Η Μέρκελ στην Τουρκία, σε μια εκ του ασφαλούς συνάντηση με τον Ερντογάν

Ακριβώς τη στιγμή που δεν το χρειαζόταν, η Άνγκελα Μέρκελ βρέθηκε αντιμέτωπη με ένα νέο πρόβλημα στην ανήσυχη σχέση της με την Τουρκία: την είδηση ότι 34 τούρκοι αξιωματικοί ζητούν άσυλο στη Γερμανία. Η Γερμανίδα καγκελάριος, η οποία επισκέπτεται σήμερα την Τουρκία, γνωρίζει πολύ καλά ότι ο Πρόεδρος της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν θέλει να τους στείλει πίσω αμέσως, ώστε να μπορούν να προστεθούν στους δεκάδες χιλιάδες στρατιωτικούς και αξιωματούχους που

είναι υπό έρευνα, κατηγορούμενοι για συμμετοχή στο στρατιωτικό πραξικόπημα του περασμένου έτους. Αλλά οι αξιωματικοί, που υπηρετούσαν στο ΝΑΤΟ στη Γερμανία, φοβούνται τη φυλάκιση και τα βασανιστήρια, και αρνούνται να επιστρέψουν στην πατρίδα τους.

Για την Μέρκελ, τίποτα δεν έχει μεγαλύτερη σημασία όσον αφορά τον Ερντογάν από το να διαφυλάξει το επίκεντρο της πολιτικής για τους πρόσφυγες -τη συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας βάσει της οποίας η Άγκυρα έχει δεσμεύσει να εμποδίζει τους μετανάστες να περνούν το Αιγαίο και να φτάνουν στην ΕΕ. Αξίζει να σημειωθεί ότι αυτή είναι η έκτη επίσκεψή της στη χώρα, απ' όταν ξέσπασε η προσφυγική κρίση στα μέσα του 2015. Για πρώτη φορά, αναμένεται να συναντηθεί με τον Ερντογάν στο τεράστιο νέο προεδρικό μέγαρο του στην πρωτεύουσα. Χωρίς την τουρκική συμφωνία, η πολιτική της για τον περιορισμό της προσφυγικής ροής θα καταστραφεί και η εύθραυστη ενότητα της ΕΕ όπως και το δικό της πολιτικό μέλλον πιθανόν να αμφισβητηθούν. "Δεν θα επιβιώσει από μία νέα προσφυγική κρίση", λέει ο Τζέραλντ Κνάους, επικεφαλής του think-tank ESI και ειδικός στην Τουρκία και τη Νοτιοανατολική Ευρώπη.

Εν τω μεταξύ, οι επανειλημμένες επιθέσεις του Προέδρου Ντόναλντ Τραμπ στην ΕΕ έχουν αυξήσει τους κινδύνους, λέει ένας Ευρωπαίος διπλωμάτης, επειδή ενθαρρύνουν την αντιευρωπαϊκή κριτική από τους άλλους, συμπεριλαμβανομένου του Ερντογάν, καθώς και από δεξιούς ηγέτες της ΕΕ, όπως η Φράουκε Πέτρι, επικεφαλής του λαϊκιστικού κόμματος Εναλλακτική για τη Γερμανία. Η Μέρκελ αναμένεται να επικεντρωθεί στις πρακτικές ρυθμίσεις που ταιριάζουν και στις δύο πλευρές. Όπως και με τη συμφωνία για το προσφυγικό, σύμφωνα με την οποία η Τουρκία λαμβάνει βοήθεια από την ΕΕ για να φιλοξενεί πρόσφυγες που ειδάλλως θα έρχονταν δυτικά, υπάρχει συνεργασία στον αγώνα κατά της ισλαμικής τρομοκρατίας και χαλάρωση των εντάσεων στη Μέση Ανατολή. Ο Γιόζεφ Γιάνινγκ, επικεφαλής του γραφείου του Βερολίνου του think-tank ECFR, λέει: "Θα επικεντρωθεί σε επιχειρηματικού τύπου συμφωνίες με τον Ερντογάν. Ξέρει ότι πρέπει να αποφευχθεί οτιδήποτε θα μπορούσε να πολιτικοποιήσει την κατάσταση".

