Επαναφέρουν το Grexit από το παράθυρο…

Ακούμε διάφορα τις τελευταίες μέρες για το πόση ανάπτυξη θα έχει η Ελλάδα μέχρι το…2060! Δηλαδή για τα επόμενα 42 χρόνια…

Και κάνουν τους «υπολογισμούς» τους, για το πόσο θα είναι τότε το χρέος προς ΑΕΠ της χώρας. Και βγάζουν τα πιο διαφορετικά νούμερα…

Θα αναφέρω δύο μόνο ακραίες περιπτώσεις:

--Το Μάϊο του 2014, επί Σαμαρά,

Δηλαδή θα ήταν απολύτως βιώσιμο κι από τα καλύτερα στον κόσμο (με τα σημερινά κριτήρια).

--Ένα χρόνο αργότερα, τον Ιούλιο του 2015 - μετά από μόλις 6 μήνες Τσίπρα - το ίδιο ΔΝΤ υπολόγιζε, πως η Ελλάδα θα είχε το έτος 2060 χρέος προς ΑΕΠ 275%! Και θα ήταν τότε από τα χειρότερα που έχουν υπάρξει ποτέ (πάντα με τα σημερινά κριτήρια)!

Τι μεσολάβησε μέσα σε ένα μόλις ένα χρόνο;

Η εκλογή Τσίπρα που ματαίωσε την έξοδο από τα μνημόνια, οδήγησε σε κλείσιμο τον τραπεζών και σε επιβολή capital controls, φέρνοντας τελικά το Τρίτο Μνημόνιο!

(Ενώ ήδη οδηγεί και το Τέταρτο)…

Τι συνέβη και άλλαξαν τόσο πολύ οι προοπτικές χρέους της Ελλάδας μέσα σε μόλις 12 μήνες;

Δύο πράγματα:

--Ο ΣΥΡΙΖΑ ανέλαβε νέο αναγκαστικό δανεισμό για τη χώρα! Που αύξησε το χρέος της. Το μεγαλύτερο μέρος των 86 δισεκατομμυρίων του τρίτου Μνημονίου, δεν προβλεπόταν να τα χρειαστεί η χώρα, αν συνεχιζόταν η πολιτική Σαμαρά! (Και το υπόλοιπο θα το έβρισκε «κανονικά» από τις αγορές, όπως όλες οι άλλες χώρες – όχι από μνημόνια!).

Ακόμα χάθηκαν πόροι, που είχαν εξασφαλιστεί επί Σαμαρά και θα μείωναν το χρέος τα επόμενα χρόνια (το τραπεζικό χαρτοφυλάκιο του δημοσίου, που μηδενίστηκε κλπ…).

Η συνολική αλλαγή «καθαρής θέσης» του χρέους (δηλαδή η συνολική επιβάρυνση, μόνο για την επόμενη 7ετία, ως το 2022) ήταν τελικά γύρω στα 50 δισεκατομμύρια…

Το πρώτο, λοιπόν, αυξήθηκε η «προβολή» του Χρέους μας.

--Το δεύτερο, μειώθηκε η αναπτυξιακή προοπτική της χώρας! Γιατί ανατράπηκαν οι μεταρρυθμίσεις που είχαν ήδη ξεκινήσει, ματαιώθηκαν αποκρατικοποιήσεις και επιδεινώθηκε η θέση της χώρας στη διεθνή κατάταξη ανταγωνιστικότητας. Που τα προηγούμενα τρία χρόνια (επί Σαμαρά), βελτιωνόταν θεαματικά, και στη συνέχεια (επί Τσίπρα) επιδεινώθηκε ξανά…

Όλα αυτά μείωσαν τις προοπτικές αύξησης του ΑΕΠ:

Από 3% καθαρά (και 4,5% ονομαστικά), κατά μέσον όρο ως το 2022 όπως ήταν η πρόβλεψη του ΔΝΤ στο τέλος της διακυβέρνησης Σαμαρά…

Στο 1,5% καθαρά (και 2,7% ονομαστικά), όπως είναι η πρόβλεψη του ΔΝΤ τώρα.

Για μετά το 2022, επί Σαμαρά το ΔΝΤ προέβλεπε μέσον όρο πραγματικής ανάπτυξης ως το 2060 πάνω από 2%, ενώ τώρα προβλέπει για το ίδιο διάστημα (2022 - 2060) μόλις και μετά βίας 1%...

Κάτω από το μισό!

