώθηκαν το 2014, όταν η Ρωσία προσάρτησε την Κριμαία και στη συνέχεια άρχισε να υποκινεί ένοπλη εξέγερση στην ανατολική Ουκρανία. Αυξήθηκαν ακόμη περισσότερο όταν αποδείχθηκε ότι η Μόσχα ήταν πίσω από τις κυβερνοεπιθέσεις των εκλογών του 2016 στις Ηνωμένες Πολιτείες και επίσης προσπάθησε να παρέμβει στις εκλογές άλλων εθνών.

Αν και η προοπτική αγοράς πυραύλων από τη Ρωσία δημοσιοποιήθηκε πριν από αρκετούς μήνες, η ανακοίνωση του Ερντογάν ήταν η πρώτη επιβεβαίωση ότι η Τουρκία είχε μεταφέρει χρήματα για να πληρώσει για το σύστημα πυραύλων S-400. "Έχουν πέσει οι υπογραφές για την αγορά S-400 από τη Ρωσία", δήλωσε ο Ερντογάν σε σχόλια που δημοσιεύθηκαν σε αρκετές εφημερίδες την Τρίτη. "Μια προκαταβολή έχει καταβληθεί επίσης από όσο γνωρίζω".

Η αγορά του πυραυλικού συστήματος έρχεται σε αντίθεση κατά κάποιο τρόπο με τη συνεργασία της συμμαχίας του ΝΑΤΟ, στην οποία η Τουρκία ανήκει από τις αρχές της δεκαετίας του 1950. Το ΝΑΤΟ δεν απαγορεύει την αγορά στρατιωτικού υλικού από κατασκευαστές εκτός της αμερικανικής συμμαχίας, αλλά αποθαρρύνει τα μέλη να αγοράζουν εξοπλισμό που δεν είναι συμβατός με εκείνο που χρησιμοποιούν άλλα μέλη.

Ένας αξιωματούχος του ΝΑΤΟ στις Βρυξέλλες, έδρα της συμμαχίας, δήλωσε ότι κανένα μέλος του ΝΑΤΟ δεν λειτουργεί σήμερα το ρωσικό σύστημα πυραύλων και ότι η συμμαχία δεν είχε ενημερωθεί για τις λεπτομέρειες της αγοράς από την Τουρκία. "Αυτό που έχει σημασία για το ΝΑΤΟ είναι ο εξοπλισμός των συμμάχων να μπορεί να λειτουργεί ομαδικά", δήλωσε ο αξιωματούχος, μιλώντας υπό την προϋπόθεση της ανωνυμίας όπως απαιτείται από τις διαδικασίες της συμμαχίας. "Η διαλειτουργικότητα των συμμαχικών ενόπλων δυνάμεων είναι απαραίτητη για το ΝΑΤΟ για τη διεξαγωγή των επιχειρήσεων μας".

Η Τουρκία είχε προγραμματίσει νωρίτερα να αγοράσει πυραύλους από την Κίνα, αλλά η συμφωνία αυτή ακυρώθηκε υπό την πίεση των ΗΠΑ.

Οι δυτικοί κατασκευαστές όπλων άσκησαν έντονες πιέσεις για την επέκταση του ΝΑΤΟ στις πρώην σοβιετικές δορυφορικές χώρες μετά την κατάρρευση του κομμουνισμού. Από τότε έχουν ασκήσει πιέσεις τόσο στα νέα όσο και στα παλαιά κράτη-μέλη του ΝΑΤΟ, ώστε να μην απομακρύνονται από τις αγορές όπλων της συμμαχίας. Ο Ερντογάν απέρριψε τα θέματα διαλειτουργικότητας, της εμπορικής αξιοπιστίας ή της γεωπολιτικής οπτικής μιας τέτοιας αγοραπωλησίας. "Κανείς δεν έχει το δικαίωμα να συζητά για τις αρχές ανεξαρτησίας της τουρκικής δημοκρατίας ή για ανεξάρτητες αποφάσεις σχετικά με την αμυντική βιομηχανία της", δήλωσε σύμφωνα με τη Hurriyet. "Εμείς οι ίδιοι αποφασίζουμε για τη δική μας ανεξαρτησία", είπε. "Είμαστε υποχρεωμένοι να λάβουμε μέτρα ασφαλείας και προστασίας για να υπερασπιστούμε τη χώρα μας".

