Γιατί το πετρέλαιο με 40 δολάρια σκοτώνει το Ιράκ, τη Βενεζουέλα και άλλες χώρες, αλλά όχι τη Ρωσία

Δεν είναι η οικονομία, ανόητε. Τουλάχιστον δεν είναι αυτό που ανάβει την εντονότερη φλόγα του εθνικισμού, αλλά μάλλον η αύξηση του βιοτικού επιπέδου. Οι τόσο χαμηλές τιμές του πετρελαίου, στα 40 δολ. το βαρέλι, διαχωρίζουν τους έχοντες πετρέλαιο από τους μη έχοντες. Οι παραγωγοί πετρελαίου διένυαν

ευτυχώς μια περίοδο υψηλών τιμών του πετρελαίου επί χρόνια, αγοράζοντας δημοτικότητα με αυξημένες κρατικές δαπάνες, ενώ οι ίδιοι δικαιολογούνταν από το σκληρό σφυροκόπημα των νόμιμων οικονομικών μεταρρυθμίσεων. Οι αγοραστές πετρελαίου - όπως η Ινδία και η Αίγυπτος - απολαμβάνουν σήμερα τιμές τόσο χαμηλές, όσο το ένα τρίτο αυτών που κατέβαλαν ως πρόσφατα, πριν από δύο χρόνια, και μπορούν να μειώσουν τις επιδοτήσεις στα καύσιμα, να εξοικονομήσουν δαπάνες ή να τις αναδιανείμουν σε ευρύτερους κοινωνικούς σκοπούς.

Ως αποτέλεσμα, οι περισσότεροι από τους παραγωγούς πετρελαίου είναι τώρα σε ανησυχητική θέση. Ο πρόεδρος της Βενεζουέλας Νικόλας Μαδούρο αντιμετωπίζει τις βουλευτικές εκλογές του Δεκεμβρίου με πτώση δημοτικότητας και μια δημοσκόπηση που δείχνει ότι οι κάτοικοι της Βενεζουέλας θα ψηφίσουν την αντιπολίτευση, αντί του Σοσιαλιστικού Κόμματος. Ο Μαδούρο δεν έχει τον χαρισματικό λαϊκισμό του προκατόχου του, Ούγκο Τσάβες - μια δημοτικότητα που βασίζεται στην επιμονή του πρώην προέδρου, ότι τα υψηλά έσοδα από το πετρέλαιο ωφελούσαν τους φτωχούς (που τους ωφελούσαν), κάνοντας το έθνος σπουδαίο, και προβάλλοντάς το στα μούτρα των Αμερικανών.

Στον Καναδά, που είναι τώρα ένας σημαντικός παραγωγός πετρελαίου από την πισσούχο άμμο της Αλμπέρτα, οι δημοσκοπήσεις αλλάζουν νευρικά, καθώς ο συντηρητικός πρωθυπουργός Στίβεν Χάρπερ φαινόταν να έχει το προβάδισμα μέχρι τον Απρίλιο και στη συνέχεια να πέφτει τον Ιούλιο. Ο Χάρπερ βρίσκεται στην εξουσία από το 2006, οπότε μία σχετική φθορά κρίνεται ως ένας σημαντικός παράγοντας στην αμφιθυμία του λαού απέναντι του. Η πτώση της τιμής του εμπορεύματος, που αντιπροσωπεύει το ένα τέταρτο των εσόδων από τις εξαγωγές της χώρας και σχεδόν το 10 τοις εκατό του ΑΕΠ της, δεν είναι δικό του λάθος - αλλά έχει συμβεί υπό τη θητεία του. Αυτό θα επιδεινώσει μόνο την φθορά. Οι εκλογές είναι τον Οκτώβριο. Μία κρίσιμη κριτική της οικονομικής πολιτικής του Χάρπερ σε μια εποχή μείωσης των εσόδων θα μπορούσε να τον ανατρέψει.

