«Ένα ατύχημα δεν θα πρέπει να σφραγίσει τη μοίρα της Ελλάδας»

Από την εκλογή του ΣΥΡΙΖΑ στην Ελλάδα, οι διαπραγματεύσεις για τη θέση της στην Ευρώπη έχουν πάρει τρομερά άσχημη τροπή, με «ύφος» από τη μία πλευρά και ενόχληση από την άλλη. Μια τυχαία έξοδος από την ευρωζώνη έχει γίνει αρκετά πιθανή. Αυτό δεν συμβαίνει επειδή η Ελλάδα το θέλει ούτε επειδή οι εταίροι της βασίζονται σε αυτό. Συμβαίνει επειδή η Ελλάδα

έχει εξαντλήσει τις ελπίδες της, οι εταίροι της έχουν εξαντλήσει την υπομονή τους και ο χρόνος για διαπραγματεύσεις τελειώνει. Υπάρχει όντως ένα σταυροδρόμι μπροστά μας. Αλλά η επιλογή της κατεύθυνσης πρέπει να είναι εσκεμμένη, και όχι τυχαία.

Μια διαφαινόμενη κρίση ρευστότητας είναι ο λόγος για να φοβούμαστε μια εσπευσμένη απόφαση. Οι πιστωτές της Ελλάδας θέλουν η χώρα να εφαρμόσει τις μεταρρυθμίσεις πριν «ξεκλειδώσουν» τα 7,2 δις ευρώ σε κεφάλαια διάσωσης. Η Ελλάδα χρειάζεται τα χρήματα για να καλύψει τις εγχώριες υποχρεώσεις δαπανών και την εξόφληση του δανείου των 450 εκατ. ευρώ στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Δεδομένου ότι η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα περιορίζει τα μετρητά από τις ελληνικές τράπεζες, η κυβέρνηση της χώρας θα μπορούσε να ξεμείνει από χρήματα. Αυτό θα μπορούσε να προκαλέσει την φυγή των ελλήνων καταθετών. Ενώ η ΕΚΤ θα μπορούσε να το διαχειριστεί αυτό, μπορεί να αισθάνεται ανίκανη ή απρόθυμη να το πράξει.

Μια χώρα είναι πιο πιθανό να εγκαταλείψει το ευρώ αν η κυβέρνησή της δεν μπορεί να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις της, οι τράπεζες της κλείσουν, η οικονομία της είναι σε ύφεση και η πολιτική της έχει διαταραχθεί. Η Ελλάδα θα μπορούσε σύντομα να βρίσκεται σε αυτή την κατάσταση. Στη συνέχεια μπορεί να προκύψει μια χαοτική έξοδος. Είναι ζωτικής σημασίας να αποφευχθεί ένα τέτοιο «Greccident».

Έγινε προφανές από όταν η κυβέρνηση εξελέγη ότι θα χρειαστεί χρόνος για να μάθουμε αν θα μπορούσε να επιτευχθεί μια γόνιμη συμφωνία. Είναι απαραίτητο να «αγοράσει» αυτόν τον χρόνο. Στην προσπάθεια να καταλήξουν σε συμφωνία, θα ήταν επίσης χρήσιμο να βάλουν την καταστροφική ηθικολογία στην άκρη. Η πλευρά των πιστωτών θεωρεί υποδειγματική την γενναιοδωρία της στους σπάταλους Έλληνες. Οι Έλληνες πιστεύουν ότι οι ιδιώτες δανειστές ήταν ένοχοι για ανεύθυνο δανεισμό, ότι η «διάσωση» δεν ήταν για την Ελλάδα αλλά για τους ίδιους και, πάνω απ 'όλα, ότι οι Έλληνες έχουν υποφέρει αρκετά. Και οι δύο θέσεις έχουν αξία. Αλλά δεν προκύπτει καλή θέληση με το να εκσφενδονίζουν κατηγορίες ο ένας στον άλλον.

Ας υποθέσουμε ότι ένα ατύχημα αποφεύγεται. Στη συνέχεια, η ευρωζώνη βρίσκεται αντιμέτωπη με μια μεγάλη επιλογή και με μία μικρότερη. Η μεγάλη επιλογή είναι αν θα κρατήσει την Ελλάδα εντός της ευρωζώνης ή θα τη βοηθήσει να φύγει. Η μικρότερη επιλογή είναι οι εναλλακτικοί τρόποι που θα την κρατήσει εντός. Αν κρατήσει την Ελλάδα εντός αφήνει την επιλογή της εξόδου ανοιχτή, αλλά η έξοδος είναι πιθανώς μη αναστρέψιμη.

Ποια είναι τα επιχειρήματα υπέρ της εξόδου; Το ένα είναι ότι το κόστος της μετάδοσης σε άλλα μέλη είναι πολύ χαμηλότερο από ό, τι προηγουμένως, όπως δείχνουν τα αποκλίνοντα spreads των αποδόσεων των κρατικών ομολόγων. Ένας άλλος λόγος είναι ότι η Ελλάδα αποδείχθηκε ανίκανη να κάνει μεταρρυθμίσεις. Ένας ακόμη παράγοντας είναι ότι η Ελλάδα παραμένει διεθνώς μη ανταγωνιστική, όπως φαίνεται από την βραδύτητα των εξαγωγών της. Το εξωτερικό ισοζύγιο έχει έρθει με το τίμημα της μαζικής ανεργίας - μία τεράστια «εσωτερική ανισορροπία».