Κι αυτό αλλάζει παρα πολύ – στην πραγματικότητα ανατρέπει δραματικά – τις προοπτικές όλων των επομένων δεκαετιών…

Δεν ήταν μόνο (κι ίσως δεν ήταν κυρίως) το πρόσθετο χρέος που μας φόρτωσε ο ΣΥΡΙΖΑ…

Ήταν πρωτίστως που μας έβαλε σε πολύ χαμηλότερη «τροχιά» ανάπτυξης για όλα τα επόμενα χρόνια.

-- Στην «τροχιά» που είχε βάλει την Οικονομία ο Σαμαράς στα τέλη του 2014, η Ελλάδα θα μπορούσε σύντομα να σπάσει την «έλξη» της χρεοκοπίας.

-- Στην πολύ χαμηλότερη «τροχιά» που έβαλε την Οικονομία ο Τσίπρας μετά το 2015, η Ελλάδα δεν θα μπορέσει να σπάσει τα δεσμά της «βαρύτητας» και θα «έλκεται» πάντα προς τη χρεοκοπία.

Για να το πω λίγο διαφορετικά:

Δεν έχει σημασία πόσο ακριβώς είναι το χρέος της μιας οικονομίας μια δεδομένη στιγμή! Αρκεί να υπάρχει η «πρόβλεψη» ότι σε σύντομο σχετικά χρόνο, θα μπορεί να ξεφύγει από τον κίνδυνο χρεοκοπίας:

Επί Σαμαρά το πρόβλημα αυτό είχε λυθεί. Το χρέος εξακολουθούσε να είναι μεγάλο ως ποσοστό του ΑΕΠ (175%), αλλά υπήρχε η πρόβλεψη τότε (του ΔΝΤ μάλιστα) ότι μέχρι το 2022 θα είχε πέσει στο 105% του ΑΕΠ!

Κι από εκεί θα υποχωρούσε συνεχώς.

Σήμερα το ΔΝΤ προβλέπει πως ως το 2022 το χρέος θα εξακολουθεί να βρίσκεται πάνω από 155% του ΑΕΠ!

Και στη συνέχεια θα συνεχίσει να αυξάνεται…

Συνεπώς επί Σαμαρά ήμασταν όχι απλώς σε «τροχιά εξόδου» από τα μνημόνια.

Ήμασταν, κυρίως, σε τροχιά εξόδου από την ΚΡΙΣΗ!

Τώρα βέβαια, υπάρχει και κάτι ακόμα:

Δεν υπάρχουν «προβλέψεις» για τις επόμενες… δεκαετίες!

Είναι αδύνατες οι οικονομικές προβλέψεις σε τέτοιο βάθος χρόνου…

Κι αυτό πια το καταλαβαίνει ο καθένας. Εδώ δεν μπορούν από φέτος (στα μέσα της χρονιάς) να προβλέψουν με ακρίβεια πόσο θα είναι το ΑΕΠ… φέτος (στο κλείσιμο της χρονιάς) ή και του χρόνου!

Πώς αποτολμούν προβλέψεις μετά από 7 ή 10 ή… 42 χρόνια;

Εύλογη η αντίρρηση, αλλά προσέξτε:

Δεν μιλάει κανείς για «προβλέψεις» (predictions ή forecasts).

Εδώ γίνεται λόγος για κάτι εντελώς διαφορετικό:

Για «προβολές» (projections)!

Οι όροι αυτοί χρησιμοποιούνται συχνά ως «συνώνυμα».

Και μοιάζουν κι όλας…

Αλλά είναι εντελώς διαφορετικά πράγματα:

Η «πρόβλεψη» αφορά το ακριβές σημείο στο οποίο θα βρίσκεται ένα μέγεθος (π,χ, το ΑΕΠ) κάποια στιγμή στο μέλλον.

Η «προβολή» αφορά περισσότερο την «μέση τάση» που θα κυριαρχήσει σε μια ολόκληρη περίοδο στο μέλλον.

Το ΔΝΤ όταν κάνει «προβολή» στο μέλλον, αναφέρεται στην τάση που θα κυριαρχήσει ή στο μέσο επίπεδο ανάπτυξης για όλη τη μελλοντική 42ετία!

Δεν κάνει «πρόβλεψη» για το που θα βρίσκεται ακριβώς το ΑΕΠ καθένα από τα 42 επόμενα χρόνια…

Και τέτοιες «προβολές» (της μέσης τάσης) όχι μόνο είναι «θεμιτές», αλλά είναι και απαραίτητες.

Ειδικά όταν μελετάται η βιωσιμότητα του μακροχρόνιου χρέους.

