Δεν άλλαξε μετά τον Raisi

Του Α. Π. Δημόπουλου

Δεν είναι συνηθισμένο για έναν αυτοκράτορα να χειροδικεί δημόσια σε βάρος ενός κληρικού, όμως το 1928, σε ένα από εκείνα τα εύγλωττα στιγμιότυπα της Ιστορίας, ο τότε Σάχης της Περσίας Reza Pahlavi έπραξε ακριβώς αυτό. Και μπορεί η αφορμή να φαινόταν προσωπική (η κριτική την οποία δέχθηκε η σύζυγος του Pahlavi, όταν εμφανίστηκε χωρίς hijab, την παραδοσιακή μαντίλα με την οποία οι γυναίκες καλύπτουν το κεφάλι τους σε μεγάλο μέρος του ισλαμικού κόσμου), όμως φυσικά καμία πρόθεση προσωπικού επεισοδίου δεν υπήρχε για έναν απόλυτο μονάρχη, όπως ο Pahlavi. Στην πραγματικότητα,

σε μια εποχή που δεν υπήρχαν Τύπος και τηλεόραση, ο Σάχης επιχειρούσε, μέσω αυτής της ασυνήθιστης συμπεριφοράς, να κάνει το πράγμα γνωστό, να του προσδώσει «δημοσιότητα». Γιατί το πραγματικό διακύβευμα δεν ήταν το hijab – ο Σάχης ήθελε να δείξει ότι η σκοταδιστική επιρροή της θρησκείας δεν θα γινόταν ανεκτή στην κοινωνική ζωή, ότι η Περσία θα γινόταν μια πιο «δυτική» χώρα. Μάλιστα, σύντομα απαγόρευσε ευθέως το hijab. Αυτό που δεν μπορούν να κάνουν η κυρία Le Pen και τόσοι άλλοι στην Ευρώπη σήμερα, το έκανε πριν από έναν αιώνα ο Σάχης. Το «Kashf-e hijab» (το «ξεσκέπασμα») ήταν και παραμένει σύμβολο μιας φωτισμένης δεσποτείας.  Και αν στα μάτια κάποιων ο Reza απλώς μιμείτο τον Kemal Atatürk (ο οποίος ήδη οικοδομούσε μια κοσμική Τουρκία), στην πραγματικότητα το φαινόμενο δεν ήταν περιορισμένο στον ισλαμικό κόσμο.

Γιατί, πράγματι, το ίδιο είχε συμβεί κατά μακρά προϊστορία και στην Άπω Ανατολή, με φωτισμένους ηγέτες μεγάλου βεληνεκούς, από τον Chulalongkorn στο τότε Σιάμ έως τον Meiji της Ιαπωνίας, οι οποίοι  προσπάθησαν ακριβώς να παντρέψουν τις εθνικές παραδόσεις με πολλές από τις κοινωνικές και οικονομικές ελευθερίες της Δύσης, εντός ενός σχήματος υβριδικού εκλεκτικισμού, με θεαματικά για τις χώρες τους αποτελέσματα (την «εποχή Meiji», λ.χ., η Ιαπωνία μέσα σε μια γενιά έγινε η παγκόσμια δύναμη που ξέρουμε έκτοτε). Αντίθετα, η ανάδειξη ενός αντιδυτικού εθνικισμού (με αφορμή την ύπαρξη πολιτικά τυραννικών και διεφθαρμένων καθεστώτων, που μιμούνταν τη Δύση στα λάθος πράγματα – γιατί για κάθε «φωτισμένο» Chulalongkorn και Meiji όντως υπήρχε ένας Farouk ή ένας Bao Dai) υπήρξε ύστερο φαινόμενο (από τα μέσα του προηγούμενου αιώνα) και όπου κυριάρχησε το αποτέλεσμα υπήρξε ολέθριο για τους γηγενείς πληθυσμούς: κομμουνισμός μέχρι και σήμερα (Κίνα, Βιετνάμ), γενοκτονίες (Καμπότζη, Αιθιοπία), κράτη βίας και κλεπτοκρατίας (το Ζαΐρ του  Mobutu, η Ζιμπάμπουε του Mugabe, η Ουγκάντα του Amin) και σκοταδιστικές θεοκρατίες (το Αφγανιστάν των Taliban και το Ιράν του Khomeini). Πραγματικότητα φυσικά που ουδόλως διέλαθε εκείνων που την υπέστησαν και την υφίστανται ακόμα.