Ο πρόεδρος της Νιγηρίας Μουχαμαντού Μπουχάρι δεν έχει να αντιμετωπίσει σύντομα εκλογές - μόλις τις κέρδισε. Όμως, όπως και άλλοι ηγέτες από χώρες που παράγουν πετρέλαιο, δεν έχει να αντιμετωπίσει το κατρακύλισμα των τιμών στο εμπόρευμα, το οποίο περιλαμβάνει το 80 τοις εκατό των εσόδων της κυβέρνησης. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να οφείλουν στους δημόσιους υπαλλήλους στα περισσότερα κράτη μήνες αμοιβών. Τα επενδυτικά σχέδια έχουν παγώσει και η ήδη ανήσυχη και διαιρεμένη χώρα δείχνει περισσότερα σημάδια εξέγερσης.

Η αναταραχή γίνεται αισθητή σε χώρες σε όλη τη Μέση Ανατολή - από εκείνες που απεγνωσμένα εξαρτώνται από τα έσοδα από το πετρέλαιο (το Ιράκ, τη Συρία και τη Λιβύη) ως αυτές με τεράστια πλούτη (Σαουδική Αραβία). Κι όμως, η Ρωσική Ομοσπονδία, και η Σκωτία, αντιστρέφουν αυτή την τάση. Οι ηγέτες τους είναι αυτοί που αντέχουν την ύφεση του πετρελαίου: πλήττονται από τις μειωμένες τιμές, αλλά όχι από τη δημόσια περιφρόνηση.

Το κυβερνών κόμμα στην πολιτεία του περιφερειακού κοινοβουλίου, το Σκωτικό Εθνικό Κόμμα, παρουσίασε ένα οικονομικό πρόγραμμα στους Σκωτσέζους πριν από το δημοψήφισμα ανεξαρτησίας του περασμένου έτους (η ανεξαρτησία καταψηφίστηκε με 55-45) που υπόσχονταν υψηλότερες δαπάνες για την κοινωνία, τις υποδομές και την εκπαίδευση. Και, ίσως το πιο σημαντικό, η βελτίωση των υποδομών βασίζεται στην τιμή του πετρελαίου (όπως ήταν) στα 100 δολ. το βαρέλι. Αυτό θα πρέπει να τους έχει καταδικάσει στο σημερινό δικαστήριο της κοινής γνώμης, σε ένα τοπίο που κυριαρχείται από το φτηνό πετρέλαιο.

Ωστόσο, η μειωμένη τιμή δεν έχει επηρεάσει καθόλου το αποτέλεσμα στις βουλευτικές εκλογές είτε της Σκωτίας είτε του Ηνωμένου Βασιλείου. Μια ανεξάρτητη Σκωτία θα ήταν τώρα σε μια οικονομική κρίση. Αλλά η πτώση στην τιμή του πετρελαίου είχε μικρότερη επίδραση στην οικονομία του Ηνωμένου Βασιλείου στο σύνολό της από ό,τι τα οφέλη από το φτηνό πετρέλαιο - ένα γεγονός που θα πρέπει να ανακουφίζει τους Σκωτσέζους επειδή ζουν στο ευρύτερο κράτος. Ωστόσο, μετά τις εκλογές, και καθώς η τιμή έχει μειωθεί περαιτέρω, η δημοτικότητα του SNP και της ηγέτιδάς του Νίκολα Στέρτζιον έχει ανέβει.

Ένα παρόμοιο φαινόμενο έχει συμβεί στη Ρωσία. Η αύξηση των τιμών, η μείωση της απασχόλησης, η στασιμότητα ή μείωση των μισθών είχαν ένα πολιτικό αποτέλεσμα πάνω απ 'όλα: ένα ξέσπασμα υποστήριξης, που ανέρχεται σε λατρεία ή ακόμη και αγάπη, για τον Πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν.

