Reuters: Στην Ελλάδα αποδεικνύεται ότι ο λαϊκισμός έχει όρια

Όπως η δημοκρατία και o Ψυχρός Πόλεμος, ο Ευρωπαϊκός λαϊκισμός μετά την οικονομική κρίση έχει τις ρίζες του στην Ελλάδα, γράφει ο John Foley.

Το αριστερό κόμμα του ΣΥΡΙΖΑ πέτυχε μια σαρωτική νίκη το Γενάρη του 2015, με την υπόσχεση να διαλύσει την ελίτ, να φέρει αντίσταση στους ευρωπαίους πιστωτές και να αποκαταστήσει την ευημερία μέσω ριζοσπαστικών για τους εργαζόμενους πολιτικών.

Ωστόσο,

λιγότερο από δύο χρόνια αργότερα, ο ΣΥΡΙΖΑ έχει γίνει μέρος του προβλήματος. Έχει αποτύχει να αναζωογονήσει την απασχόληση ή την ανάπτυξη: οι μισοί νέοι Έλληνες είναι ακόμα άνεργοι, και το ΑΕΠ αναμένεται να μείνει σταθερός το 2016. Το κεντροδεξιό κόμμα της Νέας Δημοκρατίας, το οποίο εκδιώχθηκε από τον ΣΥΡΙΖΑ, προηγείται περισσότερο από 15 ποσοστιαίες μονάδες στις δημοσκοπήσεις. Κάποτε ήταν συνδεδεμένο με την ευνοιοκρατία, επαναπροσδιορίζοντας την ύπαρξή του υπό την ηγεσία του ηγέτη του Κυριάκου Μητσοτάκη, ως υπέρ των μεταρρυθμίσεων και μετριοπαθών εναλλακτικών λύσεων. Αν ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας κάνει εκλογές το 2017, θα χάσει κατά πάσα πιθανότητα.

Για τους φιλελεύθερους πολιτικούς που αντιμετωπίζουν του ριζοσπαστικούς αντάρτες και αλλού στην Ευρώπη, αυτό το παραμύθι έχει ένα ενθαρρυντικό οδηγό. Δείχνει ότι τα κόμματα που κάνουν υποσχέσεις που δεν μπορούν να κρατήσουν θα αντιμετωπίσουν τις συνέπειες. Ο λαϊκισμός, που θα μπορούσε να οριστεί ως ένα κίνημα που εκμεταλλεύεται την πάλη ανάμεσα στη διεφθαρμένη ελίτ και στην πλειοψηφία που μειονεκτεί, είναι καλά εδραιωμένος, αλλά τείνει να είναι ασταθής. Στη Λατινική Αμερική, χώρες όπως η Αργεντινή και η Βραζιλία, που "αγκάλιασαν" τους λαϊκιστικές ηγέτες, τώρα επιστρέφουν στο κέντρο. Το ερώτημα είναι αν αυτή η αλλαγή θα συμβεί και στην Ευρώπη, και πόσο γρήγορα. Η Γαλλία, η Γερμανία και η Ολλανδία, όπου ριζοσπαστικά αντισυστημικά κόμματα είναι σε άνοδο, θα διεξάγουν γενικές εκλογές το 2017. Αλλά η Αυστρίας απέρριψε τον ακροδεξιό υποψήφιο ως πρόεδρο στις 4 Δεκεμβρίου, ευνοώντας ένα φιλοευρωπαϊκό μέλος του Πράσινου Κόμματος.

Η Βρετανία θα είναι μια σημαντική δοκιμή. Οι λαϊκιστές εκεί δεν πήραν την εξουσία, αλλά πήραν αυτό που ήθελαν: ένα δημοψήφισμα για να αποχωρήσουν από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Βάσισαν την εκστρατεία τους σε μια σειρά από ανεπίδοτες υποσχέσεις περί οικονομικής ευημερίας, όπως την παροχή 350 εκατομμυρίων λιρών εβδομαδιαία στο πιεσμένο Εθνικό Σύστημα Υγείας, και την αβίαστη δημιουργία συμφωνιών για γρήγορο, ελεύθερο και δίκαιο εμπόριο με χώρες όπως η Κίνα και η Ινδία.