Η ανακοίνωση του Ερντογάν -που έγινε σε Τούρκους δημοσιογράφους στο αεροπλάνο κατά την επιστροφή του από το Καζακστάν- φάνηκε σαν να έγινε μελετημένα, ως απάντηση σε δύο δικαστικές υποθέσεις που ανακοινώθηκαν την περασμένη εβδομάδα στις Ηνωμένες Πολιτείες. Η μία αφορά τους προεδρικούς σωματοφύλακες του, οι οποίοι κατηγορούνται για την επίθεση σε διαδηλωτές κατά την επίσκεψη του Ερντογάν στην Ουάσινγκτον φέτος. Η άλλα είναι εναντίον μιας ομάδας Τούρκων, συμπεριλαμβανομένου ενός πρώην υπουργού, που κατηγορούνται για παραβίαση των αμερικανικών κυρώσεων κατά του Ιράν.
Ο Ερντογάν επέκρινε έντονα και τις δύο υποθέσεις.

Ωστόσο, η Τουρκία έχει και άλλους λόγους για την αγορά των πυραύλων. Πρέπει να καλλιεργήσει καλές σχέσεις με τη Ρωσία και πρέπει επίσης να οικοδομήσει τη δική της στρατιωτική άμυνα, δήλωσε η Ασλί Αϊντιντασμπάς, σύμβουλος στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Εξωτερικών Σχέσεων. "Η Τουρκία θέλει τη συμφωνία", είπε, "και η Ρωσία είναι πολύ χαρούμενη που δημιουργεί διχασμό στη συμμαχία του ΝΑΤΟ". Η συλλογική άμυνα του ΝΑΤΟ θα πρέπει να είναι επαρκής για την Τουρκία. Πράγματι, το ΝΑΤΟ χρησιμοποίησε πυραύλους Patriot εκεί κατά τη διάρκεια μιας αύξησης των εντάσεων με τη Συρία στο παρελθόν. Αλλά ο Ερντογάν έχει χάσει την εμπιστοσύνη του στη Δύση μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα του περασμένου έτους, στο οποίο θεωρεί ότι υπάρχει και δυτική εμπλοκή με σκοπό την εκδίωξή του και φαίνεται αποφασισμένος να εξασφαλίσει την υπεράσπισή του, είπε η Αϊντιντασμπάς. Η μεταφορά τεχνολογίας από τη Ρωσία είναι ελκυστική για την Τουρκία, σχολιάζει. Ο Ερντογάν μίλησε επίσης για την απογοήτευσή του για το γεγονός ότι ζήτησε από τις Ηνωμένες Πολιτείες drones τα οποία δεν της έδωσαν και για την ικανοποίησή του που η Τουρκία κατασκεύασε δικά της.

Η ανακοίνωση του Ερντογάν για τη συμφωνία με τη Ρωσία ήρθε τη στιγμή που η Γερμανία δήλωσε ότι αναστέλλει όλες τις σημαντικές εξαγωγές όπλων προς την Τουρκία εξαιτίας της επιδεινούμενης κατάστασης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη χώρα και των διμερών σχέσεων που όλο και χειροτερεύουν. "Έχουμε αναβάλει όλα τα μεγάλα αιτήματα που μας έστειλε η Τουρκία και αυτά δεν είναι λίγα", δήλωσε ο γερμανός υπουργός Εξωτερικών Ζίγκμαρ Γκάμπριελ κατά τη διάρκεια συζήτησης στο Βερολίνο τη Δευτέρα, σύμφωνα με το Reuters.

Καθώς έχουν αυξηθεί οι εντάσεις με τη Δύση, οι σχέσεις με τη Ρωσία έχουν θερμανθεί, οδηγούμενες από την προσωπική σχέση μεταξύ του Ερντογάν και του Προέδρου της Ρωσίας Βλαντιμίρ Πούτιν. Ο Ερντογάν εξέφρασε τον προσωπικό του θαυμασμό για τον Πούτιν, προς απογοήτευση πολλών Ευρωπαίων και Αμερικανών ηγετών. Ο Ερντογάν έχει επίσης δείξει προτίμηση στο ρωσικό μοντέλο, με την αίσθηση της αποκατάστασης μιας χαμένης αυτοκρατορίας, την επιστροφή της Τουρκίας σε έναν πιο ανεξάρτητο χώρο στον κόσμο και την απόρριψη της δυτικής δημοκρατίας.

