Επιστρέφει ο πληθωρισμός;

Γράφει ο Martin Feldstein, καθηγητής Οικονομικών του Harvard και επικεφαλής του Συμβουλίου Οικονομικών Ειδημόνων του Ρήγκαν από το 1982 μέχρι το 1984.

Ο πληθωρισμός βρίσκεται σήμερα χαμηλά σε κάθε βιομηχανική χώρα, και ο συνδυασμός της υψηλής ανεργίας και της βραδείας αύξησης του ΑΕΠ αφαιρεί τις συνήθεις πηγές ανοδικών πιέσεων στις τιμές. Παρ’ όλα αυτά, οι χρηματοοικονομικοί επενδυτές ανησυχούν όλο και περισσότερο ότι ο πληθωρισμός τελικά θα αρχίσει να αυξάνεται λόγω της

μεγάλης επέκτασης των αποθεματικών των εμπορικών τραπεζών που σχεδιάστηκε από την Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ και την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ). Ορισμένοι επενδυτές, τουλάχιστον, έχουν υπ’ όψιν τους ότι η νομισματική επέκταση ακολουθείται συνήθως από αύξηση του πληθωρισμού, και φοβούνται ότι αυτή τη φορά δεν θα είναι διαφορετικά τα πράγματα.

Οι επενδυτές έχουν απαντήσει σε αυτούς τους φόβους με την αγορά χρυσού, γεωργικής γης, καθώς και άλλων παραδοσιακών μέσων αντιστάθμισης του πληθωρισμού. Η τιμή του χρυσού έφθασε πρόσφατα στην υψηλότερη τιμή του τετραμήνου και πλησιάζει τα 1.700 δολάρια ανά ουγγιά. Οι τιμές ανά στρέμμα καλλιεργήσιμης γης στην Αϊόβα και το Ιλινόις αυξήθηκαν περισσότερο από 10% κατά το παρελθόν έτος. Και η πρόσφατη δημοσιοποίηση των πρακτικών του Διοικητικού Συμβουλίου της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ, τα οποία σημειώνουν την κατάφαση για άλλον ένα γύρο «ποσοτικής χαλάρωσης», προκάλεσε απότομη, αλματώδη άνοδο των τιμών του χρυσού, του αργύρου, της πλατίνας και άλλων μετάλλων.

Αλλά, σε αντίθεση με τους ιδιωτικούς επενδυτές, αξιωματούχοι της Ομοσπονδιακής Τράπεζας επιμένουν ότι αυτή τη φορά τα πράγματα θα είναι όντως διαφορετικά. Επισημαίνουν ότι η τεράστια αύξηση των αποθεματικών των εμπορικών τραπεζών δεν οδήγησε σε ανάλογη αύξηση της προσφοράς χρήματος και των πιστώσεων. Ενώ τα αποθεματικά αυξήθηκαν με ετήσιο ρυθμό 22% κατά τη διάρκεια των τριών τελευταίων ετών, το ευρύ νομισματικό μέγεθος (M2) το οποίο ακολουθεί στενά το ονομαστικό ΑΕΠ και τον πληθωρισμό κατά τη διάρκεια μεγάλων χρονικών διαστημάτων αυξήθηκε λιγότερο από 6% κατά την ίδια τριετία.

Στην τελευταίες δεκαετίες, οι μεγάλες επεκτάσεις των αποθεματικών των τραπεζών προκάλεσε κύματα δανεισμοὐ που αύξησαν την προσφορά χρήματος και τροφοδότησαν πληθωριστικές αυξήσεις των δαπανών. Τώρα, όμως, οι εμπορικές τράπεζες είναι πρόθυμες να διατηρούν τα πλεονάζοντα αποθεματικά τους στην Ομοσπονδιακή Τράπεζα, επειδή εκείνη πληρώνει πλέον τόκους γι’ αυτές τις καταθέσεις. Η ΕΚΤ δίνει επίσης τόκους καταθέσεων, γι’ αυτό μπορεί να αποτρέψει κατ’ αρχήν κι εκείνη το να οδηγήσουν τα υψηλότερα αποθέματα σε μια ανεπιθύμητη έκρηξη δανεισμού.

Η δυνατότητα της Ομοσπονδιακής Τράπεζας να καταβάλει τόκους είναι το κλειδί γι’ αυτό που εκείνη αποκαλεί «στρατηγική εξόδου» από την προηγούμενη «ποσοτική χαλάρωση». Όταν η οικονομική ανάκαμψη αρχίσει να επιταχύνεται, οι εμπορικές τράπεζες θα θέλουν να χρησιμοποιήσουν τον μεγάλο όγκο των αποθεματικών που η Ομοσπονδιακή Τράπεζα δημιούργησε για να