Και αυτό συμβαίνει κατεξοχήν στο κατά Khomeini Ιράν, βέβαια, με τους Ιρανούς να βρίσκονται σε μια διαρκή κατάσταση αναβρασμού, παγιδευμένοι σε ένα σπιράλ πολιτικής τυραννίας, οικονομικής εξαθλίωσης και πολιτισμικής οπισθοδρόμησης, και αντιμέτωποι με ένα καθεστώς που το μόνο για το οποίο ενδιαφέρεται (σε αντιγραφή της ταυτόσημης συνταγής της Βόρειας Κορέας) είναι να αποκτήσει πυρηνικά όπλα και να διαιωνίσει έτσι την εξουσία του. Και λέω «κατεξοχήν» ακριβώς γιατί το περσικό έθνος είναι ένα μεγάλο έθνος, που έριξε τον τελευταίο Σάχη το 1979, αναζητώντας πολιτικές ελευθερίες που δεν είχε, και όχι για να απολέσει τις (πολλές) κοινωνικές και οικονομικές ελευθερίες που του είχαν εξασφαλίσει, «δυτικίζοντες», οι δύο τελευταίοι βασιλείς του. Το είπα και πριν: ήδη από το 1928, το «Kashf-e hijab» συμβόλιζε μια φιλοσοφία «ανοίγματος» της κοινωνίας, που δεν θα μπορούσε να υπάρξει όσο ο μισός πληθυσμός της χώρας λάμβανε την παιδεία του στα κατηχητικά και έπαιρνε στα σοβαρά τις μαντίλες, όπως ήθελαν οι μουλάδες. Και, πράγματι, αν δεις φωτογραφίες γυναικών της εποχής του διαδόχου τού Reza (του Mohammed Reza, του τελευταίου Σάχη της Περσίας) στους δρόμους, στο σπίτι, στη δουλειά, ακόμα και στην παραλία (ναι, με μαγιό), νομίζεις ότι βλέπεις εικόνες Ευρώπης. Όμως, οι Πέρσες ήθελαν και πολιτικές ελευθερίες επίσης, και όταν απηύδησαν  με τον πολιτικό αυταρχισμό της αυτοκρατορίας στράφηκαν στον Khomeini ως την πλέον οργανωμένη τότε (μεταβατική) δύναμη αλλαγής, μηδέποτε συνειδητοποιώντας ότι άνοιγαν έτσι τον δρόμο σε ένα «σιδηρό» καθεστώς. Τι ειρωνεία – η αναζήτηση της πολιτικής ελευθερίας είχε ανοίξει τον δρόμο στον απόλυτο ολοκληρωτισμό!

Και είναι αυτή η αίσθηση ιστορικής απώλειας που πνίγει τον πληθυσμό του Ιράν – εάν υπάρχει μια χώρα με την ελπίδα της ελευθερίας να πλανάται στον αέρα σήμερα, είναι αυτή (εδώ δεν είναι Κίνα, ώστε ο καπιταλισμός να αναπληρώνει τα κενά). Και αυτό εξηγεί γιατί, όταν ο διεθνής Τύπος αποτιμά με βιογραφικούς όρους τον πρόσφατο θάνατο του Ιρανού προέδρου Raisi, μιλά ανούσια. Γιατί το θέμα δεν είναι εάν ο Raisi υπήρξε «χασάπης», με αφορμή όσα (αποδεδειγμένα) έπραξε την περίοδο των μεγάλων εκκαθαρίσεων της δεκαετίας του ’80 (όταν χιλιάδες αντιφρονούντες οδηγήθηκαν στον θάνατο σε μια εκστρατεία-ρετούς των σκοτεινότερων στιγμών του σταλινισμού). Γιατί, τελικά (σε πείσμα εκείνου του «ενάντια στη  Δύση» συμπλεγματισμού, που  βλέπει με συγκατάβαση ακόμα και τους Αγιατολάχ), ο Raisi υπήρξε κάτι πολύ χειρότερο από πρόσωπο – ένα ακόμα γρανάζι του ίδιου σκοταδιστικού «όλου» που έχει φυλακίσει, εδώ και 50 χρόνια, έναν μεγάλο λαό, και το ζητούμενο ελευθερίας, που ανοίγεται μπροστά, έχει ακόμα να σπάσει την ίδια τη μηχανή. Με άλλα λόγια, μετά τον Raisi, το Ιράν δεν άλλαξε, όμως το ζητούμενο παραμένει ακριβώς αυτό.

The post Δεν άλλαξε μετά τον Raisi appeared first on antinews.gr.