Αλλά η καγκελάριος είναι επίσης υπό πίεση από τους επικριτές στη Γερμανία και σε άλλες χώρες της ΕΕ, οι οποίοι λένε ότι είναι πάρα πολύ συνεργατική με τον Ερντογάν και πάρα πολύ ήπια όσον αφορά τη στάση του για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Ακόμα και ο χρόνος του ταξιδιού είναι αμφιλεγόμενος, διότι η Μέρκελ τον επισκέπτεται μόλις λίγες εβδομάδες πριν από ένα δημοψήφισμα σχετικά με τα σχέδια του τούρκου προέδρου να ενισχύσει τις εξουσίες του - προτάσεις που καταδικάστηκαν από τους αντιπάλους του ως αυταρχικές. Η Σεβίμ Ντατζελέν, βουλευτής της Bundestag με το Αριστερό Κόμμα, λέει: "Η συμφωνία για το προσφυγικό σημαίνει ότι η Μέρκελ μπορεί να εκβιάζεται, και εκβιάζεται". Όπως και άλλοι επικριτές της Μέρκελ, η Ντατζελέν υποστηρίζει ότι, από την πρώτη στιγμή, η ΕΕ έδωσε πάρα πολλά στη συμφωνία του Μαρτίου του 2016. Η Τουρκία συμφώνησε να σταματήσει τους πρόσφυγες από το να διασχίζουν το Αιγαίο, τότε το βασικό πέρασμα στην ΕΕ, με αντάλλαγμα οικονομική ενίσχυση 6 δις ευρώ, ταξίδια χωρίς βίζα στην ΕΕ και την επιτάχυνση των ενταξιακών συνομιλιών της Άγκυρας στην ΕΕ.

Οι επικρίσεις διπλασιάστηκαν μετά την καταστολή του Ερντογάν για το πραξικόπημα, που περιλαμβάνουν μαζικές συλλήψεις και απολύσεις από κυβερνητικές θέσεις, δημιουργώντας κατηγορίες για παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Η ΕΕ επιβράδυνε τις τουρκικές ενταξιακές συνομιλίες και η πρόοδος σταμάτησε για τα ταξίδια χωρίς βίζα. Η Άγκυρα απάντησε επανειλημμένα απειλώντας να καταργήσει τη συμφωνία για το προσφυγικό, κάτι που έκανε ακόμα και αυτή την εβδομάδα, όταν ο υπουργός Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου έκανε σχετικές δηλώσεις μετά την άρνηση της Ελλάδας να εκδώσει οκτώ στρατιώτες τους οποίους η Τουρκία κατηγορεί για συμμετοχή στο αποτυχημένο πραξικόπημα.

Μέχρι στιγμής, ο Ερντογάν δεν έχει πραγματοποιήσει την απειλή. Και η κύρια εργασία της Μέρκελ στην Άγκυρα θα είναι να προσπαθήσει να βεβαιωθεί ότι δεν θα το κάνει. Ενώ δεν υπάρχουν και πολλά που να μπορεί να κάνει, μπορεί να αναδείξει τη συνεργασία της ασφάλειας, τη χρηματοδοτική βοήθεια της ΕΕ, το εμπόριο και τις βαθιές προσωπικές σχέσεις μεταξύ της Τουρκίας και της Γερμανίας, όπου 3 εκατ. άνθρωποι τουρκικής καταγωγής ζουν, οι μισοί από αυτούς όντας Τούρκοι πολίτες.

Αλλά με την Μέρκελ να αντιμετωπίζει βουλευτικές εκλογές το Σεπτέμβριο, υπάρχουν φόβοι στο Βερολίνο ότι ο Ερντογάν μπορεί να αυξήσει την πίεση στην καγκελάριο, απειλώντας ακόμη μια φορά να καταργήσει τη συμφωνία. Ο Καρλ Λαμερς, αναπληρωτής πρόεδρος της επιτροπής άμυνας του CDU στην Μπούντεσταγκ, λέει: "Και οι δύο πλευρές έχουν συμφέρον να διατηρήσουν την προσφυγική συμφωνία. Ελπίζω ότι δεν θα μετατρέψουν το θέμα σε ένα πολιτικό παιχνίδι πριν από τις εκλογές. Ελπίζω ότι θα είναι λογικοί".

Αλλά η λογική μπορεί να μην είναι ο μόνος οδηγός του Ερντογάν. Στο ECFR, ο Γιάνινγκ υποστηρίζει ότι, ενώ είναι πράγματι προς το συμφέρον του τούρκου προέδρου να διατηρήσει τη συμφωνία, η εθνική υπερηφάνεια μπορεί να τον οδηγήσει στο να τη διακόψει, αν η Μέρκελ τον πιέσει πολύ. Όπως υποστηρίζει, "υπάρχει κάποιος κίνδυνος".

ft.com

Διαβάστε περισσότερα