Μετά από μια τεταμένη περίοδο το 2015, όταν τουρκικά μαχητικά κατέρριψαν ένα ρωσικό πολεμικό αεροπλάνο στα σύνορα της Τουρκίας με τη Συρία, ο Ερντογάν προσπάθησε να βελτιώσει τις σχέσεις με τη Ρωσία, στέλνοντας δύο επιστολές προς τον Πούτιν και στη συνέχεια ταξιδεύοντας στη Μόσχα για μια συνάντηση τον Ιούνιο του 2016. Η επίσκεψή του αποτέλεσε μια σημαντική μεταστροφή από την εποχή του Ψυχρού Πολέμου, όταν η Τουρκία ήταν ένας ισχυρός σύμμαχος της Δύσης στην αντιμετώπιση της Σοβιετικής Ένωσης (Η Τουρκία συνορεύει με τη Γεωργία, την Αρμενία και το Αζερμπαϊτζάν, πρώην σοβιετικές δημοκρατίες που εξακολουθούν, σε διαφορετικό βαθμό, να είναι υπό ρωσική επιρροή). Ο ρωσο-τουρκικός ανταγωνισμός στη Μαύρη Θάλασσα και τον Καύκασο κρατά αιώνες.

Ο Πούτιν, σε κόντρα με τη Δύση από τότε που προσάρτησε την Κριμαία από την Ουκρανία το 2014, εργάστηκε επίσης σκληρά για να διορθώσει τις σχέσεις με την Άγκυρα, βλέποντας στον Ερντογάν έναν ομοϊδεάτη ισχυρό ηγέτη, που μοιράζεται τη δυσπιστία του για τις παρεμβάσεις από τη Δύση. Το γεγονός ότι η Τουρκία ανήκει στο ΝΑΤΟ, την ενότητα του οποίου η Μόσχα προσπαθεί εδώ και χρόνια να υπονομεύσει, αύξησε μόνο την επιθυμία του Πούτιν να δημιουργήσει ισχυρές σχέσεις με τον Ερντογάν, παρά τις διαφορές τους όσον αφορά τη σύγκρουση στη Συρία.

"Ο κύριος Πούτιν και εγώ είμαστε αποφασισμένοι σε αυτό το ζήτημα", δήλωσε ο Ερντογάν στους δημοσιογράφους σχετικά με τη συμφωνία των πυραύλων. Πέρυσι, η Ρωσία και η Τουρκία κατέληξαν σε συμφωνία για την αναζωογόνηση ενός έργου αγωγών φυσικού αερίου που είχε ανασταλεί. Η αγορά ρωσικών πυραύλων θα φέρει τη συνεργασία σε νέο επίπεδο, αλλά δεν είναι η πρώτη φορά που η Τουρκία αγοράζει στρατιωτικό εξοπλισμό από τη Ρωσία. Στράφηκε στη Μόσχα και στις αρχές της δεκαετίας του 1990 για να αγοράσει στρατιωτικά ελικόπτερα και θωρακισμένους μεταφορείς προσωπικού.

Όταν οι σχέσεις έφτασαν σε κρίσιμο σημείο κατά τη διάρκεια του πολέμου της Ρωσίας στην Τσετσενία το 1994, η Τουρκία απογοήτευσε την ελπίδα της Μόσχας ότι θα γίνει μια σημαντική νέα αγορά για το ρωσικό υλικό. Η Ρωσία, η οποία σε μεγάλο βαθμό αποκλείστηκε από την αγορά όπλων στη Δυτική και Ανατολική Ευρώπη ακόμη και σε χώρες που κάποτε αγόραζαν σχεδόν όλα τα όπλα τους από τη Σοβιετική Ένωση, προσέβλεπε για πολλά χρόνια στην ανατολική πτέρυγα του ΝΑΤΟ ως μια πολλά υποσχόμενη αγορά και στους πιο αδύναμους κρίκους της συμμαχίας. Έχει επίσης πουλήσει όπλα στην Ελλάδα, ένα ακόμα μέλος του ΝΑΤΟ, και στην Κύπρο, η οποία δεν είναι μέλος του ΝΑΤΟ αλλά στεγάζει βρετανικές στρατιωτικές βάσεις και χρησιμεύει αποτελεσματικά ως προπύργιο της συμμαχίας.

nytimes.com

Διαβάστε περισσότερα