Ενάντια σε αυτό, η έξοδος θα μετέτρεπε την ευρωζώνη από μια αμετάκλητη νομισματική ένωση σε ένα καθεστώς σκληρών συναλλαγματικών ισοτιμιών. Αυτό θα ήταν το χειρότερο για τους δύο κόσμους: ούτε αξιόπιστη ως ένωση, ούτε τόσο ευέλικτη όσο τα κυμαινόμενα επιτόκια. Επιπλέον, η έξοδος - ιδιαίτερα αν γίνει χωρίς βοήθεια- θα μπορούσε να προκαλέσει σοβαρές οικονομικές και γεωπολιτικές συνέπειες. Η Ελλάδα θα μπορούσε να βυθιστεί σε μια οικονομική άβυσσο. Εγκαταλελειμμένη από την Ευρώπη, θα μπορούσε να στραφεί προς εχθρικές δυνάμεις. Αυτό θα ήταν μια στρατηγική καταστροφή. Τέλος, η Ελλάδα έχει ήδη υποστεί τους πόνους της λιτότητας. Από τώρα και στο εξής, τα πράγματα θα γίνουν καλύτερα, με την προϋπόθεση ότι θα βελτιωθεί η πολιτική της.

Η προσπάθεια να κρατήσουν την Ελλάδα εντός της ευρωζώνης φαίνεται πως είναι η καλύτερη επιλογή. Μπορώ να προσδιορίσω δύο επιλογές. Η πρώτη θα είναι ένα ακόμη πρόγραμμα διάσωσης, αυτό που υποσχέθηκε απαλλαγή από τα χρέη στην Ελλάδα αφού οι μεταρρυθμίσεις ολοκληρωθούν. Η δεύτερη επιλογή θα ήταν να τερματιστεί η πολιτική του «επεκτεινόμαστε και υποκρινόμαστε». Αντ 'αυτού, οι υποχρεώσεις εξυπηρέτησης του χρέους θα πρέπει να μειωθούν σε διαχειρίσιμα επίπεδα. Αλλά δεν θα υπάρξει περαιτέρω βοήθεια. Η Ελλάδα θα είναι μόνη της. Η ελληνική κυβέρνηση θα κρατήσει το ευρώ, αλλά μπορεί να χρειαστεί να επιβάλλει ελέγχους στην χρήση του νομίσματος. Βραχυπρόθεσμα, η κυβέρνηση θα μπορούσε επίσης να συμπληρώσει ευρώ με εγχώρια IOUs που μπορεί να χρησιμοποιηθούν για την εκπλήρωση των υποχρεώσεων του ελληνικού κράτους. Τότε θα έχουν μετατρέψει το ευρώ σε ένα παράλληλο νόμισμα, είτε προσωρινά είτε ημι-μόνιμα.

Η άλλη μεγάλη επιλογή είναι η ευρωζώνη να συμφωνήσει ότι το να παραμείνει η Ελλάδα μέλος δεν μπορεί να λειτουργήσει. Η καλύτερη δικαιολογία για αυτό είναι ότι η ελληνική οικονομία δεν θα είναι σε θέση να είναι ανταγωνιστική στο εσωτερικό της ευρωζώνης. Ωστόσο, η Ελλάδα δεν θα πρέπει να απλά να συντριβεί. Θα πρέπει να βοηθηθεί αντ’ αυτού.

Αυτή η βοήθεια, για μια ακόμη φορά, θα πρέπει να περιλαμβάνει μόνιμες μειώσεις στην εξυπηρέτηση του χρέους. Πάλι θα χρειάζονται έλεγχοι στις αναλήψεις από τις τράπεζες. Επιπλέον, η Ελλάδα θα απαιτήσει περαιτέρω δάνεια για να αποφευχθεί η υπέρβαση της αξίας του νέου νομίσματος. Η Ελλάδα φυσικά, θα παραμείνει στην ΕΕ. Η δυνατότητα αυτή θα μπορούσε ακόμη και να αφήσει ανοικτό το ενδεχόμενο ότι θα μπορούσε να επιστρέψει στο ευρώ στο μακρινό μέλλον.

Καμία από αυτές τις επιλογές δεν είναι χωρίς κινδύνους. Όλες πρόκειται να δημιουργήσουν σημαντικά προβλήματα. Αλλά υπάρχουν τουλάχιστον δύο βασικά σημεία που πρέπει να ληφθούν υπόψη. Το πρώτο είναι ότι η απόφαση πρέπει να είναι εσκεμμένη, και όχι το αποτέλεσμα της εξάντλησης του χρόνου. Το δεύτερο είναι ότι η επιλογή που πρέπει να γίνει είναι στρατηγική, τόσο για την ευρωζώνη όσο και για την Ελλάδα.

Σε γενικές γραμμές, πιστεύω ότι η σωστή επιλογή - και σίγουρα αυτή που και οι ίδιοι οι Έλληνες θέλουν - είναι να ανακαλύψουν έναν αμοιβαία ικανοποιητικό τρόπο για να κρατηθεί η Ελλάδα εντός της ευρωζώνης, σε συνδυασμό με τη γενναιόδωρη αλλά υπό όρους ελάφρυνση του χρέους και την περαιτέρω χρονικά περιορισμένη υποστήριξη. Αλλά μια υπόθεση μπορεί επίσης να γίνει και για την έξοδο, με την προϋπόθεση ότι γίνεται με τρόπο που να περιορίσει το χάος και να επιτύχει την μόνιμη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας της ελληνικής οικονομίας. Αλλά αυτό, επίσης, θα απαιτήσει σημαντική ελάφρυνση του χρέους. Τώρα δεν είναι η ώρα να ληφθεί η μεγάλη απόφαση για το αν θα παραμείνει η Ελλάδα εντός της ευρωζώνης και, αν ναι, πώς. Αλλά θα έρθει σύντομα. Έτσι, ας προετοιμαστούμε κατάλληλα.

www.ft.com

Διαβάστε περισσότερα