Έκθεση Σίλκοτ: Πώς ο Τόνι Μπλερ πούλησε τον πόλεμο

Τα 13 χρόνια χάους και βίας που οι Ιρακινοί έχουν υπομείνει μετά την εισβολή αποδεικνύουν πέρα από κάθε αμφιβολία την ανευθυνότητα εκείνων που τη σχεδίασαν και την οργάνωσαν, σχολιάζει ο Carne Ross, διευθυντής της μη κερδοσκοπικής διπλωματικής συμβουλευτικής ομάδας Independent Diplomat και ειδικός σε θέματα Ιράκ των Ηνωμένων Εθνών την περίοδο 1997-2002.

Την Τετάρτη δημοσιεύθηκε, με χρόνια καθυστέρηση, η επίσημη έκθεση για τη διαχείριση από τη Βρετανία του πολέμου στο Ιράκ το 2003. Η έρευνα, με επικεφαλής έναν πρώην

ανώτερο αξιωματούχο, τον Τζον Σίλκοτ, επανεξέτασε χιλιάδες έγγραφα και συνεντεύξεις με πάνω από 100 μάρτυρες, και η τελική έκθεση καταγράφεται σε περισσότερες από δύο εκατομμύρια λέξεις.

Τα πορίσματά της είναι σαφή. Η βρετανική κυβέρνηση, με επικεφαλής τον πρωθυπουργό Τόνι Μπλερ, υπερέβαλε στην υπόθεση για τον πόλεμο και αποφάσισε στρατιωτική δράση, χωρίς να έχει εξαντλήσει τις εναλλακτικές λύσεις. (Ως πρώην Βρετανός διπλωμάτης και ειδικός στο θέμα του Ιράκ στα Ηνωμένα Έθνη, ήμουν και εγώ ένα μάρτυρας ακριβώς αυτού στην έρευνα Σίλκοτ). Η κυβέρνηση απέτυχε επίσης να προετοιμαστεί για την εισβολή και διαχειρίστηκε λανθασμένα την κατοχή του Ιράκ.

Για πολλούς, αυτό έρχεται ως επιβεβαίωση αυτού που ήδη πίστευαν. Είναι εντυπωσιακό, ωστόσο, να το βλέπουν να παραδίδεται με την ψυχρή, μετρημένη γλώσσα ενός απόμαχου κυβερνητικού αξιωματούχου. Εκείνοι που είπαν ότι ο Μπλερ και η κυβέρνησή του "παραπλανήθηκαν" από τις ελλιπείς πληροφορίες σχετικά με τα όπλα μαζικής καταστροφής πριν από τον πόλεμο δεν μπόρεσαν να στηρίζουν το επιχείρημά τους: η έκθεση του Σίλκοτ αναφέρει ότι ο Μπλερ παρουσίασε την υπόθεση με βεβαιότητα που τα στοιχεία δεν δικαιολογούν. Όσο για την κατάληψη, τα 13 χρόνια του χάους και της βίας που οι Ιρακινοί έχουν υπομείνει μετά την εισβολή αποδεικνύουν πέρα από κάθε αμφιβολία την ανικανότητα και ανευθυνότητα εκείνων που τη σχεδίασαν και την οργάνωσαν.

Οι βρετανικές δημόσιες έρευνες όπως αυτή έχουν απώτερο σκοπό, που είναι να καθησυχάσουν τον πληθυσμό ότι η κυβέρνηση μπορεί να καταλάβει τα λάθη της και να τα διορθώσει. Στο Κοινοβούλιο, ο πρωθυπουργός Ντέιβιντ Κάμερον δήλωσε έντονα ότι η έκθεση θα πρέπει να μελετηθεί και οι συστάσεις της να ακολουθηθούν. Μετά από μια-δυο ημέρες οργής, ο κύκλος της είδησης θα κλείσει. Αλλά αν δεν θέλουμε να συμβεί ξανά μια τέτοια καταστροφή, απαιτείται βαθύτερος προβληματισμός και πραγματικές συνέπειες.

Η έκθεση Σίλκοτ δεν συνεπάγεται από μόνη της ανάληψη ευθυνών. Οι ποινικές διώξεις φαίνονται απίθανες και εκτός δικαστηρίων υπάρχουν ελάχιστες επιλογές για να λογοδοτήσουν οι ένοχοι. Η καναδυό ημέρες δημόσιας ντροπής που αντιμετωπίζουν τώρα ο Μπλερ και οι συνεργάτες του είναι εντελώς ανεπαρκείς - και ποια προσφυγή θα μπορούσε να αντισταθμίσει αυτό που έχει επιβληθεί τόσο στον ιρακινό λαό όσο και στους στρατιώτες που θυσίασαν τη ζωή τους σε αυτό το λάθος εγχείρημα; Τόσοι πολλοί άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους στη σύγκρουση, σχεδόν 250.000 άνθρωποι, από την εισβολή.

Οι υπουργοί και οι αξιωματούχοι που επέτρεψαν στον Μπλερ να διαπράξει αυτή την καταστροφή πρέπει επίσης να φέρουν ευθύνες. Κάνοντας μια γενναία κίνηση μετά τα γεγονότα, πολλοί κατέθεσαν ενώπιον του Σίλκοτ ότι γνώριζαν πως ο πόλεμος ήταν ένα λάθος - παρόλα αυτά τον προχώρησαν. Αλλά χωρίς αυτούς, δεν θα μπορούσε να έχει συμβεί. Η "απειλή" των όπλων μαζικής καταστροφής επαναλήφθηκε από πολλούς διπλωμάτες και αξιωματούχους, ακόμη και όταν, όπως εγώ, γνώριζαν πολύ καλά ότι οι πενιχρές πληροφορίες που είχαμε δεν μπορούσαν να τεκμηριώσουν τον ισχυρισμό.