Όχι για να ξέρουμε επακριβώς πόσο θα είναι το ΑΕΠ από τώρα ως το 2060. Αλλά για να αποκλείσουμε από τώρα, την περίπτωση χρεοκοπίας ως τότε…

Γιατί όταν επεκτείνεις την αποπληρωμή του χρέους σε βάθος χρόνου, πρέπει να υπολογίσεις αν η χώρα μπορεί να το «εξυπηρετεί» ως τότε (να πληρώνει τους τόκους της) και να το ξεχρεώσει όταν έλθει η ώρα (να πληρώσει και τα χρεολύσια).

Αυτό μελετάνε σήμερα.

Γιατί όταν ζητάμε «να επεκταθεί ο χρόνος αποπληρωμής» στο βαθύ μέλλον, εμείς οι ίδιοι προκαλούμε τέτοιους «υπολογισμούς» (τέτοιες «προβολές»).

Είναι ασκήσεις, για να αποτραπούν τα χειρότερα…

Δεν είναι προσπάθειες να προβλέψουμε το μέλλον…

Και τέτοιες ασκήσεις έχουν περισσότερο νόημα (και πρακτική αξία), όταν γίνονται για ένα σύντομα σχετικά διάστημα. Στο ορατό μέλλον.

Στην περίπτωσή μας μέχρι το 2022, όταν τελειώνει η «περίοδος χάριτος» που μας έχουν δώσει…

Να λοιπόν, μερικά στοιχεία από αυτή την «άσκηση», που δεν θα τα βρείτε εύκολα σε άλλες σελίδες (στον παραδοσιακό Τύπο είτε και στο διαδίκτυο ακόμα):

Μια ποσοστιαία μονάδα αύξησης του πραγματικού ΑΕΠ ως «μέση τάση» έχει τα εξής αποτελέσματα:

--Ως το 2022 αυξάνει το ΑΕΠ κατά 19,2 δισεκατομμύρια!

--Τα φορολογικά έσοδα την τελευταία χρονιά (το 2022) θα είναι αυξημένα κατά 6,25 δισεκατομμύρια.

Αλλά μια τέτοια αύξηση του πραγματικού ΑΕΠ κατά 1% κατά μέσον όρο το χρόνο (κάθε χρόνο), θα φέρει στα πέντε χρόνια παραπάνω φορολογικά έσοδα κατά 18,77 δισεκατομμύρια!

Γιατί τα κέρδη ή οι απώλειες εσόδων από ανάπτυξη υπολογίζονται σωρευτικά.

Κι αν αντί για 1% βάλουμε 1,5% πραγματική ανάπτυξη, τότε τα συσσωρευμένα έσοδα θα είναι παραπάνω κατά 24,33 δισεκατομμύρια ως το 2022.

Κι αν υποθέσουμε 3% πραγματική ανάπτυξη ως το 2022, αυτό σημαίνει πρόσθετα 41,54 δισεκατομμύρια φορολογικά έσοδα!

Χωρίς αύξηση φορολογικών συντελεστών. Μόνο από την αύξηση της «πίτας» του ΑΕΠ. Μόνο από την ανάπτυξη…

Την Ελλάδα την υπολογίζουν σήμερα στο 1,5% μέσος όρος πραγματικής ανάπτυξης ως το 2022. (Και μόλις 1% από κει και ύστερα…)

Επί Σαμαρά την υπολόγιζαν στο 3% πραγματικής ανάπτυξης ως το 2022.

Αυτό σημαίνει πως ως το 2022, η Ελλάδα θα χάσει 17,2 δισεκατομμύρια συσσωρευμένα έσοδα! (41,54 – 24,33 = 17,21).

Δηλαδή, αν μπορούσαμε από δω και στο εξής να επανέλθουμε στην αναπτυξιακή «τροχιά» που μας είχε βάλει ο Σαμαράς, (κατά τις εκτιμήσεις όλων των διεθνών οργανισμών το 2014 – και του ΔΝΤ) θα κερδίζαμε μόνο από αυτό 17,2 δισεκατομμύρια συσσωρευμένα έσοδα ως κράτος!

Και 52 δισεκατομμύρια σε ετήσιο ΑΕΠ για τη χώρα!

Το βασικό «κλειδί» λοιπόν, για να βγούμε από το φαύλο κύκλο, για να ξεφύγουμε άμεσα από την «έλξη» της υπερχρέωσης και της προοπτικής της χρεοκοπίας (ως το 2022, όχι ως το 2060), είναι να μπούμε ξανά στην τροχιά της ανάπτυξης, όπου βρισκόμασταν ήδη στα τέλη του 2014!