Οι κεντρώοι στη Βρετανία ελπίζουν οι ψηφοφόροι να αλλάξουν μυαλά, καθώς βυθίζονται στην οικονομική πραγματικότητα. Ο Τόνι Μπλερ, πρώην πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου, ανακοίνωσε ένα νέο κίνημα που θα φέρει σε επαφή ψηφοφόρους και πολιτικούς που έχουν απηυδήσει με την πολιτική πόλωση. Ένας φιλελεύθερος υποψήφιος φιλοευρωπαίος ανέτρεψε τον υποστηρικτή του Brexit βουλευτή Ζακ Γκόλντσμιθ στις τοπικές εκλογές στις 1 Δεκέμβρη.

Δεν είναι αρκετό για τους φιλελεύθερους να είναι η λιγότερο κακή επιλογή. Για να είναι μια στροφή στο κέντρο βιώσιμη, πρέπει να είναι έντονη - και μερικές φορές μη δημοφιλής.

Πάρτε για παράδειγμα την Άνγκελα Μέρκελ. Η Γερμανίδα καγκελάριος φαίνεται ότι θα κερδίσει μια τέταρτη θητεία στις ομοσπονδιακές εκλογές της χώρας, και είναι ένα από τα λίγα παραδείγματα ενός ευρωπαίου ηγέτη που επιδιώκει μια κεντρώα πολιτική. Η άκαμπτη επιμονή της ότι χώρες όπως η Ελλάδα, η Ιταλία, η Ισπανία και η Πορτογαλία πρέπει να επιμείνουν στους κανόνες της ΕΕ βρίσκει υποστήριξη στο εσωτερικό, αλλά και δημιούργησε δυσαρέσκεια στο εξωτερικό. Αντιθέτως, η απόφαση της Μέρκελ να υποδεχθεί τους μετανάστες βύθισε την εγχώρια υποστήριξή της, αλλά την ανέδειξε σε μια μορφή για τι ευρωπαϊκές και τις ανθρωπιστικές αξίες.

Στη Γαλλία, το αντι-λαϊκισιτκό μήνυμα φθάνει. Ο κεντροδεξιός προεδρικός υποψήφιος Φρανσουά Φιγιόν, το φαβορί για να κερδίσει την Μαριν Λεπέν του Εθνικού Μετώπου στην κούρσα για την αντικατάσταση του μη δημοφιλούς προέδρου Φρανσουά Ολάντ, είναι ένας κοινωνικά συντηρητικός, ο οποίος είναι επίσης ένας απροκάλυπτος υπέρμαχος της φιλελεύθερης αγοράς. Με αυτά τα δεδομένα, οι προσπάθειες της βρετανίδας πρωθυπουργού Τερέζα Μέι να δημιουργήσει ένα σύστημα που λειτουργεί "για όλους" φαίνονται ατελείς. Οι υποσχέσεις να περιορίσει τις υπερβολές του καπιταλισμού έχουν αποδυναμωθεί ήδη, αλλά το ίδιο και οι απειλές για να στιγματίσουν την πρόσληψη αλλοδαπών εργαζομένων. Η προσπάθεια να ικανοποιήσεις τους πάντες είναι μια συνταγή για ασαφείς πολιτικές που δεν λειτουργούν για κανέναν.

Η άλλη πρόκληση είναι η νεότητα. Πολιτικοί όπως η Μέρκελ, ο Μητσοτάκης, ο Φιγιόν και ο Μπλερ είναι γνωστοί. Αυτό δείχνει έλλειψη "φρέσκο αίματος". Οι ψηφοφόροι που αισθάνονται ότι δεν υπάρχει τίποτα νέο, αλλά μια επιστροφή στο παρελθόν, θα απομακρυνθούν περισσότερο. Αυτό αντικατοπτρίζεται στη χαμηλή προσέλευση: μόνο το 54 τοις εκατό των ψήφων του εκλογικού σώματος προσήλθαν στις πρόσφατες βρετανικές εκλογές του Richmond Park. Σχεδόν τρεις στους τέσσερις ψηφοφόρους σε εθνικό επίπεδο έλαβαν μέρος στο δημοψήφισμα της ΕΕ.

Το μετριοπαθές κέντρο, ως εκ τούτου, έχει δύσκολο έργο και το 2017 θα είναι μια χρονιά κρίσιμη. Τουλάχιστον στην Ελλάδα υπάρχουν ενδείξεις ότι ο λαϊκισμός έχει τα όριά του.

reuters.com

Διαβάστε περισσότερα