Τι ενώνει την Στέρτζιον με τον Πούτιν; Τι τους κάνει να απαλλάσσονται από τη δημόσια περιφρόνηση, καθώς οι τιμές του πετρελαίου γλιστρούν και ξαναγλιστρούν; Είναι διακαείς εθνικιστές. Κανείς δεν χάνει την ευκαιρία να δοξάσει τη χώρα του. Ο Πούτιν, σε μια επίσκεψη στο στόλο της Βαλτικής στο λιμάνι της Μπάλτσικ, παρουσίασε την χώρα του σαν να αντιμετωπίζει εχθρότητα και πάλι από τη Δύση και να βασίζεται στο δικό του ανθρώπινο δυναμικό για να αποκρούσει τους ξένους. (Αξίζει να σημειωθεί ότι ο προκάτοχος της Στέρτζιον στο SNP, Άλεξ Σάλμοντ, είναι θαυμαστής του «ορισμένες πτυχές» του Ρώσου προέδρου).

Η Στέρτζιον είναι λιγότερο κατηγορηματική από τον Πούτιν. Αλλά στη γιορτή του κόμματός της το περασμένο έτος, μέσα από μια αναπαράσταση της νίκης ενός σκωτσέζικου στρατού του 1314 έναντι των Άγγλων στη μάχη του Μπάνοκμπερν, δείχνει ότι η καρδιά του SNP παραμένει βαθύτατα αντι-αγγλική. Διατηρεί ζωντανούς τους λαϊκούς μύθους και τους ήρωες θριάμβων αιώνες πριν». Κατά τη διάρκεια της εκστρατείας για το δημοψήφισμα, ο τότε ηγέτης των Εργατικών Εντ Μίλιμπαντ αναγκάστηκε να εγκαταλείψει τις ομιλίες και τις περιηγήσεις του στο Εδιμβούργο και ο ηγέτης των Σκωτσέζων Εργατικών Τζιμ Μέρφι είχε άσχημη αντιμετώπιση στη Γλασκώβη. Το SNP αποδοκίμασε αυτές τις ενέργειες, αλλά μόλις απελευθερώνεται και ενθαρρύνεται ο εθνικισμός παίρνει όλο και πιο επιθετική μορφή.

Η δημοτικότητα του Πούτιν και της Στέρτζιον προωθείται από μια πιο ισχυρή δύναμη - τουλάχιστον μέχρι σήμερα: από την επιθυμία για βελτίωση του βιοτικού επιπέδου. Ειδικά στη Ρωσία, δείχνουν με θάρρος την υπερηφάνεια και τον πατριωτισμό στο πρόσωπο της στέρησης και της επιθετικότητας, τα οποία φαίνεται ότι προέρχονται κυρίως από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Στη Σκωτία, η προπαγάνδα είναι πιο συγκρατημένη και ο άγγλος εχθρός λιγότερο σαφώς οριοθετημένος, αλλά ο εθνικισμός χρειάζεται έναν εχθρό, και οι Άγγλοι είναι αυτός ο εχθρός.

Δεν υπάρχει αμφιβολία για το ποιος εθνικισμός είναι πιο επικίνδυνος. Μια ανεξάρτητη Σκωτία θα μείωνε την εξουσία του Ηνωμένου Βασιλείου, θα αποδυνάμωνε περαιτέρω την ΕΕ και σε μεγάλο βαθμό θα έβλαπτε το ίδιο το κράτος. Ο ρωσικός εθνικισμός από την άλλη πλευρά είναι ο κίνδυνος, ίσως η καταστροφή, σε παγκόσμια κλίμακα, αν μη τι άλλο επειδή η πολιτική επιτυχία του γεννά μιμητές. Για παράδειγμα, η Κίνα, η οποία μπαίνει σε δύσκολες περιόδους και παρασύρει και τον κόσμο, έχει έναν ηγέτη πρόθυμο για την προώθηση του «κινεζικού ονείρου» - μια ισχυρότερη, πιο εθνικιστική Κίνα. Ο εθνικισμός δεν ξεβράστηκε με την παλίρροια: έρχεται κατά κύματα.

reuters.com

Διαβάστε περισσότερα