Ενεργειακές ανακατατάξεις στην Κασπία

Το Ιράν ανακοίνωσε πρόσφατα πως ανακάλυψε ένα νέο «πελώριο» κοίτασμα φυσικού αερίου στη Κασπία, που σύμφωνα με τον πρόεδρο Mahmoud Ahmadinejad «θα αλλάξει την πολιτική και ενεργειακή ισορροπία της περιοχής…».

Οι εκτιμήσεις μιλάνε για 1.4 τρισεκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου, και 8 δισεκατομμύρια βαρέλια πετρελαίου.

Υπάρχουν όμως ζητήματα. Πρώτον, το νομικό. Το Ιράν δεν έχει αποκαλύψει ακόμη το γεωγραφικό

σημείο της ανακάλυψης, και αυτό είναι περίεργο. Σύμφωνα με τον υπουργό Πετρελαίων Rostam Qasemi, το κοίτασμα βρίσκεται σε σημείο που είναι αμφισβητούμενο, αφού βρίσκεται στα χωρικά ύδατα του Τουρκμενιστάν.

Το καθεστώς των χωρικών υδάτων της Κασπίας βρίσκεται ακόμη σε εκκρεμότητα (μεταξύ 5 χωρών), κυρίως εξαιτίας της αδιαλλαξίας του Ιράν. Η Τεχεράνη επιμένει σε μια επί ίσοις όροις μοιρασιά (από 20%), ενώ αν αυτό γίνονταν με βάση το μήκος της ακτογραμμής της κάθε χώρας, το Ιράν θα είχε 14%.

Η εκκρεμότητα αυτή δεν έχει αποτρέψει το Ιράν από την θαλάσσια εξερεύνηση, αφού οι υπόλοιπες 4 χώρες μοίρασαν την θαλάσσια περιοχή de facto και όχι de jure. Αυτό δημιουργεί ερωτηματικά όσον αφορά στον τρόπο με τον οποίο η Τεχεράνη υπολογίζει τα χωρικά της ύδατα. Έτσι, το όλο σκηνικό μυρίζει μπαρούτι.

Όλα αυτά εξηγούν την μυστικότητα αλλά και το επείγον της ανακάλυψης, με τον Ιρανό πρόεδρο να ζητά από όλες τις εμπλεκόμενες αρχές την όσο το δυνατόν συντομότερη εκμετάλλευση του κοιτάσματος.

Ένα δεύτερο ζήτημα είναι η άντληση. Αν και η ιρανική πλατφόρμα Amir Kabir είναι αποτελεσματική, κάποιοι ειδικοί αμφιβάλλουν για το αν θα μπορέσει να τα βγάλει πέρα με το νέο κοίτασμα, που σε κόστος θα φτάσει τα $10 δις.  Με τις διεθνείς κυρώσεις να την σφίγγουν από παντού, είναι αμφίβολο αν η Τεχεράνη θα μπορέσει να εξασφαλίσει τις επενδύσεις και την τεχνογνωσία που ένα τέτοιο έργο απαιτεί.

Το τρίτο ζήτημα είναι η χρήση. Οι αρχικές αναφορές θέλουν το εν λόγω αέριο να εξάγεται. Οι ανάγκες όμως του βόρειου Ιράν για εσωτερική κατανάλωση αερίου είναι τεράστιες. Όπως και να έχει, οι δυο βασικές εξωτερικές αγορές για αέριο είναι πολύ μακριά. Η Ευρώπη είναι εκτός ακτίνας, ενώ η εξαγωγή του στην ανατολική Ασία προϋποθέτει νέους διηπειρωτικούς αγωγούς και υποδομές, που θα φτάνουν στον Περσικό Κόλπο, ενώ θα χρειαστεί να κατασκευαστούν και μονάδες υγροποίησης. Αυτό το τελευταίο είναι ιδιαίτερα δύσκολο, με δεδομένη την έλλειψη ξένων επενδύσεων.

Έτσι, η όποια εξαγωγή θα γίνεται προς τις γειτονικές χώρες. Μάλλον θα ωφεληθεί η Κίνα, θα μειωθούν οι ιρανικές εισαγωγές αερίου από το Τουρκμενιστάν, και τέλος θα ισχυροποιηθεί ενεργειακά η Τουρκία, αφού αν αρχίσει να αγοράζει περισσότερο αέριο από το Ιράν, θα μειώσει την εξάρτηση της από τη Ρωσία.

Οι εξαγωγές ιρανικού αερίου προς την Τουρκία μπορεί να έχουν σημαντικές μακροπρόθεσμες επιπτώσεις. Οι δυο χώρες θα έρθουν ακόμη πιο κοντά. Από την οπτική γωνία της Ευρώπης, η Τουρκία δεν θα έχει πλέον λόγο να αντιδρά στο ξεκίνημα των εκμεταλλεύσεων της Κασπίας. Η μέχρι σήμερα αποφασιστικότητα