Τόσο απλό…

Πόσο πιθανό είναι αυτό;

Μια οικονομία που έχει περάσει μακροχρόνια ύφεση έχει δύο τάσεις:

--Από τη μία πλευρά να αντιδράσει ως «πιεσμένο ελατήριο»: Και να επιτύχει πολύ μεγάλους ρυθμούς ανάπτυξης τα πρώτα πέντε χρόνια. Άρα, είναι εφικτό…

-- Από την άλλη πλευρά, όμως, η μακροχρόνια ύφεση έχει γίνει πια, «δομική», έχει δημιουργήσει «υφεσιακή αδράνεια», από την οποία είναι δύσκολο να ξεκολλήσει η οικονομία…

Τι από τα δύο θα επικρατήσει;

Η απάντηση είναι απλή:

--Αν υπάρξει «μεταρρυθμιστικό σοκ» και γίνουν πολλές αλλαγές μαζεμένες από την αρχή (frontloading), τότε θα επικρατήσει η αντίδραση του «πιεσμένου ελατηρίου». Δηλαδή η οικονομία θα απογειωθεί!

--Αν αντίθετα, σέρνουν τα πόδια τους και στις μεταρρυθμίσεις και στις αποκρατικοποιήσεις, τότε θα κυριαρχήσει η «αδράνεια» και η στασιμότητα.

Γι’ αυτό ο εκπρόσωπος του ΔΝΤ είπε προχθές τη «βαριά κουβέντα»:

--Αν είχαμε ένα Μακρόν στην Ελλάδα μπαίναμε στο Πρόγραμμα την επόμενη στιγμή!

(Ο Μακρόν δεν ξέρουμε τι είναι και τι θα κάνει. Αλλά έχει εξαγγείλει φιλελεύθερες μεταρρυθμίσεις, με κυριότερη τη δραστική μείωση του γαλλικού δημοσίου! Πράγμα που το πήρε από το πρόγραμμα του κεντροδεξιού υποψηφίου Φιγιόν…).

Το κύριο πρόβλημα του ΔΝΤ, λοιπόν, ΔΕΝ είναι «το χρέος» ή το «Πρόγραμμα», είναι ότι δεν γίνονται μεταρρυθμίσεις και δεν υπάρχει προοπτική αληθινής ανάπτυξης!

Που θα μπορούσε να λύσει σε μεγάλο βαθμό το ζήτημα βιωσιμότητας του χρέους…

Το λέει και ο Σόϊμπλε πια – από άλλη σκοπιά, βέβαια:

--Διαφωνούμε με το ΔΝΤ για τις προοπτικές ανάπτυξης στην Ελλάδα. Αν είναι 1% για το απώτερο μέλλον, όπως λέει το ΔΝΤ, τότε έχουν αποτύχει όλα τα προγράμματα!

Στις «προβολές» - εκτιμήσεις για τη μελλοντική ανάπτυξη της Ελλάδας είναι το πρόβλημα που δημιούργησε ο Τσίπρας. Εκεί διαφωνούν και οι δανειστές:

--Το ΔΝΤ επιμένει ότι τώρα πια μπήκε η Ελλάδα σε χαμηλή «τροχιά», και γι’ αυτό ζητάει γενναία ανακούφιση χρέους.

--Και ο Σόϊμπλε αρνείται να δώσει κούρεμα χρέους, μιλώντας για αποτυχία όλων των προγραμμάτων και επαναφέροντας ουσιαστικά το…grexit!

Δυστυχώς, το grexit ξαναμπαίνει «από το παράθυρο»…

Το φέρνει ο ίδιος ο Σόϊμπλε με αυτά που υπονοεί (απέτυχαν όλα τα προγράμματα ως τώρα).

Και θα το φέρει πιο κοντά το ΔΝΤ, αν δεν συμμετάσχει τελικά στο πρόγραμμα.

Ο μόνος τρόπος να αποτρέψουμε το grexit, είναι με πολιτική αλλαγή!

Δηλαδή αλλαγή κυβέρνησης, ώστε να επανέλθει η Ελλάδα σε υψηλή «αναπτυξιακή τροχιά» με επίσπευση μεταρρυθμίσεων και αποκρατικοποιήσεων!

Η κυβέρνηση Τσίπρα δεν μπορεί να τα διαχειριστεί όλα αυτά.

Δεν μπορεί καν να τα καταλάβει.

Είναι «βαρίδι» στα πόδια της χώρας.

Και πρέπει να φύγει το ταχύτερο πια…

Διαβάστε περισσότερα