Κάποιοι είχαν αποσταλεί για να κυβερνούν το Ιράκ μετά την εισβολή, αλλά με μηδενική εκπαίδευση ή άλλη προετοιμασία για την εργασία. Ο πόλεμος ξεκίνησε τον φαύλο κύκλο της θρησκευτικής βίας - ακριβώς όπως είχα ακούσει ότι οι Βρετανοί αξιωματούχοι προειδοποιούν ρητά σε αρκετές περιπτώσεις βρετανο-αμερικανικών συνομιλιών που παρακολούθησα πριν από την εισβολή.

Υπάρχουν και άλλες, ολέθριες συνέπειες της εισβολής του 2003, που η έκθεση Σίλκοτ παραλείπει να αναφέρει. Ένας κακοποιός που ονομάζεται Αμπού Μουσάμπ αλ-Ζαρκάουι, μια περιθωριακή φιγούρα στην Αλ Κάιντα, ανυψώθηκε στην ιεραρχία της τζιχάντ κατά τον υπουργό Εξωτερικών Κόλιν Πάουελ, στην περιβόητη προπολεμική ομιλία του στο Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών που ψευδώς τον ονόμασε ως τρομοκρατικό σύμμαχο του Σαντάμ Χουσεΐν. Ως αποτέλεσμα, ο Ζαρκάουι απέκτησε καθεστώς ως δηλωμένος εχθρός της Αμερικής, μια εξουσία που εκμεταλλεύθηκε για να γίνει ένας εξτρεμιστής ηγέτης στην εξέγερση των Σουνιτών στο Ιράκ.

Αφού αποσπάστηκε από την Αλ Κάιντα, ίδρυσε την ομάδα που έγινε το Ισλαμικό Κράτος, το οποίο σήμερα κατέχει τη δεύτερη μεγαλύτερη πόλη του Ιράκ, τη Μοσούλη και μια τεράστια έκταση εδαφών σε ολόκληρο το Ιράκ και τη Συρία, ενώ μόλις αυτή την εβδομάδα σκότωσε περισσότερους από 200 αμάχους σε βομβιστικές επιθέσεις αυτοκτονίας στη Βαγδάτη. Το Ισλαμικό Κράτος ενέπνευσε μαζικές δολοφονίες από την Καλιφόρνια ως το Παρίσι και την Κωνσταντινούπολη. Στη Συρία, μαχητές του Ισλαμικού Κράτους έχουν ήδη χρησιμοποιήσει χημικά όπλα. Εάν η ομάδα αποκτήσει άλλα όπλα μαζικής καταστροφής, θα τα χρησιμοποιήσει.

Έτσι, η εισβολή, η οποία δικαιολογήθηκε από μια φανταστική απειλή στο Ιράκ βοήθησε να δημιουργηθεί μια κρίση παγκόσμιας ανασφάλειας που θα διαρκέσει για μια γενιά, τουλάχιστον. Το να είσαι πολεμοχαρής είναι μια πιο λεπτή διαδικασία από ό,τι μπορείτε να φανταστείτε. Είδα, από κοντά, πώς αξιοπρεπείς άνθρωποι συνεργάστηκαν στην "πώληση" ενός περιττού πολέμου. Πίστευαν ότι η κυβέρνηση πρέπει να επιβεβαιώσει τον ισχυρισμό της για την παροχή ασφάλειας για τους ανθρώπους, ασκώντας την μονοπωλιακή βία του κράτους. Όπως έκανα και εγώ μια φορά, μοιράστηκαν την πίστη στην γνώση και την εμπειρία της κυβέρνησης: η κυβέρνηση ξέρει καλύτερα.

Μόνο που δεν ξέρει… Κατέληξα να πιστεύω ότι οι αποτυχημένες προσπάθειες των κυβερνήσεων να επιβάλουν την τάξη με τη βία είναι η πηγή της διαταραχής. Πολλοί Ιρακινοί θα συμφωνήσουν αναμφίβολα. Η έκθεση Σίλκοτ αποκαλύπτει πολλά για την κυβέρνηση και την αποτυχία της, αλλά αγνοεί σε μεγάλο βαθμό το μεγαλύτερο πρόβλημα. Τα τεράστια δεινά και οι απώλειες του ιρακινού λαού μόλις και μετά βίας αναφέρονται. Δεν υπάρχει καμία προσπάθεια να μετρήσουν τους νεκρούς.

Επίσης, δεν υπάρχει σύσταση να καταβληθεί αποζημίωση στον ιρακινό λαό, πόσο μάλλον μια συγγνώμη. Για μένα, αυτό θα πρέπει να είναι η απόλυτη σημασία μιας τέτοιας έκθεσης: ότι μιλάει για εκείνους των οποίων οι ζωές σπαταλήθηκαν χωρίς λόγο. Είναι η μοίρα τους, όχι τόσο η δικιά μας και των πολιτικών μας, που πρέπει να μας απασχολεί. Μόνο τότε μπορούμε να αρχίσουμε να κατανοούμε το μέγεθος του τι έγινε στο όνομά μας.

nytimes.com

Διαβάστε περισσότερα